Ayşe ÜNDEVLİ, Gamze KADAM, Yüksel Leyla BEKDİK, Halil İbrahim YILMAZ, Ferit ÇOBANOGLU

Aydın İlinde Gıda İsrafının Belirlenmesi: Bir Örnek Olay Çalışması

Gıda israfı ve kayıplarının belirlenmesi, sürdürülebilir ve kaliteli yaşam koşullarının oluşturulması açısından büyük öneme sahiptir. Bu çalışmada, gıda israfı ve kayıpları, genel olarak tanımlandıktan sonra, Aydın ili genelinde yapılan bir çalışma ile konunun önemi, uygulamalı bir araştırma ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu araştırmada, iki grup materyalden yararlanılmıştır. Birinci grup materyal, Aydın ilinde yaşayan tüketicilerle karşılıklı görüşme yoluyla elde edilen verilerden oluşmaktadır. Anket çalışmaları, il genelinde bulunan Efeler, Nazilli ve Karacasu ilçelerinde bulunan 150 tüketici ile gerçekleştirilmiştir. İkinci grup materyal olarak, konu ile ilgili yapılmış olan araştırma raporları ve makalelerden elde edilen veri ve bilgiler kullanılmıştır. Sonuç olarak, tüketicilerin çoğunun gıda israfı yaptığı ortaya çıkmıştır. Tüketicilerin %44’ünün aylık gıda masrafının 300-600 TL arasında değiştiği belirlenmiştir. Buna karşılık tüketicilerin %60.7’sinin aylık gıda atıklarının ekonomik değerinin 30 TL’den az olduğu saptanmıştır. En çok israf edilen ürünler arasında; ilk sırada süt ürünleri gelirken, daha sonra meyve ve tahıl ürünleri yer almaktadır. En az israf edilen ürünler ise et ürünleridir. Araştırma sahasında yapılan yenmemiş gıdaların değerlendirilmesi yönündeki incelemeler sonucu, tüketicilerin %56’sının, yenmemiş gıdalarla hayvanları beslediği, %36.66’sının da çöp kutusuna atmakta olduğu, %7.33’ünün de kompost (organik gübre) yapmakta olduğu belirlenmiştir. Tüketicilerin gıdaları atma sebeplerinin başında gıdanın son kullanma tarihinin geçmiş olması, gıdada küf oluşması, gıdanın iyi bir kokusu veya tadının olmaması gelmektedir. Buna göre tüketicilerin, gıdaların dış görünüşüne önem verdiği sonucuna ulaşılabilir. Araştırma bölgesinde yapılan incelemeler sonucunda, gıda atıklarını azaltabilmek için tüketicilerin; gıda maddelerini doğru şekilde nasıl koruyacaklarına dair ipuçlarına, ürün tazeliği hakkında bilgiye, gıda atıklarıyla uğraşan kuruluşlar ve yemek atıklarıyla yemek tarifi hakkında bilgilere ihtiyaç duyduğu anlaşılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Gıda İsrafı, Gıda Kaybı, Gıda Güvenliği, Tüketici Davranışları, Ekolojik Ayak İzi

Determination of Food Waste in Aydın: A Case Study

The determination of food waste and loss is of great importance for the creation of sustainable and high-quality living conditions. In this study, after the general definition of food waste and its losses, a study conducted in Aydın province and the importance of the issue were tried to be revealed through an applied research. In this study, two groups of materials were used. The first group of materials consists of data obtained through mutual interviews with living consumers in Aydın province. Surveys were conducted with 150 consumers in the provinces of Efeler, Nazilli and, Karacasu districts throughout the province. In the second group of materials, data and information obtained from research reports and articles related to the subject were used. As a result, it was found that most consumers wasted food. It was determined that 44% of consumers' monthly food costs change between 300-600 TL. On the other hand, 60.7% of consumers ' monthly food waste is less than 30 TL. Among the most waste products; while dairy products come in first place, fruits and cereals come in later. The least waste products were meat products. As a result of the research conducted in the research area, 56% of consumers feed animals with unspoiled foods, 36.66% throw them in the trash, 7.33% compost (organic fertilizer). At the beginning of the reasons for consumers throwing food, food expiration date is past, food mold formation, food smell or taste is not good. According to this, consumers care about the external appearance of food can be concluded. In order to reduce food waste, consumers need clues about how to protect food properly, information about product freshness, organizations dealing with food waste, and information about food waste and recipes.

