Evrensel Tasarım Yaklaşımı: Bayburt Üniversitesi Örneği

Evrensel tasarım herkesin her türlü faaliyete eşit şartlarda katılımına olanak sağlayan ürünler ve çevreler tasarlamayı hedefler. Özellikle son birkaç yılda evrensel tasarım uygulamaları sıklıkla karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmanın temel hedefi, evrensel tasarım yaklaşımını ve farklı uygulama koşullarını çeşitli yönleriyle açıklamak ve tanıtmaktır. Bunu yaparken, çok genç bir üniversite olan Bayburt Üniversitesi Yerleşkesi’ni bir örnek kabul ederek, son yıllarda yaygınlık kazanan evrensel tasarım yaklaşımının belirli prensipler etrafında ne şekilde tasarım süreci içine dahil edilebileceğinin incelenmesini ve her bir prensibe ilişkin kaynak niteliğinde temel değerlendirmelerin yapılmasını hedeflemektedir. Yapılan ön değerlendirme araştırması sırasında evrensel tasarımın yedi temel ilkesi ve bunların yerleşkenin belirli bina ve alandaki yansımaları girişler/çıkışlar, dolaşım ve sirkülasyon sistemlerinin kullanımı, yön bulma/sinyalizasyon ve ortak kullanım alanları çerçevesinde incelenmiştir. Üniversite bünyesinde inceleme yapılan iktisadi ve idari Bilimler Fakültesi’nin farklı alanlarında erişilebilirlik ve uyarlanabilirlik gibi kavramların mekan organizasyonuna dahil edildiği gözlemlenmiş olup, evrensel tasarım uygulamalarının yaygınlaştırılması ve doğru kullanımı adına öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Evrensel tasarım, evrensel tasarım ilkeleri, üniversite yerleşkeleri, Bayburt Üniversitesi

Universal design approach aims to design products and environments that provide equal access for everyone. Universal design applications can be seen frequently in the last years. The main aim of this study is to introduce and explain this approach and its different ways of application. While doing this, the Bayburt University was chosen as the case, in order to demonstrate how the universal design approach can be involved to the design process. During the research the reflections of the seven principles of universal design were analyzed through entrances/exits, circulation systems, wayfinding and public areas. One of the faculty buildings of the university, i.e, Faculty of Economics and Administrative Sciences, some design applications related to concepts of the universal design such as accessibility and adaptability were observed to be reflected to the space organization. In that sense, some suggestions and enhancements were brought out to make these applications more prevalent.

Keywords:

Universal design, universal design principles, university campuses, Bayburt University.,

PDF

___

Covington, George. ve Hannah, Bruce. 1997. Access by Design. New York: Van Nostrand Reinhold.
Center for Universal Design. 29 Nisan 2013. Eriflim yeri: http://www.ncsu.edu/project/design- projects/udi/>.
Demir Mishchenko, E., Zorlu, F., Tsalis, P., Naniopoulos,
A., Nalmpantis, D.. 2010. ACTUS Guidebook: Accessibility of University Campus for People with Disabilities, der. T. Gök ve A. Naniopoulos, 1-74. Mersin University, EU tarafından desteklenen proje.
Dostoğlu, N., fiahin, E. ve Taneli, Y. 2009. Evrensel Tasarım: Tanımlar, Hedefler, İlkeler, Tasarıma Kapsayıcı Yaklaflım-Herkes için Tasarım. Dosya. sayı 347. Mimarlık, Mayıs-Haziran, Mimarlar Odası Yayınları. Eriflim yeri:
http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik
&DergiSayi=361&RecID=2062>(Eriflim tarihi: 20 Ocak 2014)
Ergenoğlu, Aslı Sungur ve Yıldız, Selin. 2009. Fiziksel Çevre ve Ulaflıma Eriflilebilirlik. Engelsiz Türkiye için: Yolun neresindeyiz? Mevcut Durum ve Öneriler. 123-171. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları.
Erkılıç, Mualla. 2011. Conceptual Challenges Between Universal Design and Disability in Relation to the Body, Impairment and the Environment: Where Does the Issue of Disability Stand in the Philosophy of UD? METU JFA, 28(2): 181- 203.
Hacıhasanoğlu, Iflıl. 2003. Evrensel Tasarım. Tasarım Kuram, 3: 93-101.
Jones, Michael. ve Sanford, John. 1996. People with Mobility Impairments in US Today and in 2010. Assistive Technology, 8.1: 43-53.
Karakaya, Ahmet, Fatih, Kutlu Gözde, Muğan, Güliz,
Yılmaz, Pınar ve Yılmazsoy, Aslı Canan. 2004. Graduate Studio II: Evaluation of the Bilkent University Main Campus Alley from the Perspective of Universal Design, der. H. Demirkan ve M. Pultar, Bilkent University.
Mace, Ronald. 1990. Definitions: Accessible, Adaptable and Universal Design. NC State University: The Center for Universal Design.
Olguntürk, Nilgün ve Demirkan, Halime. 2009. Ergonomics and Universal Design in Interior Architecture Education. METU JFA, 26(2): 123-138.
Ostroff, Elaine. 2010. Universal Design: An Evolving Paradigm Eriflim yeri:
http://www.mhprofessional.com/downloads/products/007162
/0071629238.Pdf. > (Eriflim tarihi: 09 Temmuz 2013).
Preiser, Wolfgang. 2001. Toward Universal Design Evaluation. Universal Design Handbook. der. W.F.E. Preiser and E. Ostroff, 9.1-9.18. New York: McGraw-Hill.
Robinette, Gary. 1985. Barrier Free Exterior Design: Anyone Can Go Anywhere. New York: Van Nostrand Reinhold.
Steinfeld, Edward. 2010. Universal Design, International Encyclopaedia of Rehabilitation, 2008-2011 by the Center for International Rehabilitation Research Information and Exchange (CIRRIE), Eriflim yeri:
http://cirrie.buffalo.edu/encyclopedia/en/article/107. (Eriflim
tarihi: 09 Temmuz 2013).
Story, Molly Follette, Mueller, James ve Mace, Ronald. 1998. The Universal Design File. NC State University: The Center for Universal Design.
Trochim, William ve Donnelly, James. 2007. The Research Methods Knowledge Base. New York: Atomic Dog Publishing.