Kızılırmak'ta (Çankırı) İkici Ürün Olarak Kullanılabilecek Alternatif Sebze Türlerinin Belirlenmesi

Bu çalışma, 2013-2014 yıllarında, Çankırı Karatekin Üniversitesi Kızılırmak Meslek Yüksekokulu araştırma ve uygulama alanında yürütülmüştür. Araştırmada; 12 karnabahar (Agatha 75 Fı, Bolerus Fı, Toygar Fı, Sante Fı, Arizona Fı, Altamira Fı, Fargo Fı, Skywalker Fı, Arano Fı, XCF-01, XCF-02, 87CF-NO01), 13 brokkoli (General Fı, Ironman Fı, Burton Fı, Jade Fı, Monet Fı, Aktör Fı, Tutku Fı, Sedef Fı, Beaumont Fı, 27 BR-NO01, 95BR-NO01, 95BR-NO02, 25BRNO02), 10 kıvırcık yapraklı salata (BT Bursa süper iri kıvırcık 016, BTŞamba, Novita, Bohemia, Gentiliana, Funly, Güllü, Green Wave, 87LT-K102 ve 87LT-K105) ve 2 Çin lahanası (Bilko Fı ve Taranko Fı) çeşitleri kullanılmıştır. Araştırmada ele alınan sebze türlerinde önce fide yetiştiriciliği yapılmış, fideler dikim olgunluğuna geldiği zaman arazideki yerlerine dikilmiştir. Tohum ekim tarihleri, arpa-buğday hasadı yapıldıktan sonra fide dikimi yapılacak şekilde planlanmıştır. Karnabahar çeşitlerinin; verimleri 2938,67-3881,33 kg/da arasında değişmiştir. En verimli çeşit Arizona Fı olmuştur. Brokkoli çeşitlerinin; verim değerleri ise 992,67-1530,00 kg/da arasında tespit edilmiştir. En verimli çeşit 25BR-NO02 olup, Jade Fı çeşidi her iki yılda da baş oluşturmadan çiçeklendiği için bitkisel özelliklere ait değerler elde edilememiştir. Kıvırcık yapraklı salata çeşitlerinin; verimleri 2019,17-3187,00 kg/da arasında belirlenmiştir. En verimli çeşit ise Bohemia olmuştur. Çin lahanası çeşitlerinde; verimin 7348,83-7646,33 kg/da olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre; Kızılırmak'ta (Çankırı) arpa-buğday hasadından sonra bu sebze türlerinin yetiştirilebileceği söylenebilir. Fakat bu çalışmadan sonra farklı ekim zamanları ile farklı çeşitlerinde ele alındığı başka çalışmalarında planlanarak yapılmasının daha uygun olabileceği kanaati oluşmuştur.

Determination of Alternative Vegetable Types that can be Used as Secondary Products in Kızılırmak (Çankırı)

This study was conducted in years 2013-2014 in Çankırı Karatekin University Vocational High-school research and application area. In the research 12 cauliflowers (Agatha 75 Fı, Bolerus Fı, Toygar Fı, Sante Fı, Arizona Fı, Altamira Fı, Fargo Fı, Fı, Ironman Fı, Burton Fı, Jade Fı, Monet Fı, Aktör Fı, Tutku Fı, Sedef Fı, Beaumont Fı, 27 BR-NO01, 95BR-NO01, 95BRNO02, 25BR-NO02), 10 crisp lettuce (BT Bursa süper iri kıvırcık 016, BT Şamba, Novita, Bohemia, Gentiliana, Funly, Güllü, Green Wave, 87LT-K102, 87LT-K105) and 2 Chinese cabbage (Bilko Fı and Taranko Fı) species were used. Initially seedling cultivation was performed in vegetable species handled in the research and the seedlings were planted in their places in the terrain when they reached enough maturity level. Seed planting dates were planned so as to make seedling plantation after barley-wheat harvest. The yields of cauliflower species varied between 2938.67-3881.33 kg da-1. Most fertile pecies was Arizona Fı. The yields of broccoli species varied between 992.671530.00 kg da-1. While most fertile species was 25BR-NO02, Jade Fı species flowered in every 2 years without forming head so values relted with vegetative features could not be obtained. The yield of crisp lettuce varied between 2019.17-3187.00 kg da-1. Most fertile species was determined as Bohemia. In Chinese cabbage species the yield was determined between 7348.83-7646.33 kg da-1. According to these results it can be said that these vegetables pecies can be planted in Kızılırmak (Çankırı) barley-wheat harvest. However after this study it was considered that it may be beter if additional studies in which different plantation periods and different species will be handled, are planned for the future.

