YAŞLI BAKIM ELEMANLARININ BAKIM ETİĞİNE İLİŞKİN DAVRANIŞLARININ SOSYAL HİZMET DEĞERLERİ TEMELİNDE İNCELENMESİ
Amaç: Bu araştırma, kurumda kalan yaşlılara bakım veren elemanların yaşlıya karşı etik tutum ve davranışlarının sosyalhizmet değerleri temelinde incelenmesi amacıyla yürütülmüştür. Yöntem: Nitel desende tasarlanmış bu araştırmadakartopu örneklemi kullanılmıştır. Araştırmanın verileri Ankara’da yatılı yaşlı bakımı alanında hizmet sunan kuruluşlardaçalışan 11 bakım elemanı ile yapılan derinlemesine görüşmeler sonucunda elde edilmiş ve betimsel analiz yapılmıştır.Bulgular: Katılımcıların 8’i kadın, 3’ü erkektir. Katılımcıların yaşları 25 ile 49 arasında değişmekte olup; ortalama yaş 38’dir.Bakım elemanlarının çalışma süreleri 3 ile 18 yıl arasında değişmektedir. Yaşlı bakım elemanlarının ortalama çalışma süresi7.3 yıl olarak belirlenmiştir. Araştırma kapsamında, yaşlı bakım elemanlarının etik tutum ve davranışlarında eğitim, işdeneyimi, bilgi düzeyi ve iş yükü gibi faktörlerin etkili olduğu saptanmıştır. Ayrıca idarecilerin, sosyal hizmet uzmanı vehemşire gibi profesyonel meslek elemanlarının bakım elemanlarına karşı olumsuz tutum ve davranışlarının da bakımsürecinde yaşlı bakım elemanlarının yaşlıya karşı etik tutum ve davranışlarını etkilediği belirlenmiştir. Sonuç: Yaşlılarınbeklentilerinin ve kültürel farklılıklarının bakım sürecinde yaşlı bireyin bakım veren ile kurduğu iletişimi etkilediğigörülmüştür.
INVESTIGATION OF THE ETHICAL ATTITUDES AND BEHAVIORS OF INSTITUTIONAL ELDERLY CAREGIVERS BASED ON SOCIAL WORK VALUES
Objective: This study was conducted in order to examine and to present the ethical attitudes and behaviors of caregivers towards elder person based on social work values. Method: Snowball sampling was used in this study designed in qualitative design. The data of the study were obtained as a result of in-depth interviews with 11 caregivers working in the institutional elderly care and a descriptive analysis was performed. Results: 8 of the participants were male and 3 of them were female. The ages of the participants ranged from 25 to 49, with a mean age of 38 years. The study period ranged from 3 to 18 years and the average working time was 7.36 years. Within the scope of the study, factors such as education, work experience, ignorance and workload have been found to be influential in the ethical attitudes and behaviors of the elderly care staff. Conclusions: It was observed that the expectations of the elderly and their cultural differences affected the communication established in the elderly care process.
___
Adak, N. (2003). Yaşlıların gayri resmi bakıcıları: Kadınlar. Aile ve Toplum, 2, 1-9.Akça, N.K. ve Taşcı, S. (2005). 65 yaş üstü bireylere bakım verenlerin yaşadıkları sorunların belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi, 14, 30-36.
Arun, Ö. ve Pamuk, D. (2014). Kurumsal bakım sektöründe ageism: Yaşlı bakım personelinin yaşlanma ve yaşlılığa ilişkin ayrımcı tutumlarının nedenleri ve müdahale önerileri. Mediterranean Journal of Humanities, 4(2), 19-33.
Atagün, M.İ., Balaban, Ö.D., Atagün, Z., Elagöz, M. ve Özpolat, A.Y. (2011). Kronik hastalıklarda bakım verme yükü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry, 3, 513-552.
