Anne Nûr el-Ensâriyye'den Âlime-i Hicâz Fahru'n-Nisâ'ya: Muhyiddîn İbn Arabî'nin çevresindeki hanımlar

“Kadın” konusunda olumlu görüşleriyle bilinen Muhyiddîn İbn Arabî (ö.638/1240), Allah, erkek ve kadın üçlüsü arasında çok sıkı bir sevgi bağı olduğuna inanır: Allah, Âdem'i (yani erkeği) kendi sûreti üzerine yaratmış, Âdem'den yarattığı Havva'yı (yani, kadını) da onun sûreti üzerine yaratmıştır. Bu demektir ki, Allah erkeğin, erkek de kadının vatanıdır ve aralarındaki sevgi de bundan kaynaklanmaktadır. Onun etrafındaki hanımlar arasında başta annesi Nûr el-Ensâriyye, ilk eşi Meryem, ve muhtemelen ilk çocuğu olan Zeyneb'i saymak gerekir. O, kadın ve erkeğin, kutubluk her konuda müsâvî olduğuna inanan birisi olarak, erkeklerin yanında kadın velîlerin rehberliğinden ve şeyhliğinden de faydalanmıştı. “Hanım şeyhleri/hocaları” denince akla, kendisi hakkında 'İlâhî anne” tabirini kullandığı Fâtıma Bint İbn el-Müsennâ, ġems Ümmü'l-Fukarâ ve “Hicaz ulemâsının övüncü” diye tavsif ettiği Fahru'n-Nisâ Bint Rüstem gelir. İbn Arabî'nin, kendileriyle karşılaşıp tasavvufî hallerinden faydalandığı başka hanımlar da vardı.

From the mother Nūr al-Ansāriyya to the Master of Hejāz Fakhr al-Nisā: the women around Muhyi al-Dīn Ibn 'Arabī

Muhyi al-Dīn Ibn 'Arabī (d.638/1240) who is well known for his favorable views on woman, is of the idea that there is a very strict love-bound between God, man and woman trinity: God created Adam/man on His own shape, and created woman on Adam/man's shape. Thus, God is watan (country of origin) of Adam, and in turn Adam is watan of woman. And the love between them is originated from this relationship. His mother Nūr al-Ansāriyya, his first wife Maria and probably the first child born to him Zainab should be regarded as the foremost important wom-en around him. As he believed that man and woman were equal in everything including being the chief saint of the earth, he followed women sheiks along with men ones. His instant women sheiks includes Fātıma Bint Ibn al-Muthannā, about whom he used the term “Divine mother”, Shams Umm al-Fuqarā'(mother of the poor), and Fakhr al-Nisā Bint Rustam, a scholar and the sheik of Hejāz. There were other women from whose Sufi states and stations Ibn Arabī was impressed and benefited.

PDF

___

Addas, Claude, Quest for the Red Sulphur. The Life of İbn Arabî, çev.: P. Kingsley, The Islamic Texts Society, Cambridge 1993. Ateş, Ahmed, ‚Muhyi’d-Din
Arabi‛, İA, c.8 (İstanbul 1993), ss533-555.
Austin, Ralph, ‚The Lady Nizam: An Image of Love and Knowledge‛, Journal of Ibn Arabi Society, sayı: 7 (Oxford, 1988), ss. 35-38.
Demirli, Ekrem , Sadreddin Konevî, İSAM Yay., İstanbul 2008.
Ebû Tâlib el-Mekkî, Kûtü’l-Kulûb, edit.: S. N. Mekârim, 2 c., Dâru Sadır, Beyrut , 1424/2003.
Elmalılı, H.Yazır, Hak Dini Kur’an Dili, 9c., Eser Kitabevi, İstanbul, ts.
el-Gurâb, Mahmûd Mahmûd, Şerhu Risâleti ‚Rûh al-Kuds fî muhâsebeti’n-nefs‛, Matbaatü Nadra, [Beyrut] 1414/1994.
Güloğlu, N. Vildan, Tasavvufta Kadın Ve Ebû Abdurrahman Sülemî’nin zikru'nisveti’l-müteabbidâti's-sûfiyyât Adlı Eseri, Yüksek Lisans Tezi (Danışman: Hülya Küçük), Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2007.
el-Hakîm, Su‘âd, el-Mu‘cemü’s-sûfiyye, Dandara li’l-matbaati ve’n-neşr, Beyrut 1401/1981.
el-Hakîm, ‚Ibn ‘Arabī’s Twofold Perception of Woman as Humanbeing and Cosmic Principle‛, Journal of Ibn Arabi Society, sayı: 31 (Oxford, 2002), ss. 1-29.
El-Hücvîrî, Ali b. Osman el-Cüllâbî, Kesfü’l-Mahcûb, edit.: Q. Ansârî, Kutubkhâna-i Tahûrî, Tahran 1373.
İbn Arabî, Muhyiddîn, Kitâbü’l-bâ (Müellif Nüshası), Konya Yusufağa Ktp., no: 4868/2.
İbn Arabî, Kitâbu’l-mübeşşirât fi’r-Rü’yâ, Süleymaniye Ktp, Fatih, no: 5322.
İbn Arabî, Dîvân, Bulak 1271/1855 ve PDF, yy, ty (www.yanabina.com/nadwa/showthread. php?= 291, 06.02.2009).
İbn Arabî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, 4c., Matbaa-i Âmire, Kahire 1293.
İbn Arabî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, 4c., Kahire, ts.
İbn Arabî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, 14c. Ed. Osman Yahya, el-Hey’etü’l-Mısriyye el-âmme, Kahire 1975-1992.
İbn Arabî, el-Fütûhâtü’l-Mekkiyye, takdim: Mahmûd Mataracı, 8c., Dâru’l-hayr,
İbn Arabî, Zehâiru’l-A’lâk şerhu Tercümâni’l-eşvâk, el-Matbaatü’l-ünsiyye, Beyrut 1312.
İbn Arabî, Tercümanü'l-eşvâk, Dâru Sadır, Beyrut 1961
İbn Arabî, Sufis of Andalusia. The Rūh al-Quds and Durrat al-fākhirah of Ibn
İbn Arabî, The Rūh al-Quds (Sufis of Andalusia içinde), çeviren ve edit.: R.W..J. Austin, Beshara Publ., Sherborne, 1988, muhtelif sayfalar.
İbn Arabî, al-Durrat al-Fākhirah (Sufis of Andalusia içinde muhtelif sayfalar.), çeviren ve edit.: R.W.J. Austin, Beshara Publ., Sherborne, 1988.
İzitsu, Toshihiko ,İbn Arabî’nin Fusûs’undaki Anahtar Kavramlar, çev.: A.Y. Özemre, Kaknüs Yay., İstanbul 1998.
Keklik, Nihat, İbnü’l-Arabi’nin Eserleri ve Kaynakları için Misdak olarak el-Futûhât el-Mekkiyye, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1990.
Koçyiğit, Tâlât, Hadis Istılahları, AÜİF Yay., Ankara 1980.
Konuk, A. Avni, Fusûsu’l-Hikem Tercüme ve Şerhi, IV, Haz. Mustafa Tahralı- Selçuk Eraydın, İFAV, İstanbul , 1992.
Konuk, A. Avni, Tedbîrât-ı İlâhiyye Tercüme ve Şerhi, çev.: ve haz. Mustafa Tahralı, İz Yay., İstanbul 1992.
el- Kuşeyrî, Abdülkerim, er-Risâle, tah. M. Zerrîk- A. A. Baltacı, Dâru’l-Hayr, Beyrut 1413/1993.
Küçük, Hülya, ‚Mevlevi Hanım Halife ve Şeyhler‛, Tasavvuf, Ankara 2007, c. 8, sayı: 20, ss. 69-78.
er-Razî, Fahruddin, Tefsir-i Kebir, çev.: Hey’et, 23 c., Akçağ Yay., Ankara 1995.
Salt, Alparslan ve Cem Çobanlı, Dharma Ansiklopedi. Parapsikoloji, Mistisizm, Okültüzm, Ezoterizm, Toezofi, Spiritüalizm,Neo-Spiritüalizm, Dharma Yay., İstanbul 2001.
Schimmel, Annamarie, ‚The Feminine Element in Sufism‛, Mystical Dimensions of Islam, The University of North Caroline Press, Chapel Hill:, 975 içerisinde, ss. 426-35.
Sühreverdi, Şihâbuddîn Ebû Hafs, Avârifü’l-maârif, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut 1426/2005.
es-Sülemî, Ebû Abdurrahman, Zikrü’n-nisveti’l-müte‘abbidâti’s-sûfiyyât, (Tabakāü’s-sûfiyye, ed. M. ‘A. ‘Atā, Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, Beyrut , 2003 arkasında), ss. 387-425.
Et-Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l- beyân fi tefsîri’l- Kur’an, Dâru’l-Fikr, Beyrut 1400/1980.
Uludağ, Süleyman, İbn Arabî, TDV Yay., Ankara 1995.
Yazıcı, Tahsin, ‚Ebû Medyen‛, DİA, İstanbul 1994, c. 10, ss. 186-7.