Kâdî Beyzâvî’nin Kevnî Ayetlere Yaklaşımı (Envârü’t-Tenzîl Tefsiri Bağlamında)

Kur’an’ın anlaşılması ve yorumlanmasında geçmişten günümüze birçok eser kaleme alınmıştır. Bu noktada Beyzâvî de yaşadığı dönemin en önemli müfessirlerindendir. Onun Envârü’t-tenzîl adlı tefsiri dirayet metoduyla kaleme alınmış en meşhur tefsirlerden biridir. O, tefsirinde diğer konular yanında kevnî ayetlere de değinmiştir. Ayetlerde geçen gökyüzü, gök cisimleri, tabiat olayları, gündüz-gece, yeryüzü, su, toprak ve dağ gibi hususları tefsirinde ele almayı hedef edinmiştir. Öncelikle çağının bilimsel verileriyle kevnî ayetleri tefsir etmiş, ardından da bu durumu Allah’ın varlığına ve birliğine delil getirmiştir. Onun söz konusu ayetleri tefsir ederken temel amacı okuyucuya salt bilgi vermekten ziyade Allah’ın varlığı ve birliği hususunda okuyucuyu düşündürmektir. Çalışmamızda öncelikle Beyzâvî’nin hayatına kısaca değinilecektir. Daha sonra kevnî ayet kavramı ele alınacaktır. Bundan sonra Beyzâvî’nin gökyüzü ve yeryüzüyle alakalı ayetleri nasıl yorumladığı incelenecektir. Ayrıca onun kevnî ayetlerle ilgili görüşlerinin günümüz modern bilimleriyle ne derece uyum içinde olduğu da araştırılacaktır. Son olarak Beyzâvî’nin kevnî ayetleri Allah’ın varlığı ve birliğine niçin ve nasıl delil getirdiği ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Beyzâvî, Envârü’t-tenzîl, kevnî ayet, Tefsir, Ayet

Al-adı Baydawı’s Approach To The Cosmological Verses (İn The Context Of Anwar Al-Tanzil)

Many works have been written from the past to the present in the understanding and interpretation of the Qur'an. At this point, Baydawi is one of the most important commentators of his time. His commentary Anwar al-tanzil is one of the most famous exegesis penned by the method of al-dirayah. In his exegesis, he touched upon other subjects as well as cosmological verses. The aim of this course is to discuss the issues such as sky, celestial bodies, natural events, day-night, earth, water, earth, and mountain in the commentary. First of all, he commented on cosmological verses with the scientific data of his time, and then brought this evidence to the existence and unity of Allah. The main purpose of his commentary is to make the reader think about the existence and oneness of God rather than simply giving information to the reader. In this study, first of all, Baydawi’s life will be briefly mentioned. Then the concept of cosmological verse will be discussed. After that, how Baydawi interpreted the verses related to the sky and the earth will be examined. In addition, the extent to which his views on cosmological verses are in harmony with modern science will be explored. Lastly, why and how Baydawî's cosmological verses bring evidence to the existence and oneness of Allah will be discussed.

Keywords:

Baydawi, Anwar al-tanzil, Cosmological verse, Tafsir, Verse,

PDF

___

Abdulbâkî, Muhammed Fuad. El-Mu‘cemu’l Müfehres li’l-Elfazi’l Kur’an’il-Kerîm. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1990.
Aykaç, Mustafa. “Nâsıruddin el-Beyzâvî ve Osmanlı Kelâm Geleneğindeki Yeri = Naser Addin alBaidawi and His Place on Ottoman Theology Tradition”. İslami Araştırmalar. XXVII/3 (2016): 388-403.
Bağış, Mehmet. Beyzâvî Tefsirinde Kur’an İlimleri ve Tefsir Usûlü. Mardin: Mardin Sesi Gazetecilik Matbaacılık Yayıncılık Amb. Dağ. San. Ve Tic. Ltd. Şti., 1918.
Baş, Erdoğan. “Sema”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 36: 453. Ankara: TDV Yayınları, 2009.
Beyzâvî, Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envârü’t-tenzîl. Thk. Muhammed Abdurrahman. 5 Cilt. Beyrut: Dâru ihyâi’l-türâsi’l-arabiyyi, 1418h.
Cerrahoğlu, İsmail. “Envârü’t-tenzîl”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 11: 260. Ankara: TDV Yayınları, 1995.
Cerrahoğlu, İsmail. “Kadı Beydâvî ve Tefsiri”. Diyanet İlmi Dergi 19/1 (1983): 3-14.
Cevherî, Tantavî. el-Cevâhir fî tefsîri’l-Kur’an. Beyrut: Darü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2004.
Çağrıcı, Mustafa. “Yer”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 43: 476. Ankara: TDV Yayınları, 2013.
Şehmus, Demir. “Kur’an’ın Bilimsel Veriler Işığında Yorumlanmasına Eleştirel Bir Yaklaşım”. Tarihten Günümüze Kur’an’a Yaklaşımlar. Ed. Bilal Gökkır v.dğr. 401-424. İstanbul: İlim Yayma Vakfı, 2010.
Demirci, Muhsin. Tefsir Usulü. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2008.
Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. İstanbul: M. Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
Ezherî, Muhammed b. Ahmed. “Smv”, Tehzîbü’l-Lüğa. Thk. Muhammed Ived. 13: 78-79. 15 Cilt. Beyrut: Daru ihyâi’l-türâsi’l-arabiyyi, 2001.
Ferâhîdî, Ebû Abdirrahmân el-Halîl b. Ahmed b. Amr b. Temîm. “Smv”. Kitabü’l ayn. Thk. Mehdi Mahzumî-İbrahim es-Semaraî. 5: 152. 8 Cilt. b.y.: y.y., ts.
Hamevî, Yâkût b. Abdullah. Mu’cemü’l-Büldân. Beyrut: Dâr Sâdır, 1995.
İbnü’l-İmâd, Ebû’l-Felâh Abdü’l-Hayy b. Ahmed b. Muhammed. Şezerâtü’z-Zeheb fi Ahbâr-i men Zeheb. Thk. Mahmud el-Arnavût. Şâm: Dâru İbn-i Kesîr, 1406/1986.
İbn Kadi Şühbe, Ebü's-Sıdk Takıyyüddin Ebû Bekr b. Ahmed. Tabakatü'ş-Şafiiyye. Tsh. Hafız Abdülhalim Han. Haydarabad: Dâiretü’l-maârifi’l-Osmaniyye, 1399/1979.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. “Eyyâ-Ayetün”. Lisanu’l-Arab. 14: 62. 15 Cilt. Beyrut: Daru Sadr, 1414h.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. “Arz”. Lisanu’l-Arab. 1: 60. 15 Cilt. Beyrut: Daru Sadr, ts.
İsfehânî, Ragıb. “Arz”, Müfredât. 73. 1 Cilt. Thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Beyrut: Dâru’ş-Şâmiye, 1412h.
İsfehânî, Ragıb. “Eyyü”, Müfredât. 101. 1 Cilt. Thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Beyrut: Dâru’şŞâmiye, 1412h.
İsfehânî, Ragıb. “Arz”, Müfredât. 427. 1 Cilt. Thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Beyrut: Dâru’ş-Şâmiye, 1412h.
Karadaği, Ali Muhyiddin Ali. (Ebû Saîd Nasırüddin Abdullah b. Ömer b. Muhammed Beyzâvî, elGâyetü'l-kusvâ fî dirâyeti'l-fetvâ içinde). thk. Ali Muhyiddin Ali el-Karadaği. 2 cilt. Beyrut: Dâru’l-beşâiri’l- İslamiyye, 1429/2008.
Karagöz, İsmail-Canbulat, Mehmet-Karaman, Fikret-Paçacı, İbrahim. “Âyet”. Dinî Kavramlar Sözlüğü. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2010.
Katib Çelebi, Hacı Halife Mustafa b. Abdullah. Keşfü’z-zunûn an esâmi'l- kütüb ve'l-fünûn. haz. Şerefettin Yaltkaya-Kilisli Rifat Bilge. 2 cilt. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 1941.
Kırca, Celal. “Kur’an ve Modern Bilim (İlişkisi-Sahası-Sorunları)”. Erciyes Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi = Erciyes University Journal of Faculty of Theology 15 (2012): 7-34.
Kırca, Celâl. “Kur’ân-ı Kerîm’in Tefsiri ve İlimlerle Olan Münasebeti”. İslâm Medeniyeti 7/2 (1981): 17-26.
Özdeş, Talip. “Kur’an-Bilim İlişkisinin Problematik Boyutu Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/1 (2010): 7-27.
Suyûtî, Ebü'l-Fazl Celaleddin Abdurrahman b. Ebî Bekr. Buğyetü'l-vuât fî tabakâti'l-lugaviyyîn ve'nnühât. thk. Muhammed Ebü'l-Fazl İbrâhim. 2 cilt. Kahire: Matbaatu İsa el-Babi el-Halebi, 1384/1965.
Sübki, Ebû Nasr Taceddin İbnü's-Sübki Abdülvehhab b. Ali b. Abdilkafi. Tabakatü'ş-Şafiiyyeti'lkübra. thk. Mahmûd Muhammed Tanahi-Abdülfettah Muhammed Hulv. 10 cilt. Kahire: Matbaatu İsa el-Babi el-Halebi, 1383/1964.
Şelebî, Hind. et-Tefsîru’l-‘İlmî li’l-Kur’âni’l-Kerîm. Tunus: y.y., 1985.
Şerkâvî, Muhammed Abdullah. el-Kur’an ve’l Kevn. Beyrut: y.y., 1991.
Tirmizî, Ebu İsâ Muhammed b. İsâ. Sünen. 2. Baskı. 5 Cilt. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
Uludağ, Süleyman. “Dünya”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 10: 22. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
Yavuz, Yusuf Şevki-Çetin, Abdurrahman. “Âyet”. “Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 4: 242. Ankara: TDV Yayınları, 1991.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Kâdî Beyzâvî”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5-6 (1987-1988): 243.
Yavuz, Yusuf Şevki. “Beyzâvî”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 6: 100. Ankara: TDV Yayınları, 1992.
Zebîdî, Ebü’l-Feyz Muhammed el-Murtazâ b. Muhammed b. Muhammed b. Abdirrezzâk. “Smv”. Tâcü’l-arûs min cevâhiri’l-kâmûs. Thk. Mecmuatün mine’l-muhakkikîn. 38: 301. 40 Cilt. b.y: Daru’l-hidâye, ts.
Gezegenler.gen.tr. “Gök cisimleri”. Erişim: 5 Ağustos 2019. https://www.gezegenler.gen.tr/gokcisimleri.html. Sozlük.gov.tr. “Dağ”. Erişim: 7 Ağustos 2019. http://sozluk.gov.tr/.