Bahadır, A. (1999). Hayatın anlam kazanmasında psiko-sosyal faktörler ve din. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Başol, O., Sağlam, Y. ve Çakır, N. (2018). Engelli ve yaşlı bakım personelinin tükenmişlik seviyeleri ile çalışma yaşamı kalitesi algısı ilişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29 (2), 71-97.
Başpınar, N.O. ve Çakıroğlu, D. (2011). Meslek etiği. Ankara: Nobel.
Bektaş, G. ve İlhan, N. (2008). Huzurevlerinde çalışan hemşirelerin tükenmişlik düzeyleri. Turkish Journal of Geriatrics, 11(3), 128-135.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Çimen, M., Şahin, B., Akbolat, M. ve Işık, O. (2012). Özel bakım merkezinde çalışan personelin tükenmişlik ve iş doyum düzeylerine yönelik bir çalışma. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3, 24.
Dinç, L. (2010). Bakım kavramı ve ahlaki boyutu. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 74- 82.
Dinç, L. (2017). Bakım etiğinin hemşirelik uygulamaları açısından önemi. Turkiye Klinikleri Türkiye Klinikleri Tıp Etiği- Hukuku-Tarihi Özel Konular, 3(1), 1-9.
Duyan, V. (2010). Sosyal hizmet temelleri yaklaşımları müdahale yöntemleri. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayınları.
Dwyer, L.L., Andershed, B., Nordenfeldt, L., ve Ternestedt B.M. (2009). Dignity as experienced by nursing home staff. International Journal of Older People Nursing, 4, 185-193.
Emiroğlu, O.N. ve Yıldırım, N. (2007). Huzurevi çalışanlarının yaşlıda düşme riskine ilişkin görüşleri. Turkish Journal of Geriatrics, 10 (4), 184-196.
Engelli ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü. (2018). Yayın ve Kaynaklar. Erişim Tarihi: 28.10.2018. Erişim Adresi: https://eyh.aile.gov.tr/yayin-ve-kaynaklar
Fadıloğlu Ç. (2013). Evde bakım hizmetlerinin gelişimi ve önemi. 1. Baskı, Amasya: Göktuğ Basım Yayın ve Dağıtım, 3-12.
Fagerberg, I ve Engström, G. (2012). Care of the old—A matter of ethics, organization and relationships. International Journal of Qualitative Study in Health and Well-being. 7: doi: 10.3402/qhw.v7i0.9684.
Frankel, R. M. ve Devers, K.J. (2000). Study design in qualitative research. Education for Health: Change in Learning Practice, 13(2), 251-261.
Häggström, E., Mamhidir, A.G., ve Kihlgren, A. (2010). Caregivers’ strong commitment to their relationship with older people. International Journal of Nursing Practice, 16, 99-105.
Held, V. (2006). The ethics of care: personal, political, and global. New York: Oxford University Press.
Işıkhan, V. (2018). Kurumda çalışan yaşlı bakım elemanlarının bakım yükünü etkileyen faktörlerin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29, 1-26.
İzgi, M.C., Çoban, M., Kapçı, E.G. ve Yalım, N.Y. (2013). Huzurevi çalışanlarının yaşlı mahremiyetine ilişkin tutumları: bir ölçek geliştirme çalışması. Türk Geriatri Dergisi, 16(2), 172-176.
Josefsson, K., Åling, J., ve Östin, B.L. (2011). What Implies the Good Work for Registered Nurses in Municipal Elderly Care in Sweden? Clinical Nursing Research, 20(3), 292–309.
Klaver, K., Van Elst, E. and Baart, A.J. (2014). Demarcation of the ethics of care as a discipline: Discussion article. Nurs Ethics, 21(7), 755-65.
Kuçuradi, I. (1999). Etik. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
Kut, S. (1988). Sosyal hizmet mesleği nitelikleri, temel unsurları, müdahale yöntemleri. Ankara.
Litwin, H. ve Attias-Donfut, C. (2009). The inter-relationship between formal and informal care: a study in France and Israel. Ageing Society, 29(1), 71–91.
Ludwick, R., Silva, M. 2003). Ethics Column: "Ethical Challenges in the Care of Elderly Persons". Online Journal of Issues in Nursing. 9(1). Erişim Tarihi: 02.12.2018 Erişim Adresi: http://ojin.nursingworld.org/MainMenuCategories/ANAMarketplace/ANAPeriodicals/OJIN/Columns/Ethics/EthicalCha llenges.html
Mandıracıoğlu, A. ve Çam, O. (2004). Huzurevi çalışanlarının sorunları ve yaşlılar hakkında görüşleri. Türk Geriatri Dergisi, 7(1), 29-32.
NASW (2008). Code of ethics. Washington, D.C.: NASW.
Özateş, Ö.S. (2010). Sosyal hizmet etiğinin felsefi temelleri, Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2), 85-97.
Özçakar, N., Kartal, M., Dirik, G., Tekin, N. ve Güldal, D. (2012). Yaşlılara bakım verenlerde tükenmişlik ve ilgili faktörler: Yaşlı bakımevlerinde çalışanları neler etkiler?. Turkish Journal of Geriatrics, 15(3), 266-272.
Payne, M. (2015). yetişkinlere yönelik hizmetler ve sağlıkla ilgili sosyal hizmet. (İçinde: Sosyal Hizmet Temel Alanlar ve Eleştirel Tartışmalar. Çev. Ed.: Tarık Tuncay). Ankara: Nika Yayınevi.
Pekçetin, S. (2018). Yaşlı bakım personellerinin yaşlı ayrımcılığı ile ilgili tutumları ile tükenme ve iş memnuniyeti arasındaki ilişkisinin incelenmesi: tanımlayıcı bir çalışma. Turkish Journal of Geriatrics, 21(1), 25-32.
Reamer, F.G. (1998). The evolution of social work ethics. Social Work, 43(6), 488–500.
Reamer, F.G. (2018). Sosyal hizmet etiği ve değerleri. (Çeviri Ed. Hakan Acar). Ankara: Nika Yayınevi
Sheafor, B.W., Horejsi, C.R. (2003). Techniques and guidelines for social work practice. (6th ed.) Boston: Allyn & Bacon
Shrivasta, S.R.B.L., Shrivasta, P.S. ve Ramasamy, J. (2013). Health-care of elderly: determinants, needs and services. International Journal of Preventive Medicine, 4(10), 1224–1225.
Şimşek, L. (1995). İş tatmini. Verimlilik Dergisi, 12, 91.
Tamayo, G.J., Broxson, A., Munsell, M. and Cohen, M.Z. (2010). Caring for the caregiver. Oncology Nursing Forum. 37(1), 50-57.
TDK. (2018). Bakım. Erişim Tarihi: 02 Kasım http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5bdbf7ef851886.05028835 2018,
TDK. (2018). Değer. Erişim Tarihi: 02 Kasım http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c05544ad595e4.85329879 2018,
TÜİK. (2018a). Haber Bülteni: İstatistiklerle Yaşlılar, 2017. Sayı: 27595.
TÜİK. (2018b). Haber Bülteni: Nüfus Projeksiyonları, 2018-2080. Sayı: 30567.
UN. (2017). World population ageing 2017: Highlights. United NationsDepartment of Economic and Social Affairs, New York.
Ünalan, D., Soyuer, F. ve Elmalı, F. (2012). Geriatri merkezi çalışanlarında yaşlı tutumunun değerlendirilmesi. Kafkas Tıp Bilimleri Dergisi, 2(3), 115-120.
Yıldırım, A., Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Young, H. (2003). Challenges and Solutions for Care of Frail Older Adults. Online Journal of Issues in Nursing. 8(2). Erişim tarihi: 02 Aralık 2018, http://ojin.nursingworld.org/MainMenuCategories/ANAMarketplace/ANAPeriodicals/OJIN/TableofContents/Volume8 2003/No2May2003/OlderAdultsCareSolutions.aspx
- ISSN: 2149-309X
- Yayın Aralığı: Yıllık
- Başlangıç: 2013
- Yayıncı: Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü