Oresteia: Bir Modern Devlet ve Adalet Tartışması
"Kabile reisi" ve kabile devleti‖ gibi ifadeler Türkiye‘deki siyasal söylem içinde hakaret olarak kullanılır. Bu ifadeler söz konusu kişilerin veya toplumların "modern bir devlet"e sahip olmadıklarından dolayı ilkel, vahşi, düzensiz, başka bir deyişle barbar ve hayvani olduğunu ima eder. Kabile reisi teriminin kullanımı, aynı zamanda hem modern devlet gibi bir siyasi örgütlenmeyi yüceltir hem de cahillik, gerilik, hukuksuzluk, şiddet ve diğer olumsuz özelliklerin kabile toplumlarının kaderi olduğu yönündeki dogmayı yeniden üretir. Makalede Aiskhylos tarafından M.Ö. 458‘te yazılmış olan Oresteia Üçlemesi‘ne odaklanacağım. Bu üçleme kabileden devlete, akrabalıktan vatandaşlığa, ana erkillikten baba erkilliğe geçişteki sorunlar hakkındadır. Makalede üçlemede devletin nasıl kan davasını sonlandıran bir otorite olarak tahayyül edildiği ve akrabalık ilişkilerinin nasıl kontrolsüz şiddetin kaynağı olarak görüldüğü tartışılacaktır. Kabile ve devlet arasındaki gerilim bu üçlemenin merkezini oluşturur. Metinde kısas hukuku, Erinyeler aracılığıyla temsil edilen -ilkel topluma ait yazılı olmayan- kurallar, Apollo‘nun tanrısal ve erkil kimliğinde vücut bulan modern devletin yazılı kanunlarıyla karşı karşıya getiriliyor. Üçlemenin sonunda Apollo‘nun temsil ettiği modern devlet kabile devletine karşı verdiği savaşı kazanmış ve ona baskın gelmiş gibi görünse de oyların eşitliği tarafların da eşitliğinin bir göstergesidir. Son sahnede Deux ex Machina olan, Apollo, çözümü sağlıyor.
Anahtar Kelimeler:
Oresteia üçlemesi, kabile, modern devlet, Aeschylus
___
- Aeschylus, Agamemnon, Trans. Herbert Weir Smyth, Vol. 2., Harvard University Press, Cambridge, MA., 1926
- Aeschylus, The Oresteia, Trans. Robert Fagles, New York, N.Y.: Penguin Books, 1984.
- Aiskhylos, Agamemnon, Çev: A. Cevat Emre, İstanbul, MEB Yayınları, 1964
- Erhat, Azra, Mitoloji Sözlüğü, İş Bankası Yayınları, Altıncı Basım, 1996
- Euripides, Elektra, Çev: A. Hamdi Tanpınar, Maarif Matbaası, Ankara, 1943.
- Peters, Francis E., Antik Yunan Felsefesi Terimleri Sözlüğü, Çev.: Hakkı Hünler, Paradigma yayınları, İstanbul, 2002
- Goldhill, Simon, Aeschylus: The Oresteia: A Student Guide, Cambridge: Cambridge Univ. Press, 2004
- Gökberk, Macit, Felsefe Tarihi, 6. Baskı, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1990.
- Grene, David and Lattimore, Richmond, The Complete Greek Tragedies: Aeschylus, Chicago: University of Chicago Press, 1953.
- Homeros, İlyada, Çev: Azra Erhat, A. Kadir, Can Yayınları, 18.Basım, 2004
- Kip, A. M. E. Taalman, “The Unity of The Oresteia”, Tragedy and The Tragic: Greek Theatre and Beyond, Ed. M. S. Silk, Oxford University Press, New York, 1996
- Kott, Jan, Antik Tragedyalar ve çağdaş Yorumları, Çev: Ayşe Selen, MitosBOYUT Yayınları, İstanbul, 2006
- Liddell, Henry George & Scott, Robert, A Greek-English Lexicon, Oxford, Oxford Univ. Press, 1996, s. 688
- Pelling, Christopher B., Literary Texts and Greek Historian, Routledge, London, 1999
- Sofokles, Elektra, Çev: Azra Erhat, Milli Eğitim Basımevi, Ankara, 1946
- Thomson, George, Tragedyanın Kökeni: Aiskhylos ve Atina, Çev: Mehmet H. Doğan, 2. Bs, Payel Yayınevi, İstanbul, 2004
- Oresteia: A Discussion on Modern State and Justice
- ISSN: 1303-8605
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2002
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi