MUCİZE-SÜNNETULLAH İLİŞKİSİ BAĞLAMINDA İ'CÂZU'L-KUR'ÂN

ÖzetBu makalede, ilmi çevrede hemen her dönem güncelliğini koruyan mucize konusunun, sünnetullah kavramı ile ilişkisi çerçevesinde ele alınması ve bu eksende Kur’ân’ın mucizeliği hususunun değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Makalede öncelikle mucize kavramının kısaca etimolojik tahliline yer verilmiş, kavramın terim anlamının çerçevesini netleştirmek için de mucize hakkındaki metodik bilgilere değinilmiştir. Akabinde sünnetullah kavramı ele alınmış, günümüze kadar uzanan süreçte kavramın uğramış olduğu anlam kaymalarının altı çizilerek, mezkur kavramın Kur’ân çerçevesinde nasıl anlaşılması gerektiği üzerinde durulmuştur. Mucize ve sünnetullah kavramlarının anlam alanları böylece değerlendirildikten sonra iki kavram arasında nasıl bir münasebet bulunduğu üzerinde durulmuş ve bu münasebetin, her iki kavramın anlaşılması noktasında sahip olduğu önem vurgulanmaya çalışılmıştır. Neticede Hz. Peygamberin en büyük mucizesi olan Kur’ân’ın mucizeliği hususunda, tarih boyunca dile getirilen yaklaşımlar özetlendikten sonra, İ’câzu’l-Kur’ân konusu, mucize-sünnetullah ilişkisi çerçevesinde değerlendirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur'ân, İ'câz, Mucize, Sünnetullah

I’jaz al-Our’an in the Context of the Relation Between Miracle and Sunnatullah

In this article, it is aimed that the subject of miracle, which keeps its up-to-date in scientific circles at all times, is taken into consideration in relation to the concept of Sunnatullah. In this context the matter that miraculousness of the Qur’an is aimed to be evaluated. In the article, firstly, the brief etymological analysis of the concept of miracle is given, and the methodical information is given in order to clarify the terminological frame of the concept. Then, the concept of Sunnatullah was discussed and it was emphasized how it should be understood within the framework of Qur'an by underlining the meaning shifts that the concept has undergone in the process that extends to the day. After the meaning fields of miracles and Sunnatullah were thus assessed, the relation between the two concepts was emphasized and it was tried to be emphasized how this relation has significance in understanding of these concepts. Eventually, after summarizing the approaches throughout history in regard to the miraculousness of the Qur'an, the greatest miracle of the Prophet Muhammad, it was tried to be evaluated within the framework of the relation of I’jâz al-Qur'an, in relation to miracle-Sunnatullah.

Keywords:

Tafsir, Qur’an, I’jâz, Miracle,

PDF

___

KAYNAKÇAAbduh, Muhammed-Rıza, Reşid. Tefsîru’l-Menâr. Kahire: Dâru’l-Menâr, 1947.Abduh, Muhammed. Fâtiha Sûresi ve ‘Amme Cüzü Tefsiri. çev. Ömer Aydın. İstanbul: İşaret Yayınları, 2012.Abdulbâkī, Muhammed Fuâd. el-Mu’cemu’l-mufehres. 3. Baskı. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2005. Albayrak, Halis. “Elmalılı M. Hamdi Yazır’ın Tefsir Anlayışı”. Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır Sempozyumu. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993.Âmidî, Seyfuddîn. Ebkâru’l-efkâr fî usûli’d-dîn. Kahire: Dâru’l-Kutubi’l-Vesâig, 2004. Azimli, Mehmet. Siyeri Farklı Okumak. 6. Baskı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2013.Bağdâdî, Ebû Mansur Abdulkâhir b. Tâhir et-Temîmî. Usûlu’d-dîn. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1981.Bâkıllânî, Ebu Bekr Muhammed b. Tayyib b. Muhammed el-Basrî. Kitâbu’l-beyân ‘ani’l-fark beyne’l-mu’cizât ve’l-kerâmât ve’l-hıyel ve’l-kehane ve’s-sihr ve’n-nârencât. Beyrut: el-Mektebetu’ş-Şarkıyye, 1958.Bâkıllânî. İ‘câzu’l-Kur’ân. thk. Seyyid Ahmed Sakr. Mısır: Dâru’l-Me‘ârif, 2009. Balcı, İsrafil. Hz. Peygamber’in Savaşlarında İlahi Yardım. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.Beyhakî, Ebûbekr Ahmed b. Hüseyn. Delâilu’n-Nübüvve. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1988.Bulut, Halil İbrahim. Kur’ân Işığında Mucize ve Peygamber. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2002.Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh tâcul-luğa ve sıhâhu’l-‘arabiyye. thk. Ahmed Abdulğafûr ‘Attâr. 4. Baskı. Beyrut: Dâru’l-‘İlmi li’l-Melâyîn, 1990.Curcânî, Abdülkâhir. Delâilu’l-İ‘câz. çev. Osman Güman. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2008.Curcânî, Ali b. Muhammed Seyyid Şerif. Kitâbu’t-ta’rifât. Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1985.Cuveynî, İmâmu’l-Harameyn Ebu’l-Me’âlî ‘Abdulmelik. Kitâbu’l-İrşâd ilâ kavâti’i edilleti fî usûli’l-i’tikâd. Beyrut: Muessesetu’l-Kutub, 1985.Çelebi, İlyas. “Sünnetullah”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: TDV Yayınları, 2010. 38: 159-160.Demir, Şehmus. “Kur’ân’ın Bilimsel Verilerle Yorumlanması: Tarihsel Süreç ve Değerlendirme”. Tefsire Akademik Yaklaşımlar–I. Ankara: Otto Yayınları, 2013. 1: 273-297.Draz, Muhammed Abdullah. En Mühim Mesaj Kur’ân. çev. Suat Yıldırım. İzmir: Işık Yayınları, 1994.Emin el-Hûlî. Kur’ân Tefsirinde Yeni Bir Metod. çev. Mevlüt Güngör. Ankara: Kur’ân Kitaplığı, 2001.Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı. çev. Cahit Koytak-Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.Ferâhidî, Halil b. Ahmed. Kitâbu’l-‘Ayn. thk. Abdulhamîd el-Hendâvî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 2003.Ferrâ, Ebû Zekeriyyâ Yahyâ b. Ziyâd. Me‘âni’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ali en-Neccâr - Ahmed Yusuf Necâti. Beyrut: ‘Âlemu’l-Kutub, 1983.Fîruzâbâdî, Mecduddîn Muhammed b. Ya’kûb. Kâmûsu’l-muhît. Beyrut: Muessetu’r-Risâle, 2005.Gazzâlî, Muhammed Ebû Hâmid. el-İktisâd fi’l-i’tikâd. Beyrut: Dâru’l-Kuteybe, 2003.Gazzâlî, Muhammed Ebû Hâmîd. “el-Mednûn Bihi ‘alâ Gayri Ehlihi”, Mecmu‘a resâ’il el-İmâm el-Gazzâlî. Kahire: el-Mektebetu’t-Tevfîkıyye, ty.Gezer, Süleyman. Kur’ân’ın Bilimsel Yorumu-Bir Zihniyet Tahlili-. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2009.Gözeler, Esra. Kur’ân Ayetlerinin Tarihlendirilmesi. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2016.Hacımüftüoğlu, Nasrullah. Kur’ân’ın Belâgatı ve İ’câzı Üzerine. Erzurum: Ekev Yay., 2001.Hâlidî, Salah Abdülfettâh. İ’câzu’l-Kur’âni’l-Beyânî. Amman: Dâru ‘İmâr, 2000.Hatîb, Abdülkerim. el-İ‘câz fî dirâsâti’s-sâbikîn. Kahire: Dâru’l-Fikri’l-‘Arâbî, 1973.Hattâbî, Ebû Süleyman Hamd b. Muhammed b. İbrahim. “Beyânu İ‘câzi’l-Kur’ân”. Selasu Resâil fi’l İ‘câzi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ahmed Halefullah -Muhammed Zağlul Sellam. Kahire: Dâru’l-Me‘ârif, 1976.Hayyât, Ebu’l-Hüseyin Abdurrahim b. Muhammed b. Osman. Kitâbu’l-intisâr. thk. H. Nyberg. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1925.Işık, Aydın. “Bilim ve Mucize”. Din Dilinde Mucize. İstanbul: Kuramer Yayınları, 2015.Izutsu, Toshihiko. Kur’ân’da Allah ve İnsan. çev. Süleyman Ateş. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1975. İbn Fâris, Ebu’l-Huseyn Ahmed. Mu’cemu mekâyîsu’l-luğa. thk. Abdusselâm Muhammed Harun. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1989.İbn Hazm, Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelûsî. el-Usûl ve’l-furû’. thk. Muhammed Âtıf el-Irâkî v.dğr., Kahire: Dâru’n-Nehdati’l-‘Arabiyye, 1978.İbn Hazm, Ali b. Ahmed b. Saîd el-Endelûsî. el-Fasl fi’l-milel ve’l ehvâi ve’n-nihel. thk. Muhammed İbrahim Nasr- Abdurrahman Umeyre. Beyrut: Dâru’l-Cîl, 1996.İbn Manzûr, Ebû Bekr Muhammed b. Mükrim. Lisânu’l-‘Arab. Kahire: Dâru’l-Me’ârif, ty.İbn Teymiyye, Takiyyuddîn. en-Nübüvvât, Lübnan: Dâru’l-Fikr, 1996.İsfehânî, Râğıb. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Halîl ‘Îtânî. Beyrut: Dâru’l-Ma’rife, 2005.İsfehânî, Râğıb, Kitâbu’l- İ‘tikâd. thk. Cemal Muhammed Lokmân. Mekke: Câmi‘atu Ümmü’l-Kurâ, h.1401-1406.Kâdî ‘Abdülcebbâr. el-Muğni. Kahire: Dâru’l-Kütüb, 1960.Kâdî ‘Abdulcebbâr. Şerhu’l-usûli’l-hamse. nşr. Abdülkerîm Osman. 3. Baskı. Kahire: Mektebetu Vehbe, 1988.Karaçam, İsmail. En Büyük Mucize –Kur’ân-ı Kerîm’in İlmî ve Edebî Sırları-. İstanbul:Yeni Şafak Yayınları, 2005.Karadeniz, Osman. İlim ve Din Açısından Mucize. İstanbul: Marifet Yayınları, 1999.Karslı, İbrahim Hilmi. “Kur’ân’ın Bilimsel Tefsiri Üzerine Bazı Mülahazalar”. Diyanet İlmî Dergi –Kur’ân Özel Sayısı-. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012. 439-454.Katip Çelebi. Keşfu’z-zunûn ‘an esâmi’l-kutubi ve’l-fünûn. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-’Arabî, ty. Kırca, Celal. Kur’ân ve Fen Bilimleri. 5. Baskı (İstanbul: Marifet Yayınları ty.Kurtubî. el-Câmi‘u li Ahkâmi’l-Kur’ân. Riyad: Dâru ‘Âlemi’l-Kutub, 2003. Mâverdî, Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed. A’lâmu’n-Nubuvve. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘İlmiyye, 1986.Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Hanef’i es-Semerkandî. Kitâbu’t-Tevhîd. thk. Fethullah Huleyf. İskenderiye: Dâru’l-Câmi’âti’l-Mısriyye, ty.Milaslı İsmail Hakkı. Kur’anın Mucizeleri ve Müteşabih Ayetlerin Tefsirleri. İstanbul: Türkiye Matbaası, 1935.Mustafa Sabri Efendi. Mevkifu’l-‘akl ve’l-‘ilm ve’l-‘âlim min Rabbi’l-‘Âlemîn ve ‘ibâdihi’l-murselîn. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabî, 1981.Nedvî, Ebu’l-Hasen. Kur’ân Işığında Peygamberlik ve Peygamberler. çev. Ahmet Lütfi Kazancı. İstanbul: İslâmî Neşriyat Yayınları, 1974.Nesefî, Ebu’l-Mu’în Meymun b. Muhammed. Tabsıratu’l-edille fî usûli’d-dîn. thk. Claude Salamé. Dımaşk: yy. 1990.Nesefî, Ebu’l-Mu’în Meymûn b. Muhammed. et-Temhîd li kavâ’idi’t-tevhîd. thk. Habibullah Hasan Ahmed. Kâhire: Dâru’t-Tabâkati’l-Muhammediyye, 1986.Okiç, M. Tayyib. Kur’ân-ı Kerîm’in Üslûb ve Kıraati. Ankara: Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 1963.Özgel İshak,.“Kur’ân’daki Olağanüstü Olayları Yorumlaması Ekseninde Muhammed Esed’in Ayet Kelimesi Çevirisi Üzerine”, Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2/19 (2007), 151-171.