Gerçekliğin Duyumsal İnşası Sürecinde Metafiziksel Olabilirliğin Radikal Reddi Meselesi ve Ernst Mach
Ernst Mach, pozitivist düşünce geleneğine önemli katk ılar sağlamış öncü filozoflardan birisidir.O, deney içeriklerinin ötesinde bir dünyayı işaret eden tüm kavramları ve kuramlarıanlamsız kategorisine indirgeyerek yok saymıştır. Ona göre, doğru bilgi duyusal temeldenyoksun metafizik düşünceden değil, duyusal olarak temellendirilen fenomenlerden meydanagelmiştir. Bu sebepledir ki, metafizik önermeler, gözlem ve deneyin ötesinde var olanmistik bir hakikati kabul ettiğinden doğrulanması mümkün değildir. Mach, doğa bilimselaraştırmalarda mistisizme imkân sağlayan düşünce ve davranış ilişkilerinin gerçekliktenuzak metafizik teorilere neden olacağını belirtmiştir. O, metafizik teorilerin ise zamanlainsanlığı felakete sürükleyeceğini ifade etmiştir. Zira insanlık tarihi metafiziğin kudretkazandığı zamanlarda ve toplumlarda korkunç olaylarla karşı karşıya kalmıştır. Mach,insanlık tarihinde metafizik düşünceler nedeniyle yaşanan zulümler karşısında metafizikdüşünceyi hala benimseyen toplumları ilkellik ve barbarlık ile itham etmiştir. Ona göre,modern dünyada olması gereken düşünceyi metafiziğin anlamsız içeriğinden temizleyerekdoğru bilgiyi duyusal temelde doğa bilimsel çizgiye taşımaktır. Böylece dünyaya ilişkin gerçekbilginin elde edilmesi mümkün olacaktır. Aksi takdirde insanlığın sonu felakettir. NitekimMach, bilim, felsefe ve metafizik üzerine geliştirdiği düşünceleri ile çağının sınırlarınıaşarak etkisi günümüze kadar ulaşan farklı bir filozof olmuştur.
Anahtar Kelimeler:
Ernst Mach, Bilgi, Bilim, Yanılgı, Metafizik
Ernst Mach and Issue Refusal Radical Possibility Metaphysical in Process Construction Sensation of Reality
Ernst Mach is one of the leading philosophers made important contributions to the traditionpositivist thought. He ignored that reduce to the categories meaningless theories andall concepts that point to a world beyond the experimental content. According to Machhappened that from phenomena based sensation not from thought metaphysics lacks basissensation information right. Therefore, propositions metaphysical is not possible verificationfor accepting truth a mystical beyond experimentation and observation. Mach would because said that theories metaphysical distant from reality of behavior and thought enablingto mysticism in research scientific nature. Mach has stated that metaphysical theories willdrag witchcraft humanity in course of time. Then history human have faced events terriblein society and at the time gain power of metaphysics. Mach, accused that barbarism andprimacy societies embracing still thought metaphysical in the face of atrocities living byconsiderations metaphysical in the history human. According to Mach is bring to schemescientific natüre on basis sensation correct knowledge cleanse from the content meaninglessof the metaphysics the thought should be in the modern world. Conseguently, It willbe possible to obtain of information real about the world. Otherwise is disaster the end ofmankind. As a result Mach has become philosopher a different reaching our centennial theeffect surpass the boundaries of the period with the thoughts developed on metaphysics andphilosophy, science.
Keywords:
Ernst Mach, Knowledge, Science, Misconception, Metaphysics,
___
- Aristoteles. Metafizik, çev. Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1996.
- Aster, Von Ernst. “Modern Fizik ve Felsefe”. İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi, 3(1949), 98-106.
- Ayer, Jules Alfred. Language, Truth And Logic. London: Victor Gollancz Ltd., 1947. Baç, Murat. “Wittgenstein ve Anlamın Ortalıkta Olması”. Felsefe Tartışmaları Dergisi, 28(2001), 47-60.
- Carnap, Rudolf. “The Elimination of Metaphysics Through Logical Analysis of Language”. In Logical Positivism, ed. Alfred Ayer, 60-81. New York: The Free Press, 1959.
- Carnap, Rudolf. Philosophical Foundations of Physics: An Introduction to the Philosophy of Science. New York: Basic Books Inc., 1966.
- Cevizci, Ahmet. Felsefe. İstanbul: Sentez Yayınevi, 2007.
- Delacampagne, Christian. 20. Yüzyıl Felsefe Tarihi, çev. Devrim Çetinkasap. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2010.
- Demir, Ömer. Bilim Felsefesi. Ankara: Vadi Yayınları, 2000.
- Denkel, Arda. Düşünceler ve Gerçekler. İstanbul: Doruk Yayınları, 2003. Frank, Philipp. Modern Science and Its Philosophy. Cambridge: Harvard University Press, 1950.
- Frank, Philipp. Philosophy of Science: The Link Between Science and Philosophy. New Jersey: Prentice Hall Inc., 1957.
- Gazo, Wolf Ernest. “Yirminci Yüzyıl Batı Felsefesinde Bakış Açıları”, çev. Erdal Çengiz. Felsefe Dünyası Dergisi, 4(1992), 34-42. Güzel, Cemal. “Antikçağ İle Ortaçağda Varlık Felsefesi”. Kaygı Felsefe Dergisi, 11(2008), 223-235.
- Grünberg, Teo. “Neopozitivizm’in Bilim Anlayışının Eleştirisi”. Bilim Kavramı Sempozyumu Bildirileri içinde, ed. Komisyon, 33-41. Ankara: Ankara Üniversitesi Rektörlüğü Yayınları, 1984. Grünberg, Teo. “Anlam Kavramı ve Metafizik Önermeler”. Anlam Kavramı Üzerine Yeni Denemeler içinde, 3-15. İstanbul: Legal Kitapevi, 2010.
