Hoca Ahmed Yesevî’de Hikmet-Erdem ve Ahlak İlişkisi
Bu çalışmada Hoca Ahmed Yesevi’nin hikmet kavramına verdiği önem ve erdemi merkezalan felsefi görüşler ile hikmeti merkez alan görüşler arasında çeşitli kıyaslamalar yapılacaktır.Ayrıca hikmet merkezli bir ahlak ile erdem merkezli ahlaki değerler dünyası arasındanasıl farklar olduğu ve bunun günümüze kadar gelen yansımalarına değinilecektir. Hikmetahlakında teselli/tatmin/mutluluk/hakka rıza en yüksek amaçtır. Oysa erdem ahlakındanefsin/egonun mutluluğu önceliklidir. Nefse hâkimiyet ancak nefsi arındırmakla olur. Buda hikmet ahlakının bir gereğidir. Erdem ahlakında ise nefsi/ egoyu kontrol vardır. Egoyukontrol sonuçta, yine ego için yapılan bir davranıştır. Ancak hayattan gerçek bir teselli alabilmekiçin nefsin hâkimiyeti önemlidir, nefsin sadece kontrol edilmesi değildir. Hikmetzihinler için idrak, doğruluk ve merhamet demektir. Hikmet inancımızın ve ahlakımızınmetafizik ve ruhani boyutunu ortaya koyar. Doğruluk ve dürüstlük içinde yaşayabilmemiziçin bizi hakikate sevk eder. Hikmet yaptıklarımıza bir anlam ve amaç verir, bugün bu hikmetanlayışını yeniden keşif etmemiz gerekiyor.
Anahtar Kelimeler:
Hikmet, Erdem, Ahlak, Mutluluk, Ahmed Yesevi
Hodja Ahmet Yesevi: Virtue and Ethic in Hikmet
The present study explores the idea of wisdom and virtue in Yesevi’s Hikmet with respect tophilosophical and spiritual arguments. Based on wisdom-centred and virtue-centred values,this paper compares the differences and similarities between the two and how they arereflected to contemporary arguments. Grace of God is the primary motive for self-contention,peace, happiness and spiritual wisdom. Virtue-based approach emphasizes the satis-faction of self-will. Will to power is possible only after spiritual purification. This is part ofwisdom-based ethics unlike the virtue-based one that is based on self-control. Self-controlis significant to have full satisfaction of life. Wisdom is a full comprehension, honesty andcompassion. Such a comprehension reflects metaphysical and spiritual quality of one’s ownethical disposition. Faith and honesty lead man to the truth. Wisdom signifies the purposeof life thus needs re-evaluation in the contemporary context.
Keywords:
Wisdom, Virtue, Ethics, Happiness, Ahmet Yesevi,
___
- Cürcani, Seyyid Şerif. Kitabu’t- Ta’rifat, nşr. M.A. Bağdadi. Beyrut: Daru’n-Nefais, 1991.
- Ebül Hasan, El- Amiri. Kitabü’l Emed Ale’l- Edep, çev. Yakup Kara. İstanbul: TYEK, 2013.
- El Hemedani, Aynülkudat. Zübdetü’l Hakaik, çev. A. Kamil Cihan ve Salih Yalın. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu, 2016.
- El İsfehani, Ragıb. ez-Zeri’a ila Mekarimi’ş-Şeri’a, thk. E.Y. el- Acemi. Kahire: Daru’s-Sahve, 1985.
- Farabi. el-Medinetü’l Fadıla, çev. Ahmed Arslan. Ankara: K.B. Y., 1990.
- Farabi, Fusü’l Medeni, çev. Hanifi Özcan. İstanbul: İrfan Yayınları, 2014.
- Firuzabadi, Mecdüdün Muhamed bin Yakup. El-Kamusu’l- Muhid. Beyrut, 1986.
- Hadot, Pierre. İlkçağ Felsefesi Nedir? çev. Muna Cedden. Ankara: Dost Yayınları, 2011.
- Heidegger, Martin. Felsefe Ne Demektir, Hakikat nedir? çev. Medeni Beyaztaş. İstanbul: Efkâr Yayınları, 2004.
- Heidegger, Martin. Nedir Bu Felsefe, çev. Ali Irgat. İstanbul: AFA, 1995. Hemedânî, Hâce Yusuf. Rütbetü’l Hayat, çev. Necdet Tosun. İstanbul: İnsan Yayınları, 2016.
- İbn Manzûr, Ebu’l- Fadl Cemalüddin Muhammed bin Mükkerem. Lisanu’l- Arap. Kahire: Daru’l-Maarif, t.y.
- Kalın, İbrahim. Divanı-ı Hikmet Sohbetleri. Ankara: A.Y.Ü., 2018.
- Keklik, Nihat. Felsefenin İlkeleri. İstanbul: Doğuş Yayınları, 1982.
- Köprülü, Fuad. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Diyanet Yayınları, 1984.
- Kutluer, İlhan. “Hikmet”. http://www.islamansiklopedisi.info/dia/pdf/c17/c170243.pdf adresinden edinilmiştir.
- Sühreverdî, Şehâbeddin. Cebrail’in Kanat Sesi, çev. Sedat Baran. İstanbul: Sufi Kitap, 2010.
- Sühreverdî, Şehâbeddin. Nur Heykelleri, Tasavvuf Kelimesi, Burçlar Risalesi, çev. A. Kamil Cihan. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2017.
- Şar, Güvenç. Sofistik Düşüncenin Arka Planı. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2017. Tehanevi, M.bin Ali. Keşşafü İstilahati’l- Funun. Beyrut, t.y.
- Yesevi, Ahmed. Yesevi’nin Fakr-namesi, çev. Kemal Eraslan ve Necdet Tosun. Ankara: A.Y. Ü. Yayınları, 2017.
- Yesevi, Hoca Ahmed. Divan-ı Hikmet, Hayati Bice. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı, 2009.
- Yesevi, Hoca Ahmed. Seçme Makaleler, ed. Necdet Tosun. Ankara: A.Y. Ü. Yayınları, 2017.
- ISSN: 2148-371X
- Yayın Aralığı: 2
- Başlangıç: 2014
- Yayıncı: Prof. Dr. Arslan Topakkaya / Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü