S. SEMERCİ, O. PARLAKAY, AHMET DURAN ÇELİK

Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi: Hatay İli Örneği

Bu çalışmada Hatay ilinde faaliyet gösteren süt sığırcılığı işletmelerinin ekonomik yönden değerlendirilmesi yapılmıştır. Araştırmada kullanılan veriler, tabakalı tesadüfi örnekleme yöntemi ile belirlenen 24 yerleşim birimindeki 141 süt sığırcılığı işletmesinden elde edilmiştir. İşletmelerde süt sığırcılığı şubesinin varlıkları toplamı (aktif sermaye) 11366985 TL olup, hayvan sermayesinin payı %56.18dir. İşletmelerde ortalama sığır sayısı 11.04 baş, inek sayısı ise 4.87 baştır. İşletmelerde ortalama süt üretimi yaklaşık olarak 27.4 tondur. Sağmal ineklerde ortalama süt verimi 18.73 lt/baş olarak tespit edilmiştir. Süt sığırcılığı faaliyetinde değişen masraflar toplamı 2.3 milyon TL, sabit masraflar ise 1.3 milyon TL olarak belirlenmiştir. Değişen masraflar içinde yem giderlerinin payı ise %80dir. Araştırma sonucunda süt sığırcılığı faaliyet dalının gayri safi üretim değeri 4.4 milyon TL olarak hesaplanmıştır. Bu değerin %83ü süt ve süt ürünlerinde oluşmaktadır. İşletme başına elde edilen brüt kar 9500 TL, net kar ise 355 TLdir. Çalışmada süt maliyeti 0.94 TL/lt olarak hesaplanmıştır. 2013 yılında işletmelerin süt satış fiyatı ortalaması ise 1 TL/lt olmuştur. 141 işletmede üretilen toplam 3860 ton süt ve bu süt üretimi için yapılan masraflar dikkate alındığında, süt üreticisinin mutlak kârı 0.06 TL/lt olarak hesaplanmıştır. İşletmelerin süt üretim faaliyetlerine ilişkin ekonomik rantabilitesi %7.62, mali rantabilitesi ise %6.05 olarak hesaplanmıştır. Araştırma sonuçları, incelenen işletmelerde süt sığırcılığı faaliyetlerinin daha yüksek kar düzeyinde yapılabilmesi öncelikli olarak üreticilerin girdi temini ve süt pazarlaması konusunda hizmet veren örgütlere üye olmaları gerektiğini ortaya koymuştur.

Economic Analysis of Dairy Farms: The Case of Hatay Province

In this study, economic analysis of the dairy farming enterprises operating in the province of Hatay has been conducted. Data, used in the study, has been collected from 141 dairy farming enterprises in 24 local areas which have been determined by layered random sampling method. Total dairy farming branch assets (active capital) is 11366985 TL and livestock capital share is 56.18%. Average cattle number in the enterprises is 11.04 and cow number is 4.87. Average milk production in the enterprises studied is about 27.4 tonnes. Average milk yield is defined as 18.73 lt/head for milker cows. Total variable expenditure in the dairy farming activity is totally 2.3 million TL and standing costs are defined as 1.3 million TL. As a result of the study, gross production value of dairy farming branch is estimated as 4.4 million TL. Of this figure, 83% consists of milk and milk products. Gross margin per enterprise is 13.7 thousand TL and net profit is 4.5 thousand TL. Milk cost is estimated as 0.94 TL/lt in the study. Average milk selling price is 1 TL/lt of the enterprises in 2013. Economic profitability related with milk production activities is estimated as 7.62% and fiscal profitability is 6.05%. Results of the study show that producers need to become members of organisations providing milk marketing services.

PDF

___

Kaynaklar AB Süt Sığırcılığı İşletmeleri Raporu, 2013. EU diary farms report 2012 (based on FADN data). Agriculture and Rural Department. Directorate L. Economic analysis, perspectives and evaluations. L.3. Microeconomic analysis of EU agricultural holdings. Directorate-General for Agriculture and Rural Development. European Comission, Brussels, s.184. Aktürk, D., Z. Bayramoğlu, F. Savran and Tatlıdil F: The Factors Affecting Milk Production and Milk Production Cost: Çanakkale Case Biga. Kafkas Univ Vet Fak Derg 16 (2): 329-335, 2010. Aldana-Vargas, C. 1990. Productivity and Profitability in Systems of Milk Production in Colombia. Coyuntura- Agropecuaria. Cilt 7 (2) 81-103 Alvarez, C.J., M. Cardin, E.M.Martinez, XX. Neira and T.S. Cuesta. 2014. Dairy farm efficiency in Galicia (NW of Spain). Bulg. J. Agric. Sci., 20: 51-55 Aras, A. 1988. Tarım Muhasebesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 486. İzmir. Bayramoğlu, Z. Ve M. Direk. 2006. Konya İlinde Tarımsal Kalkınma Kooperatiflerinin Ortağı Olan İşletmelerde Süt Sığırcılığı Faaliyetinin Ekonometrik Analizi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 20 (40) 12-20 Bozoğlu, M., V. Ceyhan ve H.A. Cinemre. 2001. Tonya İlçesinde Süt İşletmelerinin Ekonomik Yapısı ve Karşılaştıkları Riskler, Türkiye Ziraat Odaları Birliği, Yayın No: 228, Ankara. Dağıstan, E. 1999. Hatay İlinde Süt Sığırcılığının Ekonomik Analizi. Çukurova Ün. s.22 Dano, J. and A. Gazikova. 1993. Milk Yield Optimization in Solvak Pingzgau Breed Gene Reserve. Zemedelska- Ekonomika-UZPI. Slovakia. Cilt 39 (10) 769-781 Dano, J. and J. Huba. 1997. First Results of the Milk Production Cost Analysis of the Braunvieh Breed in Slovakia. Zemedelska-Ekonomika-UZPI. 43 (7) 297- 307 Eliçin, A., S.M.Yener, S.Mutaf ve N. Akman. 1990. Türkiyede Büyükbaş Hayvan Yetiştiriciliği ve Damızlıkların Etkin Kullanılması. Türkiye Ziraat Mühendisliği 3. Teknik Kongresi. Ankara. Erkuş, A., M.Bülbül, T.Kıral, R.Demirci ve A.F. Açıl. 1995. Tarım Ekonomisi. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Eğitim, Araştırma ve Geliştirme Vakfı, Yay. No: 5, Ankara, s. 298 Erkuş, A., A.Turan, A. Eliçin, H. Tanrıvermiş, A. Özçelik ve E. Gündoğmuş. 1996. Tekirdağ İli Tarım İşletmelerinde İthal ve Kültür Melezi Süt Sığırları İle Üretim Yapan İşletmelerde Süt Sığırcılığı Faaliyetlerinin Karşılaştırmalı Ekonomik Analizi. Türk Ziraat Yüksek Mühendisleri Birliği ve Vakfı Yayınları. No:14, Ankara. FAO, 2014. (http://faostat.fao.org/site/569/DesktopDefault.aspx ?PageID=569#ancor)/ [Ulaşım:03.04.2014]. Gonçalves, R.M.L., W.D.C. Vieira, J.E. Lima and S.T. Gomes. 2008. Analysis of technical efficiency of milk- producing farms in Minas Gerais. Econ. Aplic.(São Paulo) 12(2) 321-335 Gündüz, O., ve M. Dağdeviren. 2011. Bafra İlçesinde Süt Maliyetinin Belirlenmesi ve Üretimi Etkileyen Faktörlerin Fonksiyonel Analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi 21(2): 104-111 Gül, A., 1998. Adana İlinde Projeli ve Projesiz Süt Sığırcılığı Üretim Faaliyetlerinin Ekonomik Yönden Karşılaştırılması. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No:13. Adana. İnan, İ.H.2006. Tarım Ekonomisi ve İşletmeciliği. Avcı Ofset (6. Baskı). İstanbul, s.263 Kanechanacharoen, P. 1993. Economic and Financial Analysis of Dairy Farm Investment of Members of Milk Collecting Center at Amphoe Sikhiu, Changwat Nakhon Ratchsima. Kasetsart University. (Master Thesis). Bankok, Tayland. Karaarslan, G. 2000. Tokat ili Merkez İlçede Projeye Dayalı Süt Sığırcılığı İşletmelerinin Ekonomik Analizi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarım Ekonomisi Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Tokat. s.85 Karalar, F. 1996. Farklı Dönemlerde Yapılan Araştırma Sonuçlarına Göre İzmir Yöresinde Süt Sığırcılığı İşletmelerindeki Yapısal Değişikliğin Ekonomik Açıdan Değerlendirilmesi ve Geleceğe Yönelik Öneriler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 13 (1) 103-114. Tokat. Keskin, G. ve İ. Dellal. 2011. Trakya Bölgesinde Süt Sığırcılığı Üretim Faaliyetinde Brüt Kâr Analizi. Kafkas Un. Vet. Fak. Derg. 2011 17 (2): 177-182 Kıral, T., H. Kasnakoğlu, F. Tatlıdil, H. Fidan, ve E. Gündoğmuş. 1999. Tarımsal Ürünler İçin Maliyet Hesaplama Metodolojisi ve Veri Tabanı Rehberi, TEAE Yayın No: 37 Kopecek, P. 2002. Analysis of the yield milk effect on the economics of milk production Agric. Econ. 48 (10): 473479 Mumba, C. K.L. Samui, G.S. Pandey and G. Tembo. 2012. Econometric analysis of the socio-economic factors affecting the profitability of smallholder dairy farming in Zambia. Livestock Research for Rural Development 24 (4) Art.No. 66 Öztürk, D. ve O. Karkacıer. 2008. Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Ekonomik Analizi: Tokat İli Yeşilyurt İlçesi Örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 25 (1): 15-22 Turan, A. 1997. Çerkeş İlçesinde Süt Sığırcılığı Yapan Tarım İşletmeleri Üzerine Kooperatifleşmenin Etkileri, Türk Kooperatifçilik Eğitim Vakfı Yayınları, No:5, Ankara. Venkatesh, P. and V. Sangeetha V. 2011. Milk Production and Resource Use Efficiency in Madurai District of Tamil Nadu: An Economic Analysis. Journal of Community Mobilization and Sustainable Development Vol. 6(1), 25-30 Wieck, C. and T. Heckelei. 2007. Determinants, differentiation, and development of short-term marginal costs in dairy production: an empirical analysis for selected regions of the EU. Agricultural Economics 36: 203220 Yamane, T. 2010. Temel Örnekleme Yöntemleri. Literatür Yayınları (çev. A. Esin), İstanbul, s. 528 Yılmaz, İ., E. Dağıstan, B. Koç ve R. Özel. 2003. Hatay İlinde Projeli Ve Projesiz Süt Sığırcılığı Yapan İşletmelerin Süt Sığırcılığı Üretim Faaliyetlerinin Ve Faktör Verimliliklerinin Analizi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 16(2)169-178 Yurdakul, O. ve N. Ören. 1995. Türkiye Hayvancılığına Uygulanan Ekonomi Politikaları. Türkiye Hayvancılığının Yapısal ve Ekonomik Sorunları Sempozyumu. İzmir. s.7-15