Türklerin İslamiyet’i kabulü, Türk ve Dünya Siyasi Tarihi açısından önemli bir dönüm noktasıdır. Hem düşünce hayatında hem de siyasal, ekonomik, hukuki ve toplumsal yapıda paradigmal değişmelerin yaşanmasında, İslamiyet’in önemli bir etkiye olduğu aşikârdır. Bu paradigmal değişmenin özünde ise din-töre-devlet üçlemesinin, Batı’da var olanın aksine, “İslam saltanatı” çatısı altında kaynaştığı ortadadır. Bu makalenin amacı da, tarihsel realitelere kaynaklık ederek günümüze ulaşan bilgi, belge ve eserler ışığında, “İslam’ın, Türk devlet geleneği üzerine etkisi, din-devlet ilişkisine bağlı örgütlenme tarzı, bu ilişkiye dayalı egemenliğin sürdürülebilirliği” gibi problemleri değerlendirmektir. Bu çalışma sonucunda, XVII. yüzyılın ortalarına kadar, muazzam ve çok muntazam bir siyasi teşkilatlanmanın inşa edildiği görülmüştür. Bu inşayı ayakta tutan temel dinamiklerin, yani siyasi aygıtların doğru işleyişiyle, ekonomik, hukuki, toplumsal ve kültürel (bilim ve felsefe çalışmaları) alanlarda da arzu edilen sonuçlara ulaşılması arasında doğru orantı olduğu yönünde önemli ipuçları vermiştir. Dolayısıyla ideal-reel dünya dengesini bu denli içselleştirmiş olan Müslüman Türklerin, cihan tarihinin akışı üzerinde karar verici, yönlendirici ve uygulayıcı özne olmalarında, din ve devlet geleneğinin çatışmayan birlikteliğinin önemli bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. 

That Turks converted to Islam is a significant milestone both for Turkish and world political history. It is quite obvious that Islam made paradigmatic changes in both intellectual life and also in political, economic, legal, and social structures. It is known that, in contrast with the Western World, the religion-tradition-state trilogy came together under the roof of “Islamic Reign”. The aim of this study to analyse and evaluate the problems such as the influence of Islam on the Turkish State tradition, the organisational structure related to the religion-state relation, and the sustainability of sovereignty based upon this relation in the light of the documents, information, and studies which could reach our contemporary age and shed light on the historical realities. This study has revealed that a magnificent and systemized organization has been established until the first half of the seventeenth century. It has been argued that there is a direct proportion between the fundamental opponents, working of the political instruments properly, that strengthen this above-mentioned establishment, and the rise of the economic, legal, social and cultural (science and philosophy) studies. Therefore, it has been concluded that the non-conflicting relation of religion and state tradition has played a significant role for Muslim Turks for being a leading and managing actor in the history of humanity who could interiorise the balance of the ideal and real world.