Bilimsel Bilginin Sürekliliği Bağlamında Kevnî Âyetlerin Tefsiri Problemi

Din ve bilim, her ikisi de Allah’ın âyetlerini anlamayı konu edinen alanlardır. Din, “Kim, niçin yarattı?” sorusunun cevabını açık bir şekilde ortaya koyup Allah’ın vahiy yoluyla gönderdiği âyetlerden oluşurken bilim, “Yaratılış nasıl gerçekleşti?” sorusuna cevap aramakta ve Allah’ın kâinata nakşetmiş olduğu âyetlerin sırrını anlamaya çalışmaktadır. Bu açıdan bakıldığında din ve bilim aynı aşkın varlığın sahipliğinde ve kontrolünde etkinliğini sürdüren alanlardır. Sonuçları itibarıyla birbiriyle çelişmek şöyle dursun birbirlerini tamamlayan ve destekleyen bir konuma sahiptirler. Ancak din, bilimin kendini tasdik etmesine ihtiyaç duymayacak bir durumda; bilim de hem ilgilendiği alan hem de bilgi elde etme metotları itibarıyla dinden müstakil bir konumdadır. Böyle olmasına rağmen bu ikili arasında çok yakın bir ilişki söz konusudur. Bu ilişki sebebiyle Allah Kur’an’da, “Nasıl yaratıldı?” sorusuna cevap bulmak isteyenleri sık sık kâinata yerleştirdiği âyetlerine yönlendirmekte ve bu soruya cevap bulmak için yaratılıştaki sırları ve evrene nakşetmiş olduğu âyetleri anlamanın gerekli olduğuna işaret etmektedir. Bu nedenlerden dolayı âyetler yorumlanırken ihtiyaç oldukça, daha doğrusu “Nasıl?” sorusuna cevap bulmak üzere bilimsel verilere müracaat edilmiş ve her devir kendi bilimsel bilgisi çerçevesinde âyetlere yorumlar getirmeye çalışmıştır. Bu yorumlar aslında her devre göre farklılık arz edebilecek konumda olmasına rağmen daha sonraki dönemlerde maalesef vahyin bir devamı gibi algılanmış ve değişmez kutsal bilgi muamelesine tabi tutulmak suretiyle yorum açısından modern dönemin bilimsel gerçeklerine uymayan bir durum ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada, geçmiş dönemlerin bilimsel verileriyle yapılan yorumların mutlak doğru kabul edilmemesi gerektiği belirtilmiş, bu bilgilerin güncellenmemesi durumunda karşılaşılabilecek problemler ortaya konmaya ve Kur’an-bilim ilişkisinin sınırları tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Kur’ân, Tefsir problemi, Modern dönem, Din-bilim.

The Problem of the Exegesis of the Verses on Creation in the Context of the Continuity of Scientific Knowledge

Religion and science are both fields that deal with understanding the verses of Allah. Religion consists of the verses sent by Allah through revelation by clearly revealing the answer to the question “Who created and why?”, while science seeks to answer the question “How did creation come about?” and tries to understand the secret of the verses that Allah has imprinted on the universe. From this point of view, religion and science are fields that continue to be active under the ownership and control of the same transcendent being. In terms of their results, far from contradicting each other, they are in a position to complement and support each other. But religion is in a situation in which it does not need the self-affirmation of science; science is in a position separate from religion in terms of both the field of interest and the methods of obtaining knowledge. Despite this, there is a very close relationship between them. Because of this relationship, Allah often directs in the Qur’ān those who want to answer the question “How was it created?” to the verses that he placed in the universe and points out that it is necessary to understand the secrets of creation and the verses he engraved on the universe in order to find an answer to this question. For these reasons, when interpreting the verses, when it is needed, more precisely in order to find an answer to the question “How”, scientific data was consulted, and each period tried to bring interpretations to the verses within the framework of its own scientific knowledge. Although these interpretations were in a position to differ according to each period, unfortunately, in later periods, they were perceived as a continuation of the revelation and by being treated as unchangeable sacred knowledge, a situation that did not comply with the scientific realities of the modern period emerged in terms of interpretation. In this study, it is stated that the interpretations made with the scientific data of the past periods should not be accepted as absolute truth, the problems that may be encountered if this information is not updated are tried to be revealed, and the limits of the Qur’ān-science relationship are tried to be determined.

