BİÇİMSEL VE GENEL GEÇER DEĞERLER ARASINDA YAŞAYAN BELAGAT; BEDÎ (MECÂZ) SANATI ÖRNEĞİ

Belagatin terimleri başlangıç aşamasında çeşitlilik göstermiştir. Câhız’da beyân, İbnü’l Mu’tez’de edilmektedir. Biçimi işleyen çalışmaların, genel olarak belagatin estetik boyutlarını gün yüzüne çıkarmada önemli bir etkisi olmuştur. Ayrıca genel geçer çalışmalar da belagatin sağladığı fayda boyutlarının açığa çıkmasında etkili olmuştur. Bu iki çalışmanın dayanışması sonucu yaşayan belagat adını verdiğimiz yeni bir belagat ilmini tesis ettik. Buna bağlı olarak çalışmada iki mukaddimenin olmasını uygun gördük. Birincisi üslup, genel geçerliliği ve bu ikisinin modern çalışmalar perspektifinden belagat ilmiyle ilişkisi; ikincisi ise özel bir perspektiften incelenmesi. Bu iki mukaddimeden sonra iki konu gelmektedir: Birincisi, bedî sanatlarının estetik biçim formatları; diğeri ise genel geçer fayda formatlarıdır. Son olarak çalışmadan elde edilen neticeler ve sonuç gelmektedir. bedî terimleri olarak ortaya çıkarken; fesahat, kabiliyet ve belagat terimleri ise Abdü’l Kâhir’de kendini göstermiştir. Bu terimlerin sınıflandırılmasında Sekkaki’nin büyük bir etkisi vardır. Bedî ilmini ya da başka bir deyişle söz sanatlarını meânî ve beyân ilmine zeyl kılmıştır. Kazvini ise bu söz sanatlarını ‘bedî’ ilmi olarak kullanan ilk kişi olmuştur. Bununla birlikte Sekkâkî bu sanatların türlerini sınıflandırmada ve lafzî ile manevî kısımlara ayırmada kendisinden önce davranmıştır. Sekkaki’nin belagat anlayışında bedî türleri, güzellik (tahsinî) amaçlı kullanılmıştır. Bu amaç, biçimsel güzelliğe ya da kendisini canlı tutan ve geniş yelpazeye yayılmasını sağlayan faydasına ışık tutmadan bir lafzın ya da bir mananın salt güzelliğinde kendini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

(mecaz) sanatı, biçimsellik, delil, bilinen (genel geçerlilik)

The Lively Rhetoric Between Stylistic and Pragmatic Values; The Arts of the Badi’ Style

The terms of Arabic rhetoric varied during its birth. For example, “el-beyân” appears in the writings of el-Cahiz and el-bedî’ can be seen in the writings of ibn el-Mu‘taz. Moreover, other terms, such as rhetoric, eloquence and mastery, appeared in the writings of Abdul-qaher. es-Sekkâkî had a great influence in sorting these terms where he considered El-badi’ or ways of developing speech part of the sciences of “ma‘âni” and “beyân”. Althoughel-Qazwînî was the first to call “el-bedî‘” with its name, es-Sekkâkî was the one who mentioned it'd sciences and divided them into verbal and moral. The arts of “el-bedî‘” in es-Sekâkî’s rhetoric had the refinement purpose; to improve the pronunciation or meaning without shedding light on their aesthetic values of stylistic and pragmatic utilitarianism in a way that gives it a life and enhance their horizons.The arts of “el-bedî‘” have many aesthetic and beneficial dimensions. On the one hand, the field of stylistic studies had a clear influence in reveling the aesthetic dimensions of the rhetoric in general. On the other hand, the field of pragmatic studies had influence in bringing to light the beneficial dimensions of it. By joining both fields we come up with a new rhetoric which is the lively one. Therefore, we thought of dividing the research into tow introductions; the first deals with the stylistic and pragmatism and their relation to the rhetoric from the point of view of the recent studies and the other introduction from the private point of view. They'll be followed by two chapters; the first dealing with the stylistic aesthetic dimensions of the arts of rhetoric and the other dealing with pragmatic, beneficial and Argumentation dimensions followed by a conclusion and results.

Keywords:

The lively rhetoric Stylistic, Pragmatic, “el-Bedî‘”, the Argumentation.,

PDF

___

1. Abu nvas, ed-divan. tah: bahcet el-hüdeysi. 1. Baskı. Hay'et abu zabi li's-sakafe ve et'-turas. abu zabi 2010.
2. Ahmed el-şayib, ilim û’l-üslub. 8. Baskı. mektabet û’n-nehzat û’l-masrıyye. Kâhire 1991.
3. Amin el-khvli, fen el-kol. , Matba'a’t Dâr û’l-kütüb el-masrıyye. Kâhire 1996.
4. Amr ibn külsüm, ed-divan. tah: imeyl ya'kub. 1. Baskı. Dâr’ül-kitab’il-arabi. Beyrût 1991. 5. Hinriş bleys, el-belağat ve el-aüslübiyet. ter: Muhammed û’l-ömeri. 1. Baskı. Menşvrat dirasat sal. Ed-darû’l-bayza 1989.
6. El-A'agub,el-müfessel fi a'ülümü'l-belağat. Cami'at halep 2000.
7. El-Amin vüld salim. hicaciyetü't-tavil fi'l-belağatü'l-mu'asire. 1. Baskı. Menşvratü'l- merkezü'l-a'alemi li-dirasat ve abhasü'l-kitab ü'l-akhzar. Tarablüs 2004.8. El-bayhaki, el-b'as ve e'n-nüşur. tah: amer haydar. 1. Baskı. merkezü'l-hidmat ve el-abhasû’s-sakafiyye. Beyrût 1986.
9. El-Carrah Amer,el-ab'adü't-tedevliyye fi el-belağat’ül- arabiyye hatta k4h. Cami'at halep 2013.
10. El-Cûrcanî Abdulkahîr, delaiyl’ül-a’icaz. tah: Mehmud Muhammed Şakır. 3. Baskı, Matbaa’t’ül-medeni. Kâhire ve Dâr’ül-medeni. Cûdde 1992.
11. El-merzuki. şerh’ül-hamasat. tah: Ahmed amin ve Ebdû’s-Selam Muhammed Harun. 1. Baskı. Dâr’ül-cil. Beyrût 1991.
12. El-mesaddi. El-üslüb ve El-üslübiyye. ed-Dâr’ül- arabiyye lil-kitab. Tunus.
13. Er-rifi hişam. El-hicac ind arsto. Külliyet adab mennube. Tunus.
14. E'n-nabiğe e'z-zubyani, ed-divan. tah: hanna el-hitti. 1. Baskı. Dâr’ül-kitab’il-arabi. Beyrût 1991. 15. E's-siuti. navahid’ül-abkar ve şavahid’ül-afkar. üm’ül-kura. Es- suudi arabiyye 2005.
16. E'z-zahabi, şems'üd-din. Sıyer a'alam'ün-nubala. Tah:şu'ayb el-arna'ut ve a'harun. 3. Baskı,mu'asset'ür-risalet. Beyrût 1985.
17. Filip planşe, el-aüslübiyet mn ostin aile gofman. ter: sabır el-hebbaşe. 1. Baskı. Dâr’ül-hivar. El-ladikiyye 2007.
18. İbn hicce el-hemmvi, hizanet’ül-adab ve ğaiyet’ül-arab. tah: kevkeb diab. Dâr sadır. Beyrût 2005.
19. İbn Kütaybe, el-ma’ni el-kabir. Tah: Salim kerenkvi ve 1. Abd’ür-rahman yemani. 1. Baskı, Matba'a’t Dâiiret’ül-Mea’rif. hind 1949.
20. İbn manzur. Lisanu'l- arab. Tah: ali şeyri. 2. Baskı, Dâr ihia’üt- türas. Beyrût 1988.
21. İbn ma'tuk. ed-Dîvân. Tah: sa'ıyd’üş-şertvni. El-Matba'a’t’ül-edabiyye. Beyrût 1885. 22. İbn’ül-mu'tezz. El-badi' Tah:kratşofiski. Dâr’ül-masiret. Beyrût 1982.
23. İsma'il Abd’ül-hak.e’t-tefsirû’l-luğevi i'nd medreset eksford. 1. Baskı, Dâr’üt-tenvir. Beyrût 1993.
24. Kasabci. nazarıyyet’ül-mühakat fi’n-nakd’ül-arabi’il-kadim. 1. Baskı, Dâr’ül-kalem’il-arabi. Halep 1980.
25. Muhammed û’l-ömeri. el-belağat’ül-arabıyye' usuluha ve imtidadatuha. İfrikia eş-şark. Ed-dar û’l-bayza- Beyrût 1999.
26. Ropol ve moşlar. Et-tedevliyye elyevm; ilim cedid fi't-tevasul. Ter: değfus ve elşeybani. 1. Baskı, el-munazzamet’ül-arabıyye li'l-tercüme. Beyrût 2003.
27. Salsh fedil. belağat’ül-khitab ve ilim û’n-nass. A'alamû’l-ma'rifet. kuveyt 1992.