Ertelenmiş Vergiye Neden Olan Faktörlerin İncelenmesi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama

Uluslararası Muhasebe Standartları ile vergi mevzuatının amaçlarının farklı olması, işletmelerin kazançları üzerinden hesapladıkları vergilerin raporlanmasında etkili olmaktadır. Vergi mevzuatına göre devlete ödenecek vergi borcu ile muhasebe standartlarına göre ödenecek vergi borcunun aynı anda finansal tablolara yansıtılabilmesi ancak ertelenmiş vergilerin raporlanması ile mümkün olmaktadır. TMS-12 Gelir Vergileri standardında, kurumların kazançları üzerinden hesaplanan vergilerin muhasebeleştirilmesini düzenlenmekte ve ertelenmiş vergilerle ilgili hükümlere yer verilmektedir. Bu standartta göre vergi mevzuatı ile muhasebe standartları arasında ortaya çıkan ve geçici fark oluşturan durumlar, finansal tablolara ertelenmiş vergi varlığı veya yükümlülüğü ile ertelenmiş vergi geliri veya gideri olarak yansıtılıp işletmenin gerçek finansal durumu ve faaliyet sonucu ortaya konmaktadır. Bu kapsamda TMS-12 Gelir Vergileri Standardı işletmelerin gerçek finansal durumunun ortaya konulması açısından önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı ertelenmiş vergiye neden olan faktörlerin incelenmesidir. Çalışmada ilk olarak Borsa İstanbul’da işlem gören 15 bankanın 2010-2015 yılları arasındaki finansal tabloları ve bağımsız denetim raporları incelenmiştir. Daha sonra ise söz konusu bankaların finansal tablolarındaki ertelenmiş vergiye neden olan faktörler içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Son olarak ertelenmiş vergilerin finansal raporlanmasının ülkemizdeki durumunun tespitine yönelik bir inceleme yapılmıştır. İnceleme sonuçlarına göre, ertelenmiş vergi varlığı ve borcunun işletmelerin finansal tabloları üzerinde önemli bir etkiye neden olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca ertelenmiş vergiye neden olan faktörlerin finansal araçlar, karşılıklar, maddi ve maddi olmayan duran varlıklar, vergi avantajları, stoklar, hasılat ve türev araçlar olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Ertelenmiş Vergi, İçerik Analizi, TMS-12 Gelir Vergileri Standardı, TMS-12 Gelir Vergileri Standardı

Investigation of Factors Causing Deferred Taxation: An Application in Banking Sector

The difference between the aims of International Accounting Standards and the of tax legislation has an effect on the reporting of the calculation of the taxes based on companies’ winnings. Reflecting the taxes which are defined according to Tax legislation, and which are to be paid to the government, with the tax expenditures which are defined according to Accountancy Standards to the financial statements at the same time is only possible by reporting of deferred tax. In the income tax standard TMS-12, Accounting for the income taxes which are calculated on the earnings of the corporation is held and it is given to the provisions relating to deferred tax. According to these standards, the situations emerged between tax laws and accounting standards and make up temporary differences are to reveal the true rue financial status of the business by reflecting as deferred tax liability and tax receivables to financial statements. TMS-12 Income Tax Standard, is essential in terms of displaying the real financial status of business. In this direction the aim of this study is to determine the factors that cause deferred tax. Firstly in the study, financial statement and independent audit report between years 2010-2015 of 15 firms’ which are operating in Istanbul Stock Exchange is examined. Afterward the factors that cause deferred tax in 15 firm’s financial statement has been examined detail. Finally a examination is conducted to determine the position of financial reporting of deferred taxes. According to survey result, deferred tax assets and liabilities have significant influence on financial statement of business. Also it is found that deferred tax originated from financial instruments, reserves, tangible and intangible assets, tax advantages, stocks, revenue and derivate financial instruments.