- Hızır, Nusret. “Kavram İncelemeleri I”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 5, 4(1947), 393-399. Hızır, Nusret. “Kavram İncelemeleri ve Hakikat Kavramı Üzerine”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi XIII, 4(1955), 57-61. Hızır, Nusret. “Kavram İncelemeleri VI: Hakikat Kavramı Üzerine”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi XIV, 3-4(1956), 17-18.
- Holton, Gerald. Science and Anti Science. London: Harvard University Press, 1993.
- Irzık, Gürol. “20. Yüzyıl Bilim Felsefesi Tarihini Yeniden Yazmak”. Anlam Kavramı Üzerine Yeni Denemeler içinde, 33-46. İstanbul: Legal Kitapevi, 2010.
- Feyerabend, Paul. Science In A Free Society. London: Lowe& Brydone Ltd. Press, 1978.
- Feyerabend, Paul. Farewell To Reason. London&New York: New Left Books Press, 1987.
- Ingvar, Johansson. “Anglosakson Bilim Felsefesi”, çev. Şahin Alpay. Felsefe Yazıları 4. Kitap içinde, ed. Selahattin Hilav, 5-35. İstanbul: Yazko Yayınevi, 1983, 5-35.
- Lange, Albert Frederick. History Of Materialism Vol III, trans. Ernest Chester Thomas.
- London: Trubner&Co., Ludgate Hill., 1881.
- Lecourt, Dominique. Bilim Felsefesi. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2013.
- Losee, John. A Historical Introduction To The Philosophy Of Science. Oxford: Oxford University Press, 2001.
- Mach, Ernst. Popular Scientific Lectures, ed. Thomas J. Mccormack. Chicago: The Open Court Publishing Company, 1895.
- Mach, Ernst. “A New Sense-1897”. In Galileo’s Commandmend: An Anthology Of Great Science Writing, ed. Edmund Blair Bolles, 22-28. New York: W. H. Freeman & Co Ltd., 1997.
- Mach, Ernst. The Analysis Of Sensations: The Relation Of The Physical To The Psychical. Chicago&London: The Open Court Publishing Company, 1914.
- Mach, Ernst. Principles Of The Theory Of Heat, ed. Brian Mcguinness. Dordrecht: D. Reidel Publishing Company, 1916.
- Mach, Ernst. The Science Of Mechanics: A Critical And Historical Account Of Its Development, Chicago&London: The Open Court Publishing Company, 1919.
- Mach, Ernst. The Principles of Physical Optics: An Historical and Philosophical Treatment. London: Methuen&Company Ltd., 1926.
- Mach, Ernst. Knowledge And Error, ed. Brian Mcguinness. Dordrecht-Boston: D. Reidel Publishing Company, 1926.
- Oeser, Erhard. “Bilimsel Evrenselciliğin Temellendirilmesi Olarak Evrimci Bilgi Teorisi”, çev. Neşe Özkaynak. İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi, 25(1984), 73-80.
- Oeser, Erhard. “Bilimsel Yöntemin Evrimi ve Bilimler Sistemi”, çev. Nejat Bozkurt. İstanbul Üniversitesi Felsefe Arkivi Dergisi, 25(1984), 81-86.
- Özlem, Doğan. “Bilgi ve Bilimde Olguculuk: Tarihselcilik Tartışması Üzerine”. Felsefe Yazıları 4. Kitap içinde, ed. Selahattin Hilav, 36-66. İstanbul: Yazko Yayınevi, 1982.
- Picon, Gaeton. Çağdaş Felsefe, çev. Bertan Onaran. İstanbul: Kitapçılık Yayınları, 1966.
- Preston, John. Feyerabend: Philosophy, Science and Society. Cambridge: Polity Press, 1997.
- Psillos, Stathis. Philosophy Of Science A–Z. Edinburgh: Edinburgh University Press, 2007.
- Randall, Herman John., Justus Buchler. Philosophy An Introduction. New York: Barnes&- Noble Inc., 1942.
- Reichenbach, Hans. The Rise Of Scientific Philosophy. Berkeley: University of California Press, 1951.
- Soykan, Naci Ömer. “Ernst Mach’da Bilginin Biyolojik Antropolojik Temeli”. Felsefe Dünyası Dergisi, 13(1994), 21-30.
- Soykan, Naci Ömer. Bilgi ve Betimleme: Pozitivizm ve Ernst Mach Üstüne. İstanbul: Küyerel Yayınları, 1998.
- Stadler, Friedrich. “What Is The Vienna Circle? Some Methodological And Historiographical Answers”. In The Vienna Circle and Locigal Empiricism, ed. Friedrich Stadler, XI-XXIII. New York: Kluwer Academic Publishers, 2003.
- Thilly, Frank. A History Of Philosophy. New York: Henry Holt And Company, 1924.
- Ural, Şafak. Basitlik İlkesi. İstanbul: Kabalcı Yayınları, 2011.
- Ural, Şafak. Pozitivist Felsefe. İstanbul: Alfa Yayınları, 2012.
- Ülken, Ziya Hilmi. Varlık ve Oluş. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1968.
- Yıldırım, Cemal. Bilim Tarihi. İstanbul: Remzi Kitapevi, 2012.
- Yıldırım, Cemal. “Metafizik Üzerine Bir İrdeleme”. Felsefe Tartışmaları, 11(1992), 37-44.
- ISSN: 2148-371X
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2014
- Yayıncı: Prof. Dr. Arslan Topakkaya / Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü