Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden Ahmed el-Behlûl ve Hz. Peygamber’e Methiyelerinde Muhteva

17. yy. da Osmanlıların bir eyaleti olan Trablusgarb’da doğup büyüyen Ahmed b. Huseyn el-Behlûl, Mısır’ın önemli ilim adamlarından eğitim almış sonra memleketine dönmüştür. Osmanlı dönemi şairi Ahmed el-Behlûl, şairlik yönünün yanı sıra Akâid sahasında Durretu’l-‘Akâi’d, Fıkıh sahasında el-Mu‘ayyene ve el-‘Izziyye ve Arap Dili ve Edebiyatı sahasında el-Makâmetu’l-Vitriyye gibi eserleri telif ederek çeşitli sahalarla ilgilenmiş bir âlimdir. Behlûl, ed-Durru’l-Asfâ ve’z-Zebercedu’l-Musaffâ fî Medhi’l-Mustafâ ismiyle meşhur divânını tamamıyla Hz. Muhammed’i (sav) medhe tahsis etmiştir. Başta Libya olmak üzere Kuzey Afrika’da meşhur olan Divan, Kâdî ‘İyâz’ın el-‘Iyâdiyye isimli manzumesine yazılmış bir tahmis olup Arap alfabesinin 29 harfinin her biriyle başlayıp beşlemelerin sonlarını da yine aynı harfle bitirdiği 29 kasideden oluşur. Şair, divanında Hz. Peygamber’in (sav) doğumu, nesebi, güzel ahlakı ve şemâili, mucizeleri, şirkin onunla ortadan kalktığı, şefaati, peygamberler arasındaki üstünlüğü, yaşadığı kutsal mekânlar, O’na duyulan özlem, O’na, Ehli Beytine ve Ashabına salavât getirmenin önemi, O’nun günah ve hatadan kurtarıcı olması ve ümmeti olmanın ayrıcalığı konularına değinmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Arap Dili ve Belâgatı, Hz. Muhammed, Ahmed el-Behlûl, Osmanlı, Medih

Ottoman Arabic Poet Ahmed el-Behlûl and the Contents of His Eulogies to Prophet Muhammad

Ahmed b. Huseyn el-Behlûl, who was born and raised in Tripoli, a province of the Ottomans in the 17th century, received education from the most important scholars of Egypt and then returned to his hometown. Ottoman poet Ahmed el-Behlûl is also a scholar who was interested in various fields. Behlûl has dedicated his entire divan (collected poems) known as ed-Durru’l-Asfâ ve’z-Zebercedu’l-Musaffâ fî Medhi’l-Mustafâ to the eulogy of Prophet Muhammad (pbuh). The Divan, which is famous in North Africa and particularly in Libya, is a cinquain written to Kâdî İyâz’s el-‘Iyâdiyye poem and consists of 29 poems each of which begin with the 29 letters of the Arabic alphabet and each cinquain ends with the same letters. The poet mentions the Prophet Muhammad’s (pbuh) birth, lineage, social ethics and good appearance, miracles, how polytheism ended with Him, intercession, His superiority among other prophets, holy places where He lived, the yearning for Him, the importance of saying salawat on Him, on His Ahl al-Bayt (Family of the House) and companions, that He is the savior from sins and mistakes, and the privilege of being His ummah.

Keywords:

Arabic Language and al-Balagha, Prophet Muhammad,

PDF

___

Ahatlı, Erdinç. “Şakk-ı Sadr”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38: 309-310. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
Ahmed en-Nâib el-Ensârî. el-Menhelu’l-‘Azb fî Târîhi Tarablusi’l-Garb. Trablusgarp: Mektebetu’l-Fercânî, ts.
Ahmed en-Nâib el-Ensârî. Nefehâtu’n-Nisrîn ve’r-Reyhân. Kâhire: Metâbi’u’s-Sicilli’l-‘Arab, 1994.
Bagdâdî, İsmâ‘îl b. Muhammed. Hediyyetu’l-‘Ârifîn. 2 Cilt. Beyrût: y.y., 1951.
Bagdâdî, İsmâ‘îl b. Muhammed. Îdâhu’l-Meknûn fî’z-Zeyli ‘alâ Keşfi’z-Zunûn. Nşr. Meḥmed Şerefeddîn [Yaltkaya]. 2 Cilt. Beyrût: y.y., 1399.
Behlûl, Ahmed. Dîvânu’l-Behlûl. Nşr. Ahmed el-Kat‘ânî. Trablusgarb: Mektebetu’n-Necâh, 2016.
Cevherî, İsmâ‘îl b. Hammâd. “Mdh”. Sıhâh. Ahmed ‘Abdulgafûr ‘Attâr. 1: 403. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 1987.
Demirayak, Kenan. Arap Edebiyatı Tarihi: Osmanlı Dönemi (Mısır ve Bilâdü’ş-Şam Bölgesi). Erzurum: Fenomen Yayıncılık, 2015.
Durmuş, İsmail. “Methiye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 29: 406. Ankara: TDV Yayınları, 2004.
Eren, Mehmet. “Ümmü ma‘bed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 42: 325-326. Ankara: TDV Yayınları, 2012.
Eser, Mithat. “Hz. Peygamber’in Bir Bulut Tarafından Gölgelenmesine Dair Rivayetlerin Değerlendirilmesi”. Journal of Islamic Research 1 (2011): 44-54.
Eşref Fevzî Sâlih. Şuyûhu’l-Ezher. Gîze: Hibetu’n-Nîli’l-‘Arabiyye, 1997.
Ezherî, Muhammed b. Ahmed. “Mdh”. Tehzîbu’l-Luga. Nşr. Muhammed ‘İvad Mur‘ib. 4: 251. Beyrût: Dâru İhyâi’t-Turâs, 2001.
Fidan, İbrahim. Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden İbnû’n-Naḳîb el-Ḥuseynî ve Şiirleri. Ankara: Gece Kitaplığı, 2016.
İbn Galbûn, Muhammed b. Halîl. et-Tezkâr fî Men Meleke Tarâblus ve Mâ Kâne bihâ mine’l-Ahbâr. Bingâzî: Dâru’l-Medâri’l-İslâmî, 2002.
İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem. “Mdh”. Lisânu’l-‘Arab. 2: 589. 15 Cilt. Beyrût: Dâru Sâdır, 1993.
Küçüksarı, Mücahid. Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden İbrâhîm es-Sefercelânî ve Şiirleri. Konya: Çizgi Kitabevi, 2017.
Muhibbî, Muhammed Emîn b. Fadlullâh. Hulâsatu’l-Eser fî A’yâni’l-Karni’s-Sânî ‘Aşer. 4 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır, ts.
Samancı, Yusuf Sami. Osmanlı Dönemi Arap Şairlerinden Mencek Paşa ve Şiirleri. Konya: Çizgi Kitabevi, 2017.
Suzan, Yahya. “Arap Şiirinde Bir Nazım Türü: Muhammes”. e-Şarḳiyât İlmî Araştırmalar Dergisi 4 (Kasım 2010): 17-37.
Tâhir Ahmed ez-Zâvî. A‘lâmu Lîbyâ. Bingâzî: Dâru’l-Medâri’l-İslâmî, 2003.
Topal, Şevket. “Şürünbülâlî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 39: 274-276. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
Ziriklî, Hayreddîn. el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-‘İlm li’l-Melâyîn, 2002.