Soğuk Savaş Sonrası Türk Dış Politikasında Ulusal Çıkar: Başbakanlık Tezkereleri Çerçevesinde Karşılaştırmalı Bir Analiz

Ulusal çıkar devletlerin dış politika amaçlarını ifade ederken yaygın şekilde kullandıkları kavramlar arasında yer almaktadır. Kavramın bu kadar yaygın olarak kullanılmasının ve hala toplumlar nezdinde karşılık bulmasının başlıca nedeni, kavramın uluslararası ilişkiler disiplinindeki en popüler kavramlardan ikisinin bir araya getirilerek oluşturulmasıdır: “Ulus” ve “çıkar”. Öte yandan, mevzubahis kavramlar uluslararası ilişkilerin en tartışmalı kavramları arasında da yer almakta ve kavramın muğlaklaşmasına neden olmaktadır. Okuyacağınız çalışma hem ulaşacakları, ulaştıkları noktada ise gözetecekleri, bir dış politika amacı hem de dış politikadaki davranışlarını meşru kılmada bir araç olarak ulusal çıkar kavramının devletlerin dış politika davranışlarında merkezi bir yere sahip olduğu varsayımına dayanmaktadır. Bu noktadan hareketle Soğuk Savaş sonrası dönemde Türkiye’de görev yapmış hükümetlerin sınır ötesi askeri operasyon gerçekleştirebilme yetkisi alabilmek için Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne sunmuş oldukları başbakanlık tezkereleri çalışmanın örneklemi olarak tercih edilmiştir. Nitekim Başbakanlık tezkereleri hakkındaki görüşmeler sırasında Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde gerçekleştirilen görüşmelerde sıklıkla başvurulan argümanlardan birinin yine ulusal çıkar kavramı olduğu görülmektedir. Başbakanlık tezkerelerinin görüşülmesi sırasında kullanılan söylemlerin karşılaştırılarak analiz edilmesi yöntemi ile yakın dönem Türk dış politikasında ulusal çıkar kavramının nasıl anlamlandırıldığı çalışmanın sonuç kısmında değerlendirilecektir. Ulusal çıkar kavramının Soğuk Savaş sonrası dönem Türkiye'nin dış ve bölgesel politikaları çerçevesinde somutlaştırılarak kavramın dış politika çözümlemelerinde kullanılmaya daha elverişli bir hale getirmek yönünde uluslararası ilişkiler literatürüne katkıda bulunulması amaçlanmaktadır.

NATIONAL INTEREST IN POST-COLD WAR TURKISH FOREIGN POLICY: A COMPARATIVE ANALYSIS WITHIN THE FRAMEWORK OF THE PRIME MINISTERIAL PROPOSALS

National interest is one of the concepts that states commonly use when expressing theirforeign policy objectives. The main reason why the concept can be used so commonlyand still stimulate the social response is that the concept is formed by two of the mostpopular concepts in the discipline of international relations: “Nation” and “interest”. Percontra, the relevant concepts are among the most controversial concepts of internationalrelations and cause the concept to become very ambiguous. The study is based on theassumption that the concept of national interest as a means of justifying their behavior inforeign policy. From this point of view, the Prime Ministerial Proposals submitted to theTurkish Grand National Assembly in order to obtain the authorization to carry out crossbordermilitary operations in the post-Cold War period were preferred as a sample of thestudy. As a matter of fact, one of the arguments frequently used in the meetings held inthe Assembly is again the concept of national interest. How the concept of nationalinterest in Turkish foreign policy in the near term is interpreted by the method ofcomparing and analyzing the discourses used during the discussion of the PrimeMinisterial Proposals will be evaluated in the final part of the study. It is aimed tocontribute to international relations literature in order to make the concept of national interest more suitable for use in foreign policy analysis by embodying the concept in theframework of the foreign and regional policies of Turkey in the post-Cold War period.

PDF

___

T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem:18, Cilt: 46, Yasama Yılı: 3, 12.8.1990, 126 ncı Birleşim, pp. 414-507. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d18/c046/tbmm18046126.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 18, Cilt: 47, Yasama Yılı: 4, 5.9.1990, 3 üncü Birleşim, pp. 96-125. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d18/c047/tbmm18047003.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem:18, Cilt: 55, Yasama Ylı:4, 17.1.1991, 66 ncı Birleşim, pp. 289-336. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/ TBMM/d18/c055/tbmm18055066.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 19, Cilt: 22, Yasama Yılı:2, 8.12.1992, 36 ncı Birleşim, pp. 203-365. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d19/c022/tbmm19022036.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem:20, Cilt: 6, Yasama Yılı:1, 12.6.1996, 61 inci Birleşim, pp. 521-592. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/ TBMM/d20/c006/tbmm20006061.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 20, Cilt: 21, Yasama Yılı: 2, 20.2.1997, 59 uncu Birleşim, pp. 57-127. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d20/c021/tbmm20021059.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 20, Cilt: 25, Yasama Yılı: 2, 10.4.1997, 81 inci Birleşim, pp. 100-151. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d20/c025/tbmm20025081.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 20, Cilt: 60, Yasama Yılı: 3, 23.7.1998, 127 nci Birleşim, pp. 242-325. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d20/c060/tbmm20060127.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 20, Cilt: 63, Yasama Yılı: 4, 8.10.1998, 4 üncü Birleşim, pp. 337-386. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d20/c063/tbmm20063004.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 21, Cilt: 71, Yasama Yılı: 4, 10.10.2001, 5 inci Birleşim, pp. 221-360. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d21/c071/tbmm21071005.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 22, Cilt: 6, Yasama Yılı: 1, 1.3.2003, 39 uncu Birleşim, pp. 110-152. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar /TUTANAK/TBMM/d22/c006/tbmm22006039.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 22, Cilt: 8, Yasama Yılı: 1, 20.3.2003, 51 inci Birleşim, pp. 286-353. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d22/c008/tbmm22008051.pdf.
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 22, Cilt: 27, Yasama Yılı: 2, 7.10.2003, 3 üncü Birleşim, pp. 278-333. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d22/c027/tbmm22027003.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 22, Cilt: 125, Yasama Yılı: 4, 27.6.2006, 120 ncı Birleşim, pp. 1-288. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/ TBMM/d22/c125/tbmm22125120.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 22, Cilt: 127-1, Yasama Yılı: 4, 5.6.2006, 124 üncü Birleşim (Olağanüstü), pp. 1-1611. https://www.tbmm.gov.tr/ tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d22/c127/tbmm22127124.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 22, Cilt: 160, Yasama Yılı: 5, 29.05.2007, 116 ncı Birleşim, pp. 1-498. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d22/c160/tbmm22160116.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 23, Cilt: 47, Yasama Yılı: 3, 23.6.2009, 108 inci Birleşim, pp. 471-658. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d23/c047/tbmm23047108.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 23, Cilt: 50, Yasama Yılı: 4, 6.10.2009, 2 ncı Birleşim, pp. 1-298. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d23/c050/tbmm23050002.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 23, Cilt: 59, Yasama Yılı: 4, 2.2.2010, 55 inci Birleşim, pp. 1027-1246. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d23/c059/tbmm23059055.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 23, Cilt: 73, Yasama Yılı: 4, 24.6.2010, 123 üncü Birleşim, pp. 174-340. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d23/c073/tbmm23073123.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 24, Cilt: 1, Yasama Yılı: 1, 5.7.2011, 3 üncü Birleşim, pp. 41-63. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/ TBMM/d24/c001/tbmm24001003.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 24, Cilt: 2, Yasama Yılı: 2, 5.10.2011, 3 üncü Birleşim, pp. 1-148. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d24/c002/tbmm24002003.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem, 24, Cilt: 12, Yasama Yılı: 2, 25.1.2012, 56 ncı Birleşim, pp. 513-647. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d24/c012/tbmm24012056.pdf
T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 24, Cilt: 25, Yasama Yılı: 2, 29.6.2012, 127 nci Birleşim, pp. 415-672. https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/ TUTANAK/TBMM/d24/c025/tbmm24025127.pdf
Resmi Gazete, 6 Temmuz 1994, Sayı: 21982, pp. 1-96. April 13, 2020, https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21982.pdf
Resmi Gazete. 13 Temmuz 2010, Sayı: 27640. April 13, 2020, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2010/07/20100713-3.htm
Bilge, A. S. (1966). Milletlerarası Politika. A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi yayinlari.
Cameron, D. (2011, Mayıs 16). Speech on the NHS. https://www.gov.uk/ government/speeches/speech-on-the-nhs, Erişim tarihi: 01.10.2019.
Frankel, J. (1964). International Relations. Oxford University press.
Krasner, S. D. (1978). Defending the National Interest. Princeton University press.
Lamb, P. & Robertson-Snape, F. (2017). Historical Dictionary of International Relations (pp. 211-212). Rowman & Littlefield.
Meydan Larousse. (1990). Çıkar. III, 211. S. Kılıçoğlu, N. Araz, & H. Devrim, (Ed.) Meydan yayinevi.
Morgenthau, H. J. (1970). Uluslararası Politika (Vol. I). (Ü. O. Baskın Oran, Çev.) Türk Siyasi İlimler Derneği yayinlari (Orijinal eserin yayın tarihi 1948).
Office of the Press Secretary. (2001, March 29). Remarks by the President and German Chancellor Schroeder in Photo Opportunity. https://georgewbush-hitehouse.archives.gov/news/releases/2001/03/print/ 20010329-2.html, Erişim tarihi: 01.11.2019.
Plano, J. C. & Olton, R. (1988). The İnternational Relations Dictionary. ABCClio.
Robertson, D. (2004). The Routledge Dictionary of Politics (3. ed.). Routledge.
Robinson, T. W. (1967). A national interest analysis of Sino-Soviet relations. International Studies Quarterly, 11(2), 135-175.
Sönmezoğlu, F. (2014). Uluslararası Politika ve Dış Politika Analizi (Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 6. ed.). Der yayinlari.
Sönmezoğlu, F., Arıboğan, Ü., Ayman, G. & Dedeoğlu, B. (2010). Ulusal çıkar. Faruk Sönmezoğlu (Ed.) Uluslararası Ilişkiler Sözlüğü içinde s. 659. Der yayinlari.
The Constitution of the Republic of Turkey. (2006, Ağustos 30). (K. Gözler, Ed., ve E. Yasar, Çev.) http://www.anayasa.gen.tr/1982Constitution-1995- 3.pdf
Türk Dil Kurumu. (1998). Türkçe sözlük. İ. Parlatır, N. Gözaydın, H. Zülfikar, S. Türmen, B. Tezcan Aksu, Y. Yılmaz (Ed.). Türk Dil Kurumu.
Türkiye Büyük Millet Meclisi. (2011). Yasama El Kitabı. İ. Neziroğlu, H. Kocaman, S. Gökçimen, (Ed.). TBMM basimevi.
Uzgel, İ. (2004). Ulusal Çıkar ve Dış Politika.. İmge Kitabevi yayinlari.
Viotti, P. R. & Kauppi, M. V. (2014). Uluslararası Ilişkiler ve Dünya Siyaseti (5. ed.). (A. Ö. Erozan, Çev.). Nobel akademik yayincilik (Orijinal eserin yayın tarihi 2013).