Eskişehirli Osman Necâti (ö. 1293/1876) ve Tefsîru’n-Necât Adlı Eseri Üzerine Bir Değerlendirme
Bu çalışmada, 19. yy’da yaşamış Eskişehirli Müderris Osman Necâti (ö.1293/1876) ve Tefsîru’n-Necât adlı çalışmasındaki değerlendirmeleri ele alınmaktadır. Tefsîru’n-Necât, Osmanlı Türkçesi ile telif edilmiş, 427 sayfadan oluşan, Kur’an-ı Kerim’in 30. cüzü olan Nebe-Nas arasındaki surelerin yorumunu kapsayan bir eserdir. Tefsîru’n-Necât, tefsirle ilgili bilinen geleneksel bilgileri teyit eden, rivayet metodunun yanında tasavvufî yönü öne çıkan, ayetlerin anlaşılır bir üslupla açıklamalarının yapıldığı klasik bir eser niteliğindedir. Müellif, ayetlerin tefsirinde gerek gördüğü yerlerde fıkhî, kelâmi izahlara ve az da olsa dil bilimsel kaidelere yer vermiştir. Yine ayetleri şiirle tefsir ederek eserine zengin bir üslup kazandırmıştır. Müellif Osman Necâti, bu eserinde Mukâtil b. Süleyman, Fahreddin er-Râzî, Ebüssuûd Efendi, İmam Süyûtî gibi müfessirlerin eserlerinden kaynak olarak yararlanmıştır. Bu çalışmamızda, Osman Necâti’nin hayatı, eserleri ve Tefsîru’n-Necât adlı çalışmasındaki metodu tanıtılacak, uyguladığı yöntem örneklerle açıklanacaktır. Ayrıca tasavvufî terimlerle ilgili ortaya koyduğu yorumlara değinilecektir.
Anahtar Kelimeler:
Tefsir, Metod, Osman Necâti, Tefsîru’n-Necât, Osmanlı Müfessirleri
An Evaluation on the Osman Necâti (1293/1876) in Eskişehir and His Work Named Tefsîru'n-Necât
In this study, Professor (a lecturer who is responsible for teaching Islam religion in a mosque or in a Muslim seminary/madrasah.) Osman Necâti from Eskişehir (1293/1876) and the assessments in his study named Tefsîru’n-Necât is discussed. Tefsîru’n-Necât is a work which is composed of 427 pages, written in Ottoman Turkish, includes the interpretation of the chapters between Nebe-Nas, the 30th ruler of the Holy Quran. Tefsîru’n-Necât is a classical work that confirms the traditional knowledge about interpretation (tafsir), which has a sufistic approach standing out alongside the narrative method and which explains the verses in a comprehensible manner. In his commentary on verses, the author has included fiqh, maqam expositions and, at a minimum, language scientific rules. Again he made his work gain a rich style as he interpreted the verses with poetry. In this work Author Osman Necâti has benefited as a resource from the works of exegetes such as Mukâtil b.Süleyman, Fahreddin er-Râzî, Seigneur Ebüssuûd, and Imam Süyûtî. In this study, the life and works of Osman Necâti and his method in his work called Tefsîru'n-Necât will be introduced, the method that he applied will be explained with examples. Also, his comments about the sufistic terms will be mentioned.
Keywords:
Interpretation/Tafsir, Method, Osman Necâti, Tefsîru’n-Necât, Ottoman Exegetes,
___
- Abay, Muhammet. “Osmanlı Döneminde Yazılan Tefsirle İlgili Eserler Bibliyografyası Tefsirler, Haşiyeler, Sûre Tefsirleri, Tercümeler”. Divan: Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 6 (1999): 249-303.
- Abay, Muhammet. Osmanlı Dönemi Müfessirleri. Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, 1992.
- Algar, Hamid. “Molla”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30: 238-239. İstanbul: TDV Yayınları, 2005.
- Alpaydın, Mehmet Akif. Osmanlılarda Türkçe Tefsir Geleneği. İstanbul: İFAV Yayınları, 2016.
- Bilmen, Ömer Nasuhi. Büyük Tefsir Tarihi. İstanbul: Bilmen Yayınevi, 1973.
- Birışık, Abdülhamit. “Tefsir”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 281-290. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
- Cebecioğlu, Ethem. Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. İstanbul: Ağaç Kitabevi Yayınları, 2009.
- Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
- Demir, Ziya. XIII.-XVI. y.y. Arası Osmanlı Müfessirleri ve Tefsir Çalışmaları. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2006.
- Devellioğlu, Ferit. Lûgat. Ankara, 1964.
- Erginli, Zafer. Metinlerle Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kalem Yayınevi, 2006.
- İpşirli, Mehmet. “Huzur Dersleri”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 17: 441-444. İstanbul: TDV Yayınları, 1998.
- Kaya, Murat. Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Kadar (1839-1908) Matbu Türkçe Kur’ân-ı Kerim Tercüme ve Tefsirleri. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2001.
- Kılavuz, Saim. Ana Hatlarıyla İslam Akaidi ve Kelam’a Giriş. İstanbul: Ensar Yayınları, 2012.
- Mertoğlu, Mehmet Suat. “Tefsir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 290-294. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
- Necâti, Osman. Tefsîru’n-Necât. İstanbul: Mühendishâne-i Berr-i Hümâyun Matbaası, 1288/1871.
- Özel, Mustafa. “Son Dönem Osmanlı Tefsir Tarihinden Bazı Portreler II”. Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16 (2002): 109-148.
- Süreyya, Mehmed. Sicill-i Osmâni. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, 1996.
- Tahir, Bursalı Mehmed. Osmanlı Müellifleri. İstanbul: Meral Yayınevi, 1971.
- Turgut, Ali. Tefsir Usûlü ve Kaynakları. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 1991.
- Uludağ, Süleyman. “İşâri Tefsir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 23: 424-428. İstanbul: TDV Yayınları, 2001.
- Uludağ, Süleyman. “Nefis”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32: 526-529. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
- Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2001.
- Yılmaz, Hasan Kamil. Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2004.
- ISSN: 2587-0882
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2017
- Yayıncı: ALİ KARATAŞ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu: 'Bir İlmî Kişilik Portresi'
İlme Adanmış Bir Ömür: Prof. Dr. İsmail Cerrahoğlu Hocaya Ziyaret ve İzlenimler
Eskişehirli Osman Necâti (ö. 1293/1876) ve Tefsîru’n-Necât Adlı Eseri Üzerine Bir Değerlendirme
'Kur’ân-ı Kerim Meâl ve Tefsiri' Adlı Eserin Tefsirdeki Metoduna Dair Bir İnceleme
Kur’ân’da Hz. Yûsuf Kıssasında Yer Alan Ahkâma Dair Bazı Âyetler ve İlişkili Olduğu Hükümler