PDF

___

Akıncı, S., Akıncı, İ.E., Türkmen, Ö., Karataş A., 1995. Van Koşullarında Çin Lahanası Adaptasyon Çalışmaları. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, s: 273-276, Adana.
Anonim,2011. Çankırı İli Tarım Master Planı. http://www.tarim.gov.tr/ Bolge_ve_Il Master, Il_Planlari.html,
Anonim, 2014. http://tumas.mgm.gov.tr/
Balkaya, A., Odabaş, F., 1995. Bazı Çin Lahanası Çeşitlerinin Somsu Ekolojik Koşullarına Adaptasyonu Üzerinde Bir Araştırma. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, s: 269- 272, Adana.
Biesheuevel, A.R., Zweep, F., 1987. Chinese Cabbage Cultivars for Autumn Culture. Horticultural Abstract, 57 (1):1885.
Bozokalfa, M.K., Eşiyok, D., Yoltaş, T., Koçak, M., 2004. Bazı Brokkoli Çeşitlerinin Verim Kalite ve Teknolojik Özelliklerinin Belirlenmesi. V. Sebze Tarımı Sempozyumu, s: 150-155, Çanakkale.
Bracy, R.P., Constantin, R.J., 1993. Extending the Production Seasons of Broccoli in Southeast Luosiana. Luosiana Agr., 34 (4) p:17-19.
Chung, B., 1985. The Effect of Sowing Time and Plant Density on the Once-over Harvest Yields of Broccoli. Journal of Horticultural Science (1985) , 60, (1), 57-64.
Damato, G., Bianco, 1990. Soving Date and Plant Density on Two Early Cauliflower of Broccoli Raab. 23. International Horticultural Congress.
Demirkaya, M., 2001. Kayseri Yöresinde Örtüaltında İkinci Ürün Olarak ' İceberg' Kıvırcık Salata Yetiştiriciliği Üzerine Bir Araştırma. 6. Ulusal Seracılık Sempozyumu. s:139-142, Fethiye-Muğla
Düzgüneş, O., Kesici, T., Kavuncu, O., Gürbüz, F., 1987. Araştırma Ve Deneme Metotları. A. Ü. Zir. Fak. Yay. No: 1021. Ankara.
Düzyaman, E., Duman, İ., 1996. Bazı Baş Salata ve Marul Çeşitlerinin Erken İlkbahar Dönemi Yetiştiriciliğine Uygunluklarının ve Çiçeklenme Özelliklerinin Belirlenmesi. GAP I. Sebze Tarım Sempozyumu, s: 69-73, Şanlıurfa.
Ece, A., Geboloğlu, N., Sağlam, N., Fidan, S., Yazgan, A., 1996. Tokat Koşullarında Karnabahar (Brassica oleracea L. var.
botrytis) Yetiştiriciliği İçin Uygun Çeşit ve Ekim Zamanlarının Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma, GAP I. Sebze Tarımı Sempozyumu, s: 122-130, Şanlıurfa.
Erken, O., Öztokat Kuzucu, C., 2010. İlkbahar Dönemi Brokkoli Yetiştirme Olanakları. VIII. Sebze Tarımı Sempozyumu, 23-26 Haziran 2010, s: 41-45, Van.
Eryılmaz, F., Varış, S., 1996. Farklı Ekim Zamanlarının Çin Lahansı Çeşitlerinde Gelişme ve Verim Üzerine Etkisi. GAP I. Sebze Tarımı Sempozyumu, s: 106-112, Şanlıurfa.
Eşiyok, D., Özen, Ş.,Özzambak, E., 1996. Salata-Marul Çeşitlerinde Dikim Mesafesinin Verim ve Kaliteye Etkisi Üzerinde Bir Araştırma. GAP I. Tarımı Sempozyumu. s:79- 83, Şanlıurfa.
Farey, J.W., Zalcman, A.T., Talalay, P., 2001. The Chemical Diversty and Distribution of Glucosinolates and Isothiocyanates Among Plants. Phytochemistry 56, %-51.
Günay, A., 1984. Özel Sebze Yetiştiriciliği, Cilt: III, Çağ Matbaası, Ankara.
Hill, D.E., 1988. Cauliflower and Broccoli Trials-1987. The Conn. Agric. Exp. Sta., New Haven, Bull. 857. p:18.
Hill, D.E., 1989. Cauliflower and Broccoli Trials-1988. The Conn. Agric. Exp. Sta., New Haven, Bull. 869. p:18.
