MALATYA ARSLANTEPE’DE KALKOLİTİK ÇAĞ’A AİT İZLER

Kalkolitik Çağ, Anadolu’da MÖ 6000-3000 yılları arasında izi sürülebilen bir dönemdir. Kelime kökeni itibariyle Eski Yunan dilinde “khalkos”: bakır, “lithos”: taş kelimelerinin birleşmesi ile “bakırtaş” anlamını oluşturur. Kalkolitik Çağ’da taş aletlerin yanı sıra madenlerden de yararlanılmaya başlanması dolayısıyla bu isim verilmiştir. Malatya’da bulunan arkeolojik yerleşmeler içerisinde en önemli yere sahip olanı Arslantepe’dir. Geç Kalkoltik, İlk-Orta Tunç ve Demir çağları boyunca kesintisiz ve kronolojik dizilim içerisinde ele geçen Arslantepe arkeolojik buluntuları, bu uzun zaman dilimi boyunca yerleşmenin, bölgedeki politik yaşam ve kültürel gelişiminde önemli rol oynadığını ve önemli bir merkez olduğunu gösterir niteliktedir. Elli yılı aşkın süredir Arslantepe’de yürütülen kazılar neticesinde İtalyan kazı ekibi tarafından Arslantepe’nin kültür tabakaları büyük ölçüde ortaya çıkarılmıştır. Bu çalışmalar sırasında bulunan Ubeyd ve Halaf Dönemi çömlek kırıkları Arslantepe’nin kesinlikle en az MÖ 6. binyıldan itibaren iskân edilmiş olduğunu göstermektedir. Özellikle MÖ 3350-3000 yılları arasını temsil eden 6A tabakasında bulunan bir yapı Yakındoğu’da keşfedilen en eski saray örneği olması açısından Arslantepe’yi çok önemli kılar. Bu yapı, tapınaklar, depolar, idari bölümler, avlu ve koridorları olan ve neredeyse höyüğün tamamını kaplayan büyük bir saray kompleksidir. Bu yapı Arslantepe’nin Kalkolitik Çağ’da Anadolu ve Mezopotamya kültürleri açısından oldukça önemli bir yere sahip olduğunun delilidir.

Traces of the Chalcolithic Age in Malatya Arslantepe

The Chalcolithic Age is a period in Anatolia that can be traced between 6000-3000 BC. The word origin is in the Ancient Greek language; “Khalkos” means copper, “lithos” means stone. Thus, the meaning of the Chalcolithic word becomes “copper stone”. This name was given because of the use of mines as well as stone tools. Arslantepe has the most important place among the archaeological settlements in Malatya. There is an uninterrupted and chronological settlement in the Arslantepe in the Late Chalcolithic, First and Middle Bronze Age and Iron Age. Arslantepe archaeological finds indicate that settlement during this long period of time played an important role in the political life and cultural development of the region and was an important center. As a result of the excavations carried out in Arslantepe for more than fifty years, the cultural layers of Arslantepe have been revealed to a great extent by the Italian excavation team. The pottery of Ubaid and Halaf Period found during these studies show that Arslantepe was settled at least from the 6th millennium BC. Especially, a building in the 6A level(3350- 3000 BC) makes Arslantepe very important because it is the oldest palace example discovered in the Near East. This structure is a large palace complex with temples, warehouses, administrative divisions, courtyards and corridors and covering almost for the mound. This structure is proof that Arslantepe has a very important place in Anatolian and Mesopotamian cultures in the Chalcolithic Age.