Özgel, İshak. “Bir Üstünlüğün İtirafı Anlamında Kur’ânda, Muhalifler Tarafından Peygamberlerin Sihirbazlıkla İtham Edilmeleri”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi IV. Kutlu Doğum Sempozyumu. Isparta: Tuğra Matbaası, 2006. 197-214. Özsoy, Ömer. Sünnetullah –Bir Kur’ân İfadesinin Kavramlaşması-. 2. Baskı. Ankara: Fecr Yayınları, 1999.Öztürk, Mustafa. Kur’ân Dili ve Retoriği. 2. Baskı. Ankara: Kitâbiyât Yayınları, 2006.Öztürk, Mustafa. Kıssaların Dili. 5. Baskı. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2014.Parlak, Salih. Bilgi Toplumuna Doğru Kur’ân-ı Kerîm’in Meal Tefsiri. İstanbul: 2001 Yayınları, 2001.Râfiî, Mustafa Sâdık. İ’câzu’l-Kur’ân. 8. Baskı. Beyrut: Daru’l–Kitâbi’l–Arabî, 2005.Râzî, Fahruddîn. Muhassalu efkâri’l-mutekaddimîn ve’l-muteahhirin mine’l-‘ulemâi ve’l-hukemâi ve’l-mutekellimîn. Kahire: Mektebetu Külliyyâti’l-Ezheriyye, ty.Râzî, Fahruddîn. el-Erba‘în fî usûli’d-dîn. thk. Ahmed Hicâzî es-Seka. Kahire: Mektebetu’l-Kulliyyeti’l-Ezheriyye, 1986.Râzî, Fahruddîn. Nihâyetu’l-îcâz fî dirâyeti’l-i‘câz. thk. Nasrullah Hacımüftüoğlu. Beyrut: Dâru Sâdır, 2004. Râzî, Muhammed b. Ebû Bekr b. Abdülkādir. Muhtâru’s-sıhah. Beyrut: Mektebetu Lübnan, 1986.Sancar, Faruk. Nübüvvet ve Velayet Merkezli Kelam-Tasavvuf Tartışmaları. Ankara: Sarkaç Yayınları, 2011. Salih, Subhi. Kur’ân İlimleri. çev. M. Said Şimşek. Konya: Hibaş Yayınları, ty.Sâbûnî, Nûreddîn. Kitâbu’l-bidâye mine’l-kifâye fi’l-hidâyeti fî usûli’d-dîn. thk. Fethullah Huleyf. Kahire: Dâru’l Me’ârif, 1969. Sarmış, İbrahim. Kur’ân’da Kader –Takdirin Anlamı ve Sünnetullah-. İstanbul: Düşün Yayınları, 2014.Seyyid el-Cümeylî. el-İ‘câzu’l-‘İlmî fi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Vesam, 1992.Sıddıkî Mazharuddîn. Kur’ân’da Tarih Kavramı. 3. Baskı. İstanbul: Pınar Yayınları, 1990. Suyûtî, Celaleddîn Abdurrahman. el-İtkân fî Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru İbn Kesîr, 2006.Şâtıbî, Ebû İshak Musa b. İbrahim. el-Muvâfakât. Kahire: Dâru İbn Affân, 1997.Taberî, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr. Câmi‘u’l-beyân ‘an te’vîl-i Âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Türkî. Kahire: Dâru’l-Hicr, 2001.Taftâzânî, Mes'ud b. 'Umer b. Abdullah Sa’duddîn. Şerhu’l-mekâsıd. thk. Abdurrahmân ‘Umeyre. nşr. Sâlih M. Şeref. Beyrut: ‘Âlemu’l-Kutub, 1998.Tantavî Cevherî. el-Cevâhir fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Kerîm. Mısır: Matba‘atu Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdihî, 1350h./1931.Topaloğlu, Fatih. Felsefi ve Teolojik Açıdan Mucize. İstanbul: Rağbet Yayınları, 2011.Yavuz, Yusuf Şevki. “İ‘câzu’l-Kur’ân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2000. 21: 403-406.Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. 3. Baskı. İstanbul: Eser Neşriyat, 1979.Yıldız, Hakkı Dursun. Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi. İstanbul: Çağ Yayınları, 1989.Zağlul, Râgıb - en-Neccâr, Muhammed. Min Âyâti İ‘câzi’l-‘İlmî fi’l-Kur’âni’l-Kerîm. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2005.Zebîdî, Muhammed Murtaza el- Hüseynî. Tâcu’l-‘arûs min cevâhiri’l-kâmûs. thk. Abdüssettâr Ahmed Ferec. Kuveyt: Matba’atu Hukûmeti’l-Kuveyt, 1965.Zehebî, Muhammed Hüseyin. et-Tefsîr ve’l-mufessirûn. Kahire: Mektebetu Vehbe, 2000.Zerkeşî, Bedruddîn Muhammed b. Abdullah. el-Burhân fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm. 3. Baskı. Kahire: Dâru’t-Turâs, 1984.Zürkânî, Muhammed b. Abdülbâkī. Menâhilu’l-‘irfân fî ‘ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-‘Arabî, 1995.