Karaman, M.R., Brohi, A.R., Müftüoğlu, N.M., Öztaş, T., Zengin, M., 2007. Sürdürülebilir Toprak Verimliliği. Koyulhisar Ziraat Odası Kültür Yayınları No:1, s: 342.
Mihov, K., Antonova, G., 2001. Some Morphological Characteristics of Broccoli (Brassicea oleracea var. italica L.) Hybrids Grown as Spring, Summer and Autumun Crops Under the Conditiones of Bulgaria. Crucifer News, 23:75-77.
Öztürk, B., 2011. Farklı Dikim Zamanlarında Kıvırcık Yapraklı Salata (Lactuca sativa L. var.crispa)'nın Organik ve Konvansiyonel Yetişiriciliğinin Verim, Kalite ve Toprak Özelliklerine Etkisi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yükseklisans Tezi (Basılmamış), s: 56, Tokat.
Padem, H., Alan, R., Dursun, A., 1996. Farklı Dikim Zamanlarının Bazı Karnabahar (Brassica oleracea L. var.
botrytis) Çeşitlerinde Bitki Gelişmesi, Verim ve Bazı Kalite Özelliklerine Etkisi. GAP I. Sebze Tarımı Sempozyumu, s: 106-112, Şanlıurfa.
Paksoy, M., Türkmen, Ö., Yücel, N.K., 2006. Sera Koşullarında Karnabahar Çeşitlerinde (Brassica oleracea L. var. botrytis) Dikim Sıklığının Verim Üzerine Etkisi, VI. Sebze Tarımı Sempozyumu, s: 75-79, Kahramanmaraş.
Sarı, N., Pakyürek., Abak, K., 1995. Çukurova Bölgesi Koşulları İçin İlkbahar Üretimine Uygun Baş Salata (Lactuca sativa L. var. capitata) Çeşitlerinin Belirlenmesi. Çukurova Üni. Zir.Fak., Dergisi, 10,(3):121-128, Adana.
Seow, A., Yuan, J.M., Sun, C.L., Van Den Berg, D., Lee, H.P., Yu, M.C., 2002. Dietary Isothiocyanates, Glutathione STarnsferase Polymorphisms and Colorectal Cancer Risk in The Singapore Chinese Healty Study. Carcinogenesis 23: 2055-2061.
Vural, H., Eşiyok, D., Duman, İ., 2000. Kültür Sebzeleri. Ege Üni. Basımevi, s: 440, İzmir.
Yaralı, F., Güvenç, İ., 2006. Farklı Dikim Zamanlarının Değişik Brokkoli (Brassicea oleracea L. var. italica) Çeşitlerinde Bitki Gelişmesi ve Verime Etkisi. VI. Sebze Tarımı Sempozyumu, s: 309-314, Kahramanmaraş.
Yazgan, A., 1986. Çin Lahanası. Dört Mevsim, 2, 12, 21-23.
Yazgan, A., Sağlam, N., Ece, A., 1989. Çin Lahansı Yetiştiriciliği. Cumhuriyet Üniversitesi, Tokat Ziraaat Fakültesi Yayınları: 8, Bilimsel Araştırma ve İncelemeler: 4, Tokat.
Yazgan, A., Ece, A., 1990. Tokat-2, Tokat5, Tokat-29 ve Tokat89 Çinlahanası Çeşit Adaylarının Tokat Koşullarına Adaptasyonunu. C.Ü Ziraat Fakültesi Dergisi, 6,1, 439-450, Tokat.
Yoldaş, F., Eşiyok, D., 2004. Brokkoli Çeşitlerinin yayla Koşullarındaki Gelişimine Ekim-Dikim Zamanı ve Bitki Sıklıklarının Etkileri. V. Sebze Tarımı Sempozyumu, s: 155- 161, Çanakkale.
Young. T. B., Wolf, D.A., 1988. Case-Control Study of Promixial and Distal Colon Cancr and Diet in Wisconsin. International Journal of Cancer, 42, 167-175.
Yurtsever, N., 1984. Deneysel İstatistik Metotları. T.O. Ve Köy İşleri Bak. Köy Hiz. Genel Müd. Yayınları. Ankara.
Zhao, B., Seow, A., Lee, A.J., Poh, W.T., The, M., Eng, P., Wang, Y.T., Tan, W.C., Yu, M.C., Lee, H.P., 2001. Dietary Isothiocyanates, Glutathione S- taransferase- M1, T1 Polymorphisms and Lung Cancer Risk Among Chinese Woman in Singapore. Cancer Epidemiolpgy Biomarkers and Prevention, 10: 1063-1067.