Yazar ve Şair Xemkûrê Xursî: Hayatı, Eserleri ve Edebi Kişiliği

Bugüne kadar haklarında malumat sahibi olmadığımız, gün yüzü görmemiş şair ve yazarlar, Kürt edebiyatı için başlı başına bir çalışma sahasıdır. Çünkü bu tür şahsiyetler, Kürt edebiyatı araştırmaları için bakir bir alan teşkil etmektedir. Bu tür çalışmalar sayesinden gün geçtikçe klasik Kürt edebiyatı hakkında yeni veriler ortaya çıkmaktadır. Bu makale, henüz hayatta olan ve şimdiye kadar tanınmayan bir şairin hayatı ve eserlerini konu edinmektedir. Xemkûrê Xursî klasik Kürt edebiyatı şair ve yazarlarındandır. 2 tanesi nesir 11’i nazım olmak üzere 13 eseri bulunmaktadır. Bu 11 nazım türü eserinden 8’i klasik edebiyatın önemli bir türü olan divan türü eserlerdi. Xemkûr’un eserleri hakkında bugüne kadar herhangi bir çalışma yapılmadığı gibi, herhangi bir eseri de yayınlanmamıştır. Bu çalışmada şair ve yazar Xemkûr’un hayatı, eserleri, eserlerinin içeriği ve edebi kişiliği üzerinde durulacaktır. Ayrıca eserlerinin dil ve üslup özellikleri, şiirlerinde tema da mercek altına alınacaktır. Bu çalışma ile bugüne kadar hiç bilmeyen 13 Kürtçe eserin varlığı tescillenmiş olacak ve alan araştırmaları için yeni bir inceleme konusunun kapıları aralanmış olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Xemkûrê Xursî, Divan, Mevlid, Ölüm Telkini, Kürt Şiiri

Xemkûrê Xursî, A Poet and Writer: His Life, Works and Literary Personality

The unkown men of letters and their works form a private and an independent domain in Kurdish literature, for surveys and studies concerning new writers and their literary works may be considered as untouched and fresh topics to be dealt with both for Kurdish and Kurds. Hardly a day passes without exploring a new poet, author and his works that are put in the agenda. The subject of our article is a contemporary man of letters who has not been recognized yet. Xemkûrê Xursî is amongst the classical poets and writers of Kurdish. He is the owner of 13 works in total, 2 of which are in prose and remaining ones in poetry. 8 of his poetical works constitute separate diwans. None of his works has been published nor has it been reviewed by anyone up to now. This article aims at dealing with Xemkûr’s life, his works, their literary contents and his literary personality. Furthermore his works are examined and described through various criteria such as methodogy, style and theme. As a consequent the Kurdish library will be privileged to know 13 new-hand written manuscripts. As a last point to mention, this study will potentially lead the curious reader to learn more about him and to conduct more comprehensive studies in the future.

Keywords:

Xemkûrê Xursî, Dîwan, Mewlûd, Telqîna Mirîyan,

PDF

___

A. Mermer, S. Deniz, Y. Bayram, L. Alıcı, M. Eflatun, N. K. Keskin. (2014). Üniversiteler İçin Eski Türk Edebîyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
Artun E. (2017). Dinî - Tasavvufî Halk Edebiyatı (Edebiyat Tarihi/Metinler). Adana: Karahan Kitapevi.
Aykanat, T. (2013). Cevrî Dîvân’ı Örnekçesinde Edebî Türler. A. Ü. Türkîyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 50, Erzurum, 47-64.
Çelik, H. (2015). Bendi Mustafa Baba Divaninda Edebi Tür ve Tarzlar. Uluslararası Türkçe Edebîyat Kültür Eğitim Dergisi Sayı: 4/1, 443-464.
Dad, S. (1385). Ferhengê Istilahatê Edebî, Wajername ê Mefahîm û Istihataê Edebî, Farsî û Ewrûpaî. Întîşaratê Morwarîd: Tehran, Îran.
Dilçin, C. (1992). Örneklerle Türk Şiir Bilgisi. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları sayı 517, 2, Baskı, Türk Tarih Kurumu Basımev.
Ergün, Z. (2018). Newroz û Cureyê Newroznameyê di Edebîyata Kurdî ya Nû de. Dîl Bilimleri (Klasik Sorunlar-Güncel Tartışmalar) (s. 330-345). Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları.
Ertekin, M. Z. (2015). Bîyografîyeke Menzûm-Siltan Şêxmûs (Metn û Lêkolîn). Van: Lorya.
Fesaî, R. M. (1380). Enwa’ê Şi’rê Farisî. Şîraz, Îran: Întîşaratê Nuwêd.
Gemi, A. (2018). Çend Agahî Derheq Jiyana Feqe Reşîd û Sirru’l-Mehşer a Wî de. Nûbihar Akademi, h.9, r.127-145.
Güzel, A. (1999). Dinî-Tasavvufî Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Akçağ.
Kardaş, S. (2013). Cem Sultan’ın Cemşîd ü Hurşîd Mesnevisinin Edebi Tarzlar Açısından Değerlendirmesi. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 8/1, 1899-1909.
Kınay, N. (2016). Edebî Türler Ve Tarzlar Bağlamında Lârendeli Hamdî’nin Leylâ İle Mecnûn Mesnevisi Üzerine Bir İnceleme. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ERZSOSDE) ÖS-III, 257-270.
Newayî, M. (2018). Mela Elîyê Teremaxî (sedsala 16-17), Tesrîfa Teremaxî –Yekemîn Gramera Kurdîya Kurmancî-. İstanbul: Nûbihar.
Şukr, E. (91). Hîkmet Der Nîgahê Mufessiranê Quran û Feylesofan. Fesilnameê Felsefe ve Kelamê Îslamî Ayîneê Me’rîfet, Danişgahê Şehîd Behiştî, Tabistan, Îran, 27-46.
Xursî, X. (Destxet). Dîwan-1- Helbestên Olî. Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Dîwan-2- Buxçika Bûka Dîlgirtî. Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Dîwan-3- Evîna Bêmiraz. Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Dîwan-4- Evînname. Berhema Neçapkirî.Xursî, X. (Destxet). Dîwan-5- Ger û Geşta Min. Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Dîwan-6- Kulîna Nivîna. Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Dîwan-7- Tûrikê Kul û Derdan. Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Dîwan-8- Welatê Wêran. Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Mewlûda Kurdî. Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Pêdivîyên Ol û Dînê Îslamî (Eqîda Îmanê), Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Pirs û Bersivên Ol û Dînê Îslamê. Berhema Neçapkirî.
Xursî, X. (Destxet). Telqîna Mirîya. Berhema Neçapkirî.Xursî, X. (Destxet). Wêranbûna Dinyayê û Avabûna Axretê. Berhema Neçapkirî.
Zivingî, M. E. (1978). El- ‘Iqdu’l-Cewherî fî Şerh-î Dîwan’iş-Şeyxi’l Cezerî. Dimeşq: Çapê Duwem, Metbe'etî SEbah.