Keywords:

Food Waste, Food Loss, Food Safety, Consumer Behavior, Ecological Foodprint,

PDF

___

Aksoy, M., Solunoğlu, A., 2015. Gıda israfı ve freeganfood akımı. II. Eurasia International Tourism Congress: Current Issues, Trends, and Indicators, Selçuk Üniversitesi Turizm Fakültesi, Konya, Turkey, 165-173.
Artık, N., Şireli, T., Türkyılmaz, M., 2016. Gıda israfı, açlık sorunu ve sürdürülebilir gıda projeksiyonları. Ankara Halk Ekmek ve Un Fabrikası A.Ş. Ekmek Dergisi, 111-125.
Aydın, F., 2008. Ekmekte bayatlama ve geciktirilmesi için dikkat edilecek hususlar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 39: 263-267.
Aydın, F., Yıldız, Ş., 2011. Sivas ilinde ekmek tüketim alışkanlıkları ve tüketici dinamiklerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 42: 165-180.
Aygül, H.H., Yıldız, D., 2018. Kentsel katı atık yönetimi kapsamında “çevreci komşu kart uygulaması”. Mediterranean Journal of Humanities, 8(2): 79-100.
Bagherzadeh, M., Inamura, M., Jeong, H., 2014. Food waste along the food chain. OECD Food, Agriculture and Fisheries Papers No. 71.Bek Danışmanlık, 2017. Gıda zinciri, https://www.bekdanismanlik.com.tr/S.S.S./gida-zinciri-nedir, Erişim Tarihi: 15.05.2019.
Bloomberg, 2017. 100 milyar TL’lik sebze meyvenin 4’te 1’i çöpe gidiyor. https://businessht.bloomberght.com/piyasalar/haber/1402755-100-milyar-tllik-sebze-meyvenin-4te-1i-cope-gidiyor, Erişim Tarihi: 28.06.2019.
Buzby, J.C., Hyman, J., 2012. Total and per capita value of food loss in the United States. Food Policy, 37(5): 561-570.
Demirbaş, N., 2018. Dünyada ve Türkiye’de gıda israfını önleme çalışmalarının değerlendirilmesi. VIII. IBANESS Kongreler Serisi, Plovdiv, Bulgaristan, 21-22 Nisan 2018, 521-526.
Demirbaş, N., 2019a. İyi Tarım Uygulamaları ile meyve bahçelerinde ortaya çıkan üretim, hasat ve hasat sonrası kayıpları azaltılabilir mi? XI. IBANESS Kongreler Serisi, Tekirdağ, Türkiye, 9-10 Mart 2019, 289-296. Demirbaş, N., 2019b. Gıda arz zincirindeki kayıp ve israfın azaltılmasında ambalajın önemi ve gelişmeler. XI. IBANESS Kongreler Serisi, Tekirdağ, Türkiye, 9-10 Mart 2019, 627-632.
Denis, I., 2019. One third of all food wasted! https://www.unric.org/en/food-waste/27133-one-third-of-all-food-wasted, Erişim Tarihi: 15.05.2019.
Dölekoğlu, C.Ö., 2017. Gıda kayıpları, israf ve toplumsal çabalar. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(2): 181-184.
Dölekoğlu, C.Ö., Gün, S., Giray, F.H., 2014. Yoksulluk ve gıda israfı sarmalı. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Samsun, 3-5 Eylül 2014.
EC, 2006. IPPC Reference Document on Best Available Techniques in the Food, Drink and Milk Industries. Seville, European Commission. http://ec.europa.eu/ environment/ippc/brefs/fdm_bref_0806.pdf, Erişim Tarihi: 10.04.2019.
Erdem, Y.K., 2016. Turkey E country report on national food waste policy. Second draft. Fusions. https://www.eu-fusions.org/phocadownload/country-report/TURKEY%2023.02.16.pdf, Erişim Tarihi: 04.07.2019.