Keywords:

Deferred Tax, Content Analysis, TMS-12 Income Tax Standard,

PDF

___

Akdoğan, N. (2006). UMS-12 Gelir Vergileri Standart Hükümlerine Göre Dönem Kârından İndirilecek Vergi Giderinin Hesaplanması ve Ertelenmiş Vergilerin Muhasebeleştirilmesi. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 17.
Arslan, E. (2008). TMS-12: Gelir Vergileri, Türkiye Muhasebe Standartları Uygulaması (Yorum-Açıklama-Örnekler). Ankara: Maliye ve Hukuk Yayınları.
Bayazıtlı, E., Çelik, O. ve Üstündağ, S. (2006). Türkiye Muhasebe Standartlarına Genel Bakış. Ankara: Tesmer Yayın.
Demir, Ş. (2001). IAS 12 (Uluslararası Muhasebe Standardı 12). Yaklaşım Dergisi, 104. Demir, V. (2007). Kobi’ler için UFRS’nin Son Taslağı ve Değerlendirmeler. Mali Çözüm Dergisi, 80.
Ergin, N. E., ve Ayanoğlu, Y. (2015). “Ertelenmiş Vergilerin Finansal Tablo Kullanıcıları Açısından Önemi.” Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 1, 77-104.
Ferhatoğlu E. ve Köse T. (2009). “AR-GE İndiriminin Gelir Vergilerine İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı (TMS-12) Bakımından Değerlendirilmesi.” Mali Çözüm Dergisi, 94, 33-58.
Göğüş, Sümer, H. (2010). “Ertelenmiş Vergi ve Muhasebeleştirilmesi.” Mali Çözüm Dergisi, 101, 13-30.
Hopkinks, Daniel J. ve King Gary. (2010). “A Method of Automated Nonparametric Content Analysis for Social Science.” American Journal of Political Science, 54 (1), 229–247.
Kavak, A. (2008), “TMS 12 Gelir Vergileri Standardı Uygulaması ve Vergi Değeri ile Muhasebe Değeri Arasındaki Farklılıkların Analizi”, Muhasebe Uygulamaları ve Vergi Sempozyumu, 2-6 Mart, Antalya.
Örten, R., Kaval, H. ve Karapınar, A. (2008). Türkiye Muhasebe- Finansal Raporlama Standartları (TMS-TFRS) Uygulama ve Yorumları. Ankara: Gazi Kitabevi.
Özdemir, E. (2015). TMS-12 Gelir Vergileri Standardı Kapsamındaki Ertelenmiş Verginin Borsa İstanbul’da İşlem Gören Ve BIST 30 Endeksine Dâhil Şirketlerin Dönem Karına Etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara. Sayar, Z. (2013). “UMS 12 Gelir Vergileri Standardı Kapsamında Mali Kar ve Ticari Kar ile Ertelenmiş Vergiler.” Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, Sayı 41.
Süer, A.,Z. ve Şenyiğit, Y., B. (2006). “Amortisman Uygulamasının Ertelenmiş Vergiler Üzerindeki Etkisi ve Finansal Tablolara Raporlanması.” Mali Çözüm, İSMMMO Yayınları, 74, 199-213.
Şen, G., F. (2009). “Uluslararası Muhasebe Standartlarının Vergisel Açıdan İncelenmesi Ve Ertelenmiş Vergi Uygulaması.” Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Tekşen, Ö. (2010). “TMS-12 Gelir Vergileri Standardına Göre Ertelenmiş Verginin İncelenmesi Ve Muhasebeleştirilmesi.” Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 15(2): 297-317.
Ümit, G. ve Aylin P. A. (2007). “Vergilerin Muhasebeleştirilmesi, Ertelenen Vergi Varlık ve Yükümlülükleri.” Muhasebe ve Denetime Bakış, Sayı:21.
Yereli, A., Kayalı, N. ve Yeğinboy, Y. (2012). “TMS-12‐Gelir Vergileri Standardına Göre, Ertelenmiş Vergi Varlığı ile Yükümlülüklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Mali Tablolar Üzerindeki Etkisi.” Dayanışma Dergisi, Sayı 114.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.