Keywords:

Tafsir, Qur’an, Tafsir problem, Modern period, Religion-science.,

PDF

___

Arslan, Şükrü. “Celâleyn Tefsiri’nin İsnadı ve el-Mahallî’nin Bakara Suresinden Yaptığı Tef-siri”. Atattürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 10 (1991), 155-172.
Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. 6 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuk Neşriyat, 1988.
Begavî, Ebû Muhammed el-Hüseyn b. Mes‘ûd. Meâlimü’t-tenzîl fî tefsîri’l-Kur’ân (Tefsîru’l-Begavî). thk. Muhammed Abdullah en-Nemr vd. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tayyibe, 4. Basım, 1417-1997.
Beyzâvî, Nâsıruddîn Ebû Saîd Abdullah b. Ömer b. Muhammed. Envâru’t-tenzîl ve esrâru’t-te’vîl. thk. Muhammed Abdurrahmân el-Mer‘aşlî. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1418.
Bucaille, Maurice. Tevrat, İnciller, Kur’ân-ı Kerîm ve Bilim. çev. Suat Yıldırım. İzmir: Işık Yayınları, 2005.
Cengiz, Yalçın. Evren ve Yaratılış. Ankara: Arkadaş Yayınları, 2. Basım, 2012.
Cevherî, Ebû Nasr İsmâil b. Hammâd. es-Sıhâh tâcü’l-lüğa ve sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdülğafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 4. Basım, 1407/1987.
Cürcânî, Alî b. Muhammed b. Alî es-Seyyid eş-Şerîf. et-Ta‘rîfât. thk. Heyet. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1403/1983.
Çelakıl, Ömer. Kur’ân-ı Kerîm’in Mucize Sırları. İstanbul: Düş Yayınları, 2004.
Erdem, Hüsameddin. İlkçağ Felsefesi Tarihi. Konya: Sebat Ofset Matbaacılık, 1998.
Ezherî, Ebû Mansûr Muhammed b. Ahmed. Tehzîbü’l-lüğa. thk. Muhammed Avd Mür‘ib. 15 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 2001.
Ferâhîdî, Ebû Abdirrahman el-Halil b. Ahmed. Kitâbü’l-ayn. thk. Mehdî el-Mahzûmî-İbrâhîm es-Sâmerrâî. 8 Cilt. b.y.: Dâru ve Mektebetü Hilâl, ts.
Hâzin, Alâüddin Ali b. Muhammed b. İbrâhim b. Ömer. Lübâbü’t-te’vîl fî meâni’t-tenzîl. tsh. Muhammed Ali Şâhin. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415.
Herevî, Ebû Ubeyd Ahmed b. Muhammed el-Bâşânî. Kitâbü’l-garîbeyn fi’l-Kur’ân ve’l-hadîs. thk. Ahmed Mezîd el-Ferîdî. 6 Cilt. Suudi Arabistan: Mektebetü Nezzâr, 1419/1999.
Hürremşahi, Bahauddin. Kur’ân Bilimi. çev. Hasan Almas. İstanbul: İhtar Yayıncılık, 1998.
İbn Acîbe el-Hasenî, Ebü’l-‘Abbâs Ahmed b. Muhammed b. el-Mehdî. el-Bahrü'l-medîd fî tefsîri'l-Kur'âni'l-mecîd, thk. Ahmed Abdullah el-Kuraşî. 7 Cilt. Kahire: Hasen Abbâs Zekî, 1419.
İbn Atıyye, Ebû Muhammed Abdülhak b. Gâlib b. Abdirrahmân b. Temâm. el-Muharrerü’l-vecîz fî tefsiri’l-kitâbi’l-azîz. thk. Abdüsselâm Abdüşşâfî Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1422.
İbn Kesîr, Ebü’l-Fidâ İsmâil b. Ömer. Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm. thk. Sâmî b. Muhammed es-Selâme. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tayyibe, 2. Basım, 1420/1999.
İbn Manzûr, Ebü’l-Fadl Cemâlüddin. Lisânü’l-Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, 3. Basım, 1414.
İbn Sîde, Ebü’l-Hasen Alî b. İsmâîl ed-Darîr el-Mürsî. el-Muhkem ve’l-muhîtü’l-aʿzam. thk. Abdülhamîd Hendâvî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421/2000.
İbn Ebî Zemenîn. Tefsîru’l-Kur’âni’l-azîz. thk. Ebû Abdillah Hüseyn b Ukkâşe - Muhammed b. Mustafâ el-Kenz. 5 Cilt. Kahire: el-Fârûku’l-Hadîse, 1423/2002.
İbnü’l-Cevzî, Ebü’l-Ferec Cemâlüddîn Abdurrahmân b. Ali b. Muhammed. Zâdü’l-mesîr fî ilmi’t-tefsîr. thk. Abdürezzâk el-Mehdî. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-Arabî, 1422.
İstanbul Kur’an Araştırmaları Grubu, Kur’an Hiç Tükenmeyen Mucize. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 21. Basım, ts.
Kurtubî, Ebû Abdillah Şemsüddin. el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. thk. Ahmed el-Berdûnî - İbrahim Etfîş. 20 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Basım, 1384/1964.
Kuşeyrî, Abdülmelik. Letâifü’l-işârât. thk. İbrâhîm el-Besyûnî. 3 Cilt. Mısır: el-Hey’etü’l-Mısriyyetü’l-Âmme, 3. Basım. ts.
Mahallî Celâlüddîn Muhammed b. Ahmed. – Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebîbekr. Tefsîru’l-Celâleyn. Kahire: Dâru’l-Hadîs, ts.
Mahmûdeyn Muhammed Mahmûd. - Ferrâ, Taha ‘Osmân. el-Medhâl ilâ ‘ilmi’l-coğrafya ve’l-bîe. Dermek: Dâru’l-Merîh, ts.
Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed. Tefsîru’l-Mâtürîdî / Te’vîlâtü ehli’s-sünne. thk. Mecdî Bâslûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1426/2005.
Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb el-Basrî. Tefsîru’l-Mâverdî / en-Nüket ve’l-ʿuyûn. thk. İbn Abdilmaksûd b. Abdirrahîm. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, ts.
Mekkî b. Ebî Tâlib, Ebû Muhammed Hammûş b. Muhammed el-Kaysî. el-Hidâye ilâ bülûği’n-nihâye fî ‘ilmi meâni’l-Kur’ân ve tefsîrih ve ahkâmih ve cümelin min fünûni ulûmih. thk. Ed. eş-Şâhid el-Bûşeyhî. 13 Cilt. Şârika: Mecmûatü Bühûsi’l-Kitâb ve’s-Sünne, 1429/2008.
Mevdûdî, Ebû’l-A‘la. Tefhîmü’l-Kur’an. çev. Heyet. 7 Cilt. İstanbul: İnsan Yayınları, 2. Ba-sım, 1996.
Mukātil b. Süleymân, Ebü’l-Hasen. Tefsîru Mukātil b. Süleymân. thk. Abdullah b. Mahmûd Şehhâte. 5 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâs, 1423.
Nehhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl b. Yûnus. İ‘râbü’l-Kur’ân. 5 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1421.
Nu‘mânî, Ebû Hafs SirâcüddÎn Ömer b. Alî b. ‘Âdil. el-Lübâb fî ‘ulûmi’l-kitâb, thk. Âdil Ahmed Abdülmevcûd - Ali Muhammed Mu‘avvız. 20 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1419/1998.
Râgıp el-İsfahânî, Ebü’l-Kāsım el-Hüseyn b. Muhammed. el-Müfredât fî garîbi’l-Kur’ân. thk. Safvân Adnân ed-Dâvûdî. Dımaşk: Dâru’l-Kalem 1412.
Râzî, Fahruddîn. Mefâtîhu’l-gayb / et-Tefsîru’l-kebîr. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 3. Basım, 1420.
Sa‘lebî, Ahmed b. Muhammed b. İbrâhim. el-Keşf ve’l-beyân an tefsîri’l-Kur’ân. thk. İmâm Ebî Muhammed b. Âşûr. 10 Cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1422/2002.
Semerkandî, Ebü’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed b. İbrâhîm. Tefsîru’s-Semerkandî. thk. Ali Muhammed Mu‘avvız, Âdil Ahmed Abdülmevcûd, Zekeriyyâ Abdülmecîd en-Nûtî. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1413/1993. Seydî Ali Reis. Mir’âtü’l-memâlik (Ülkelerin Aynası). haz. Necdet Akyıldız. b.y.: Tercüman 1001 Temel Eser, ts.
Taberî, Muhammed b. Cerîr. Câmiu’l-beyân fî te’vîli’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdülmuhsin et-Türkî. 24 Cilt. b.y.: Dâru Hicr, 1422/2001.
Tehânevî, Muhammed A‘lâ b. Alî b. Muhammed Hâmid. Keşşâfü ıstılâhâti’l-fünûn ve’l-ʿulûm, thk. Ali Dahrûc. 2 Cilt. Beyrut: Mektebetü Lübnân, 1996.
Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed. et-Tefsîru’l-basît. thk. Heyet. 25 Cilt. Su-udi Arabistan: Câmiatü’l-İmâm Muhammed b. Suud el-İslâmiyye, 1430.
Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed. et-Tefsîru’l-vasît. thk. Heyet. 4 Cilt. Bey-rut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1415/1994.
Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Eser Kitabevi, 1971.
Zebîdî, Muhammed Murtazâ el-Hüseynî. Tâcü’l-‘arûs min cevâhiri’l-kāmûs, thk. Heyet. 40 Cilt. Kuveyt: Vezâratü’l-İrşâd ve’l-İnbâ, 1385-1422/1965-2001.
Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm b. es-Serî b. Sehl. Me‘âni’l-Kur’ân ve i‘râbüh. thk. Abdülcelîl Abduh Şilbî. 5 Cilt. Beyrut: Âlemü’l-Kütüb, 1408/1988.
Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Ahmed. el-Keşşâf an hakâiki gavâmizi’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Basım, 1407.