Bir İlk Roman Olarak Kilama Pepûgî Üzerine Bir Analiz

Bu çalışmada ilk kırmanca/zazaca) roman olan Kilama Pepûgîyi (2000) analiz etmeye çalıştık. Bu çalışma giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş kısmında romanı ortaya çıkış tarihi üzerinde durduk ve doğu (şark) edebiyatında özellikle Kürt Edebiyatında romanın nasıl başladığını göstermeye çalıştık. Modernizm ve milliyetçiliğin roman üzerinde etkisi vardır. Bu yüzden ilk kısımda modernizm, ulusçuluk ve folklorun roman üzerindeki etkisini inceledik. Özellikle bu unsurların ilk kırmanca roman üzerinde nasıl bir etki bıraktığını göstermeye çalıştık. Kilama Pepûgî, tarihi bir roman olduğundan ikinci kısımda tarihi roman kavramı üzerinde durduk ve bu romanı da tarihi bir roman olarak analiz etmeye çalıştık. Son kısımda da bu romanı romanın unsurları bakımından analiz etmeye çalıştık. Çünkü ilk romanların çoğu romanın teknik öğeleri bakımından promlemlidirler ve edebi bir kaliteden uzaktırlar. Bu yüzden Kilama Pepûgî romanında bu teknik unsurların nasıl işlendiğini göstermek istedik. Kilama Pepûgî hem bir dönemin romanı olduğundan hem de ilk roman olduğundan analiz ve eleştirilerimizi o dönemin koşullarını ve romanın yayınlandığı dönemin koşullarını göz önünde bulundurarak yaptık. Yani bakış açımızı yazar-eser-dönem ilişkisi etkilemiştir. Kırmancca romancılığı hakkında okura bir fikir verebilmesi için çalışmanın sonuna kırmanca yazılan romanlar bibliyografisi ekledik. Yani yirmi yıl içerisinde kırmanca yazılan ve Kırmanccaya çevrilen romanların listesini bu çalışmaya ilave ettik.

Anahtar Kelimeler:

Kilama Pepûgî, Deniz Gunduz, İlk romanlar, Kırmancca (Zazaca) ilk roman, Tarihi roman

Analysis of Kilama Pepûgî as a Debut Novel

In this study, we tried to analyze Kilama Pepûgî (2000), the first Kirmanckî (zazakî) novel. This study consists of introduction and three parts. In the introduction, we focused on the origin of the novel and how the novel emerged in eastern literature, particularly in Kurdish literature. Modernism and nationalism have an impact on the novel. Therefore, in the first part, we focused on the influence of modernism, nationalism and folklore on the novel. In particular, we wanted to show how these concepts had an impact on this first novel. Since Kilama Pepûgî is a historical novel, in the second part, we focused on the concept of historical novel and tried to analyze this novel as a historical novel. In the last part, we tried to analyze this novel in terms of the elements of the novel. Because many early novels are technically problematic and are far from literary quality. We tried to show how these technical elements are used in Kilama Pepûgî. Since Kilama Pepûgî is both a novel of a period and first novel, we made our analysis and criticism considering the conditions of that period and publication date of the novel. In other words, we tried to approach the work by considering the author-work-period relationship. We added a list of novels published in Kirmanckî at the end of the study because we wanted it to give an idea to the readers. In other words, we have added the list of novels written in Kirmanckî and translated into Kirmanckî to the end of this study within twenty years.

Keywords:

First novels, The first Kirmanckî (Zazakî) novel, Historical novel, Kilama Pepûgî, Deniz Gunduz,

PDF

___

Ahmedzade, H. (2011). Romana Kurdî û Nasname. İstanbul: Avesta.
Ahmedzade, H. (2004). Ulus ve Roman; Fars ve Kürt Anlatısal Söylemi Üzerine Bir Çalışma . İstanbul: Pêrî.
Akman, İ. (2017). Postmodern Dönemin İki Önemli Kavramı Folklor ve Büyülü Gerçekçilik Ekseninde Kilama Pepûgî (Guguk Kuşunun Şarkısı) Romanı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları , 6 (5).
Akman, İ. (2019). Zaza Romancılığı. A. K. Nurettin Beltekin (Dü.) içinde, Sözden Yazıya Zazaca (s. 179-231). İstanbul: Peywend.
Alan, R. (2013). Folklor û Roman. İstanbul: Peywend.
Alan, R. (2019). Keşkûl. İstanbul: Peywend.
Aslan, S. A. (2015). Folklor û Netewetiya Kurd a Ewil: Guherînên Girîng ji Osmanîtiyê ber bi Netewetiya Kurd ve. R. Pertev (Dü.) içinde, Edebiyata Kurdî ya Gelêrî: Dîrok-Teorî-Rêbaz-Lîteratur-Berawirdî-1 (s. 111-138). İstanbul: Avesta.
Aydınkaya, F. (2010). Golgotha Tepesinden İnmenin Arifesinde Vicahiye Çevrilmiş "Kürt Modernleşmesi Eleştirisi". Dipnot (1).
Batur, E. (2001). Fatihlerin Romanı. B. Çeri (Dü.) içinde, Tarih ve Roman (Boğazkesen Üzerine Yazılar) (s. 93-96). İstanbul: Can.
Can, M. (2018). Bîblîyografyaya Kirmanckî [Zazakî] [1963-2017]. İstanbul: Vate
Çem, M. (1992). Hotay Serra Usivê Qurzkizî. Stockholm: Roja Nû.
Çem, M. (2002). Hotay Serra Usivê Qurzkizî. İstanbul: Deng.
Çem, M. (2018). Hotay Serra Usivê Qurzkizî. İstanbul: Rûpel.
Eco, U. (2011). Genç Bir Romancının İtirafları. İstanbul: Kırmızı Kedi.
Espar, J. Î. (2000). Romanêko Newe: KILAMA PEPÛGÎ. Vate (12), 66-71.
Forster, E. (2016). Roman Sanatı. İstanbul: Milenyum.
Fuad, İ. (2009). Ronîkirin Derbarê vê Destnivîsê de. A. M. Caf içinde, Meseleya Wijdanê. İstanbul: Avesta.
Gûndûz, D. (2000). Kilama Pepûgî. Ankara: Vartan.
Kan, G. (2019). Îmaja Ermenî Di Romanên Kurdî Yên Sovyetê de. İstanbul: Peywend.
Korat, G. (2001). Romanda Üç Tutum ve Tarih. B. Çeri (Dü.) içinde, Tarih ve Roman (Boğazkesen Üzerine Yazılar) (s. 66-76). İstanbul: Can.
Kundera, M. (2017). Roman Sanatı. (A. Bora, Çev.) İstanbul: Can.
Lukacs, G. (2017). Roman Kuramı. İstanbul: Metis.
Qazî, R. (2016). Pêşmerge. Dîyarbekir: Lîs.
Stevick, P. (2004). Roman Teorisi. Ankara: Akçağ.
Watt, I. (2016). Romanın Yükselişi: Defoe, Richardson ve Fielding Üzerine İncelemeler. İstanbul: Metis.
Yûsiv, H. (2011). Romana Kurdî (kurmancî û zazakî) 1930-2010. Diyarbakır: Ronahî.