Abdulkadir KARAKUŞ

Hz. Peygamber’in Tebliğ Dili ve Bunun Kur’ânî Temelleri

Allah insanları dünyada başıboş bırakmamış; onlara peygamberleri aracılığıyla dünyada nasıl ve ne şekilde yaşayacaklarına dair ilkeler göndermiştir. İnsanlar ne zaman bu ilkelerden sapsalar, Allah onlara elçileri vasıtasıyla gerçeği öğretmiş; dinini yeniden göndererek insanları hak ve hakikate tabi olmaya davet etmiştir. Allah insanlara hak ve hakikati öğrettiği gibi peygamberlerine de ilahi gerçekleri içerisinde barındıran dini, kullarına tebliğ etme metotlarını öğretmiştir. İnsanlık tarihi boyunca tüm peygamberlerin yaptıkları, Allah’ın insanları hakka çağırmasına aracılık etmek ve insanlara rehberlik yapmaktır. Peygamberler bu görevin sorumluluğunu taşımış, insanlara Allah’ın dinini tebliğ etmiş ve görevlerini hakkıyla yerine getirmişlerdir. Bunu yaparken kullandıkları üslup ve metot ise insanlar arasındaki ilişkileri düzenleme hususunda önemli bir örnek olarak daha sonrakilere intikal etmiştir. Hz. Peygamber’in tebliğ görevindeki başarısının sırları çeşitli ayetlerde ortaya konmuş ve bazı ayetler ile de tebliğinin başarılı olması için Allah’ın tavsiyeleri ulaştırılmıştır. Bu ilkeler Hz. Peygamber’in tebliğ görevini başarıyla tamamlamasını sağladığı gibi kendinden sonrakilerin de Hz. Peygamber’den devraldıkları tebliğ görevini başarıyla yerine getirmelerine yardımcı olacaktır. Bu makalede Hz. Peygamber’in Risâlet görevini ifa ederken kullandığı tebliğ dili, Kur’an ayetleri ve Hz. Peygamber’in uygulamaları çerçevesinde ele alınacak ve konuyla ilgili Kur’ânî ilkeler ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kur’an, Hz. Muhammed, Tebliğ dili, Hikmet, Kavl-i leyyin, Mevize-i hasene

The Prophet’s Tabligh Method and Its Foundations in the Qur’an

Allah has not left people alone in the world; through prophets, He has provided them with the principles of how and in what way they should live their lives in the world. Whenever people diverged from these principles, God retaught them the truth through His prophets and resent religion to call people to follow the truth. As Allah taught people the truth, He also taught His prophets the methods of conveying the divine message (tabligh) to His servants. Throughout the history of mankind, what all the prophets did was to convey the message of the God to people and guide them. All the prophets were charged with this duty, and they conveyed the message to people, fulfilling their mission successfully. The style and methods they employed to fulfil this duty, have also become an important example for people to regulate the relations between them.The secrets of the Prophet Muhammad’s success in the mission of tabligh were revealed in various verses of the Qur’an. Moreover, some verses revealed Allah’s advice on how to better convey the message to people. As these principles, mentioned in those verses, enabled the Prophet to accomplish his duty, they can also help the followers of the Prophet in conveying the message to people successfully. This article will discuss the tabligh method of the Prophet within the context the Qur’an verses and the prophet’s practices; and it will present the Qur’anic principles of tabligh.

Keywords:

Qur’an, Prophet Muhammad, Tabligh method, Wisdom, Gentle speech, Good advice,

___

Aclûnî, Ebü’l-Fidâ İsmâîl b. Muhammed. Keşfü’l-hafâ ve müzîlü’l-ilbâs. Thk. Abdülhamîd b. Ahmed b. Yûsuf. b.y.: Mektebetü’l-asriyye 1420/2000.
Beyzâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. Thk. Muhammed Abdurrahmân el-Mer‘aşlî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1418.
Buhârî, Muhammed b. İsmâil. Sahîhu’l-Buhârî. Thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır. 9 Cilt. b.y.: Dâru tavki’n-necât, 1422.
Cevherî, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd. Tâcü’l-lüga ve sıhahu’l-Arabiyye. Thk. Muhammed Muhammed Tâmir. Kahire: Dâru’l-hadîs, 1430/2009.
Güner, Osman. “İslami iletişimde Metodik Esaslar: Sünnetin ve Sosyal Psikolojinin Verileri Işığında”. Diyanet İlmi Dergi 38/4 (Ekim – Kasım – Aralık 2002): 101-128.
Hâzin, Alâüddin Ali b. Muhammed b. İbrâhim b. Ömer. Lübâbü’t-te’vîl fî meâni’t-tenzîl. Thk. Muhammed Ali Şâhîn. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415.
İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. 30 Cilt. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnusiyye li’n-neşr, 1984.
İbn Düreyd, Ebû Bekir Muhammed b. el-Hasen. Cemheretü’l-lüga. Thk. Remzî Münîr B‘albekî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlim li’l-melâyîn, 1987.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîm. Thk. Sâmî b. Muhammed Selâme. 2. Baskı. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tayyibe, 1420/1999.
İbn Mâce. Sünen. Thk. Şuayb el-Arnaût v.dğr. 5 Cilt. b.y.: Dâru’r-risâleti’l-âlemiyye, 1430/2009.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddin. Lisânü’l-Arab. 3. Baskı. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 1414.
İbnü'l-Esîr, Mecdüddîn Ebü’s-Seâdât el-Mübârek b. Muhammed b. Abdilkerîm eş-Şeybânî el-Cezerî. en-Nihâye fî garîbi’l-hadîs ve’l-eser. Thk. Tâhir Ahmed ez-Zâvî - Mahmud Muhammed et-Tenâhî. 5 Cilt. Beyrût: el-Mektebü'l-İlmiyye, 1399/1979.
Ebû Dâvûd, Süleymân b. Eş’as es-Sicistânî, Sünenü Ebî Dâvûd. Thk. Şuayb el-Arnaût – Muhammed Kâmil Karabelli. 7 Cilt. b.y.: Dâru’r-risâleti’l-âlemiyye, 1430/2009.
Fârâbî, Ebû İbrâhim İshâk b. İbrâhim b. el-Hüseyn. Mu ‘cemü dîvâni’l-edeb. Thk. Ahmed Muhtâr Ömer. 4 Cilt. Kahire: Müessesetü dâri’ş-şa‘b li’s-sahâfe, 1424/2003.
Ferâhîdî, Ebû Abdirrahman el-Halil b. Ahmed. Kitâbü’l-ayn. Thk. Abdülhamîd Hendâvî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1424/2003.
Karaman. Hayreddin, – Çağrıcı, Mustafa. – Dönmez, İ. Kâfi. – Gümüş, Sadrettin. Kur’an Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
Kurtubî, Ebû Abdillah Şemsüddin. el-Câmiu li ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed el-Berdûnî – İbrahim Etfîş. 3. Baskı. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-Mısriyye, 1384/1964.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr. Tefsîru’l-Mâturîdî – Te’vîlâtü ehli’s-sünne. Thk. Mecdî Bâsellûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.
Münâvî, Zeynüddin Muhammed b. Tâcü’l-Ârifîn b. Ali b. Zeynelâbidîn. Feyzü’l-kadîr şerhu’l-câmiu’s-sağîr. 6 Cilt. Mısır: el-Mektebetü’t-ticâriyeti’l-kübrâ, 1356.
Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. Sahîh. Thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
Nesefî, Ebü’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmûd Hâfızüddin. Tefsîru’n-Nesefî (Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-te’vîl). Thk. Yûsuf Ali Bedîvî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kalem et-tayyib, 1419/1998.
Öngören, Reşat. “Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 441-448. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
Râgıb el-İsfahânî, Ebü’l-Kâsım. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. Thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Dımeşk: Dâru’l-kalem, 1412.
Râzî, Fahruddin. Mefâtîhu’l-gayb - Tefsîru’l-kebîr. 3. Baskı. 32 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420.
Sâbûnî, Muhammed Ali. en-Nübüvve ve’l-enbiyâ. 3. Baskı. Dımeşk: Mektebetü’l-Gazâlî, 1405/1985.
Sa‘lebî, Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim. el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân. Thk. el-İmâm Ebî Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1422/2002.
Soysaldı, Mehmet. “Kur’an’da Tebliğ Yöntemleri İle İlgili Kavramların Analizi”. Diyanet İlmi Dergi 39/3 (Temmuz – Ağustos – Eylül 2003): 43-64.
Taberî, Muhammed b. Cerîr. Camiu'l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. 24 Cilt. b.y.: Müessesetü’r-risâle, 1420/2000.
Tahirü'l-Mevlevî. Şerh-i Mesnevi. İstanbul: Selam Yayınları, 1976.
Zebîdî, Muhammed b. Muhammed b. Abdürezzâk el-Hüseynî. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Thk. Heyet. 40 Cilt. b.y.: Dâru’l-hidâye, ts.
Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmûd b. Amr b. Ahmed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl. 3. Baskı. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-Arabî, 1407.