Eren, Ö., Parlakay, O., Hilal, M., Bozhüyük, B., 2017. Ziraat Fakültesi akademisyenlerinin ekolojik ayak izinin belirlenmesi: Mustafa Kemal Üniversitesi örneği. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 34(2): 138-145.
Ertürk, A., Arslantaş, N., Sarıca, D., Demircan, V., 2015. Isparta ili kentsel alanda ailelerin ekmek tüketimi ve israfı. Akademik Gıda, 13, 291-298.FAO, 2011. Global food losses and food waste - Extent, causes and prevention. Rome: FAO.
FAO, 2014. Food waste. Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://www.fao.org/platform-food-loss-waste/food-waste/definition/en/, Erişim Tarihi:19.06.2019.
Gustavsson, J., Cedeberg, C., Sonesson, U., 2011. Global food losses and food waste. Food and Agriculture Organisation of the United Nations, Roma, 2011.
Hall, K.D., Guo, J., Dore, M., Chow, C.C., 2009. The progressive increase of food waste in America and its environmental impact. PLoS ONE, 4(11): 1-6.
Karagözoğlu, M.B., Özyonar, F., Yılmaz, A., Atmaca, E., 2009. Katı atıkların yeniden kazanımı ve önemi. Türkiye’de Katı Atık Yönetimi Sempozyumu (TÜRKAY 2009), 15-17 Haziran 2009, İstanbul.
Karakaş, G., 2019. Gıda israfının davranışsal belirleyicileri; Çorum ili örneği. Türk Tarım-Gıda Bilim ve Teknoloji Dergisi, 7(3): 467-474.
Kaypak, Ş., 2013. Ekolojik ayak izinden çevre barışına bakmak. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 6(1):154-159.
Kılıç, F., Akkaya, M.R., Memili, N., 2018. Yemakhane için yapay zeka teknikleri kullanımı ile günlük talep tahmini. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 23, 65-71.
Mete, H., 2017. Ekmek israfı ve önleme yöntemleri. Tekirdağ SMMM Odası Sosyal Bilimler Dergisi, 7, 1-10.
Mirabella, N., Castellani, V., Sala, S., 2014. Current options for the valorization of food manufacturing waste: a review. Journal of Cleaner Production, 65(0), 28-41.
Onurlubaş, E., Altunışık, R., 2019. Ekmek tüketim alışkanlıkları ve israf eğilimi üzerine bir araştırma: Bursa ili örneği. XI. IBANESS Congress Series, Tekirdağ, Türkiye, 9-10 Mart 2019, 257-267.
Oral, Z., 2015. Dünya’da ve Türkiye’de gıda israfı ve önlenmesine yönelik uygulamalar. AB Uzmanlık Tezi, T.C. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Eylül 2015, Ankara.
Özgen, U., Aksoy, A.D., 2017. Tüketicilerin ekolojik ayak izi farkındalık düzeyleri (Ankara ili örneği). Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 52(3): 46-65.
Parfitt, J., Barthel, M., Macnaughton, S., 2010. Food waste within food supply chains: quantification and potential for change to 2050. Philosphical Transactions of The Royal Society, 365, 3065-3081.
Pekcan, G., Köksal, E., Küçükerdönmez, Ö., Özel, H., 2006. Household food wastage in Turkey. Statistics Division, Working Paper Series, No: ESS/ESSA/006e, FAO, 2006.
Ponis, S.T., Papanikolaou, P.A., Katimertzoglou, P., Ntalla, A.C., Xenos, K.I., 2017. Household food waste in Greece: A questionnaire survey. Journal of Cleaner Production, 149: 1268-1277.
Russell, S.V., Young, C.W., Unsworth, K.L., Robinson, C., 2017. Bringing habits and emotions into food waste behaviour. Resources, Conservation and Recycling, 125: 107-114.
