Osmaniye’de Yetiştirilen Yerfıstıklarında Hasat, Hasat Sonrası, Kurutma ve Depo Öncesi Dönemlerinde Aflatoksin Oluşumu

Aflatoksin bulaşması yerfıstığı ve ürünlerinde rastlanan önemli sorunlarından biridir. Bu çalışmada Osmaniye’de yetiştirilen yerfıstığı ürününde farklı dönemlerdeki toplam aflatoksin seviyelerinin ve bu toksin oluşumları için kritik dönemlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Çalışma, 2010-2011 yılları arasında Osmaniye’de deneme ve araştırma alanlarında yürütülmüştür. Yerfıstığı tanelerinin toksin analizi için hasat, hasat sonrası, kurutma ve depo öncesi olmak üzere toplam 4 dönemde örnekler alınmıştır. Toplam aflatoksin oluşumları CD-ELISA (Competitive Direct-Enzyme Linked Immuno Sorbent Assays) yöntemi ile belirlenmiştir. Toksin analizleri sonucunda, deneme alanında bez üzerinde kurutulan 96 yerfıstığı örneğinde aflatoksin kirliliği saptanmazken, araştırma alanlarında toprak zemin üzerinde kurutulan 42 yerfıstığı tane örneğinin 41’inde 0.1-9.0 µg kg-1 arasında toksin bulaşıklığı belirlenmiştir. Aflatoksin kirliliği içerdiği belirlenen 18 adet yerfıstığı tane örneğine IAC-HPLC (Immunoaffinity Chromatography-Reversed-Phase HighPerformance Liquid Chromatography) uygulanmıştır. Her iki yöntemle belirlenmiş aflatoksin kirlilikleri birbirine çok yakın değerler olmuştur. Aflatoksin düzeyleri; kurutma ve depo öncesi dönemde, hasat ve hasat sonrasına göre daha yüksek bulunmuştur. Sonuç olarak, kurutma ve depo öncesi evrelerinin aflatoksin oluşumu için kritik dönemler olduğu sonucuna ulaşılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Aflatoksin, CD-ELISA, IAC-HPLC, Yerfıstığı

Aflatoxin Occurrence in Peanuts Grown in Osmaniye at Harvest, PostHarvest, Drying and Pre-Storage Periods

Aflatoxin contamination is one of the important problems on peanuts and their products. The aim of the study was to detect aflatoxin occurrence and critical periods of toxin production on peanuts collected in different periods. The study1. GirişYerfıstığı (Arachis hypogaea L.), Fabaceae familyasına ait tek yıllık bir bitki olup, tohumunda yüksek oranda yağ içermektedir. Yerfıstığı insan gıdası, hayvan yemi ve endüstrinin çeşitli alanlarında kullanılmaktadır (Arıoğlu 2007). Ülkemizde yerfıstığı üretimi en fazla Adana (68375 ton) ilinde yapılmakta, bunu Osmaniye (42113 ton), Kahramanmaraş (16325 ton), Aydın (5236 ton), Antalya (3346 ton), Mersin (1673 ton), Hatay (1150 ton), Gaziantep (520 ton) ve Muğla (300 ton) illeri izlemektedir (TUİK 2013).Yerfıstığında diğer bitkilerde olduğu gibi, biyotik ve abiyotik hastalıklar üretimi ve verimi azaltmaktadır. Özellikle, çıkış öncesi tohum çürüklükleri (Rhizopus spp., Aspergillus niger, A. flavus, Penicillium spp., Fusarium spp., Rhizoctonia solani), kök boğazı çürüklüğü (Aspergillus niger), gövde çürüklüğü (Sclerotium rolfsii), erken ve geç yaprak lekesi (Cercospora arachidicola, Cercosporodium personatum) ve meyve çürüklüğü (Pythium myriothylum) gibi hastalıklar son derece önemlidir.Fungal hastalık etmenleri, tarımsal ürünlerde hastalık oluşturarak zarar vermelerinin yanı sıra, bazıları da ikincil metobolizma faaliyetleri sonucu ürettikleri mikotoksinlerle insan, hayvan ve hatta diğer bitkilere toksijenik yan etkiler vermekte ve ürünlerde ekonomik kayıplara neden olmaktadır (GIBSA 2006; Amaike & Keller 2011; Negedu et al

Keywords:

Aflatoxin, CD-ELISA, IAC-HPLC, Peanut,

PDF

___

Alinezhad S, Tolouee M, Kamalzadeh A, Motalebi A A, Nazeri M, Yasemi M, Shams-Ghahfarokhi M, Tolouei R & Razzaghi-Abyaneh M (2011). Mycobiota and aflatoxin B1 contamination of rainbow trout (Oncorhinchus Mykiss) feed with emphasis to Aspergillus section Flavi. Iranian Journal of Fisheries 10(3): 363-374
Amaike S & Keller N P (2011). Aspergillus flavus. Annual Review of Phytopathology 49: 107-133
AOAC (2005). Journal of AOAC International 88(2)
Arıoğlu H (2007). Yağ Bitkileri Yetiştirme ve Islahı. Çukurova Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Ders Kitapları Yayın No: A-70, Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ofset Atölyesi: 204, Adana
Atayde D D, Reis T A, Godoy I J, Zorzete P, Reis G M & Corrêa B (2012). Mycobiota and aflatoxins in a peanut variety grown in different regions in The State of São Paulo, Brazil. In: J Correll, J V Cross, F P F Reay-Jones, J C Streibig & S N Wegulo (Eds), Crop Protection, Elsevier, pp.7-12
Bankole S A & Adebanjo A (2003). Mycotoxins in food in West Africa: Current situation and possibilities of controlling it. African Journal of Biotechnology 2(9): 254-263
Biçici M (1980). Yerfıstığı (Arachis hypoganea L.) ürününde tarla, hasat, kurutma ve depo dönemlerinde Aspergillus niger Van Tieghem ve Aspergillus flavus Link tarafından oluşturulan hastalık ve aflatoksin üzerine araştırmalar. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana
Biçiçi M (2008). Yerfıstığında hastalık ve aflatoksin sorunları. http://tyhm.cu.edu.tr/Tr/detay.aspx?pageId=1487 (Erişim tarihi: 10.09.2012)
Cardwell K F, Hounsa A, Egal S, Wild C, Turner P C, Gong Y & Hall A (2001). The costs of aflatoxin contaminated foods in West Africa. http://www. apsnet.org/online/feature/mycotoxin/ (Erişim tarihi: 24.12.2008)
Cast (2003). Mycotoxins: Risks in plants, animals and