Salihoğlu, G., Salihoğlu, N.K., Ucaroglu, S., Banar, M., 2018. Food loss and waste management in Turkey. Bioresource Technology, 248, Part A, 88-99.
Songür, A.N., Çakıroğlu, F.P., 2016. Gıda kayıp ve atıklarının önemi. Türkiye Klinikleri Journal of Nutrient Diet-Special Topics, 2(3): 21-26.
Şahin, S.K., Bekar, A., 2018. Küresel bir sorun “gıda atıkları”: Otel işletmelerindeki boyutları. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(4): 1036-1061.
Quested, T., Parry, A.D., Easteal, S., Swannell, R., (2011). Food and drink waste from households in the UK. Nutrition Bulletin, 36(4): 460-467.
Tatlıdil, F., Dellal, İ., Bayramoğlu, Z., 2013. Food losses and waste in Turkey. Country report. Regional Office for Europe and Central Asia, Food and Agriculture Organization of the United Nations. http://www.fao.org/3/a-au824e.pdf, Erişim Tarihi: 04.07.2019.
TDK, 2018. Türk Dil Kurumu. http://www.tdk.gov.tr/index. php?option=com_gts&kelime=%C4%B0SRAF, Erişim Tarihi: 13 Ağustos 2018.
Tiltay, M.A., 2016. Tüketim: Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü. Sosyoloji Konferansları, 54, 361-364.
TMO, 2013. Türkiye'de Ekmek İsrafı Araştırması. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü, Ankara.
Tokgöz, S., 2012. Katı atıkların geri kazanımı. Çevre Mühendisliği Uygulamaları, Çevre Mühendisleri Odası, Ankara, 147-149.
Tosunoğlu, B.T., 2014. Sürdürülebilir küresel refah göstergesi olarak Ekolojik Ayak İzi. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(5): 154-171.
TÜGİS, 2016. Et sektöründe atık yönetimi. Gıda atıklarının azaltılması ve geri kazanımı projesi. Türkiye Gıda Sanayii İşverenleri Sendikası, https://www.tugis.org.tr/wp-content/uploads/2017/03/2-et-sektorunde-atik-yonetimi.pdf, Erişim Tarihi: 01.07.2019.
TÜİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=119&locale=tr, Erişim Tarihi: 26.06.2019.
Türkiye İsrafı Önleme Vakfı, 2018. Açlık haftası ve gıda israfının önlenmesi. http://www.israf.org/sayfa/Aclik-haftasi-ve-Gida-israfinin-onlenmesi/549, Erişim Tarihi: 25.06.2019.
Türkiye İsraf Raporu, 2018. Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığı Tüketicinin Korunması ve Piyasa Gözetimi Genel Müdürlüğü, Aralık 2018, Ankara.
Visschers, V.H.M, Wickli, N., Siegrist, M., 2016. Sorting out food waste behaviour: A survey on the motivators and barriers of self-reported amounts of food waste in households. Journal of Environmental Psychology, 45: 66-78.
WWF, 2012. Türkiye’nin Ekolojik Ayak İzi Raporu, http://www.footprintnetwork.org/content/images/article_uploads/Turkey_Ecological_Footprint Report_Turkish.pdf ,Erişim Tarihi: 29.08.2017.
Yazıcı, A.R., Demircan, V., 2018. Hanehalkı gıda tüketim talebi ve tüketici davranışlarının analizi: Isparta ili örneği. Akademik Gıda, 16(4): 411-421.
Yıldırım, H., Capone, R., Karanlık, A., Bottalico, F., Debs, P., El-Bilali, H., 2016. Food wastage in Turkey: An exploratory survey on household food waste. Journal of Food and Nutrition Research, 4(8): 486-489.