PDF

___

Akdeniz, E. (2004). Halaf ve Obeyd kültürleri üzerine bazı gözlemler ve Pirot Höyüğün Halaf-Obeyd boyalı çanak çömleği. Anadolu Araştırmaları, 17/2, 1-48.
Alvaro, C., Frangipane, M., Liberotti G., Quaresima, R. & Volpe, R. (2008). The study of the fourth millennium mud-bricks at Arslantepe: Malatya (Turkey): preliminary results. Proceedings of the 37th International Symposium on Archaeometry, 13th - 16th May 2008, 651-656.
Alvaro, C., Sadori, L., Masi, A., Susanna F. & Frangipane, M. (Ed.) (2010). Timber use at the and of the 4th millenium BC at Arslantepe. Economic centralisation in formative states. The archaeological reconstruction of the economic system in 4th millennium Arslantepe, Sapienza Università Di Roma Dipartimento Di Scienze Storiche Archeologiche e Antropologiche Dell’antichità, Studi di Preistoria Orientale (SPO), 3, 81-93.
Arslantaş, Y. (2008). Prehistorik çağlarda Anadolu’da madencilik (En eski çağlardan Asur ticaret kolonileri dönemine kadar). Fırat Üniversitesi basımevi.
Arslantaş, Y. (2013a). Kuzey Mezopotamya’da bir kavşak noktası Tepe Gawra. Fırat Üniversitesi Ortadoğu Araştırmaları Dergisi 8/2, 1-50.
Arslantaş, Y. (2013b). Tarihöncesi Dönemde Elazığ, Türkiye Diyanet Vakfı yayınları. Bartosiewicz, L. (2004). L’allevamento. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 98.
Batıhan, Ö.Ö. (2018). Göz idolleri: ritüel ve iktidar. Aktüel Arkeoloji Dergisi, 62, 22-25.
Caneva, I. (2004). Lo strumentario in pietra. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 100.
D’anna, M.B., Guarino, P. (2004). Produzione in massa di ciotole: banchetti, cerimonie o pagamenti in natura?. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 34-35.
D’anna M. B., Guarino, P. (2012). Pottery production and us at Arslantepe between periods VII and VIA. evidence for social and economic change. Origini – XXXIV Preistoria e Protostoria Delle Civiltà Antiche - Prehistory and Protohistory of Ancient Civilizations, s.55-78.
Enrica, F., Frangipane, M. (2004). Controllo dell’economia e nascita délia burocrazia. Le cretulae: un efficace strumento di potere nelle mani delle prime eûtes di governo. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 77-81.
Fazio G., Lulli, E. (2004). I dipinti parietali del palazzo di Arslantepe: La straordinaria efficacia di tecniche pittoriche primitive. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 63-64.
Follieri, M., Sadori, L. (2004). L’Agricoltura. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 99.
Frangipane, M. (1992). The 1990 excavations at Arslantepe, Malatya. XIII. Kazı Sonuçları Toplantısı (Ankara 27-31 Mayıs 1991), c. I, T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, s. 177-196.
Frangipane, M. (1995). Arslantepe-Malatya, results of the 1993 season. XVI. Kazı Sonuçları Toplantısı (Ankara 30 Mayıs – 3 Haziran 1994), c. I, T.C. Kültür Bakanlığı Anıtlar ve Müzeler Genel Müdürlüğü, s. 165-176.
Frangipane, M. (1997). Arslantepe-Malatya external factors and local components in the development of an early state society. Emergence and Change in Early Urban Societies, (Manzanilla, L., Ed.) Universidad Nacional Autonomade, s.43-58.
Frangipane, M. (2002). Yakındoğu’da devletin doğuşu. (Z. İlkgelen. çev.). Arkeoloji ve Sanat yayınları.
Frangipane, M. (ed.). (2004). Arslantepe. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A.
Frangipane M. (2004a). II Sito di Arslantepe. stroria di una ricerca archeologica, dal framento alla stroria. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 12-20.
Frangipane, M. (2004b). Dal tempio al palazzo. espansione del potere. uno stato prima della scrittura. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 47-59.
Frangipane, M. (2004c). L'Aurora Del Potére. Economía E religione. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 29-32.
Frangipane, M. (2007). The Arslantepe "royal tomb": New funerary customs and political changes in the upper Euphrates valley at the beginning of the third millennium BC. Scienze Dell’Antichità 14, 2007-2008. s. 196-194.
Frangipane, M., vd. (2011). Arslantepe-Malatya: a prehistoric and early historic center in eastern Anatolia. Steadman-Capter, 45, 968-992.
Güner, E., Türe, A. (2017). Malatya yöresi Kalkolitik Çağ yerleşmeleri buluntusu mühürlerin arkeolojik ve sosyolojik önemleri. Geçmişten Günümüze Malatya Kent, Kültür, Kimlik Uluslararası Sempozyumu 14-16 Nisan 2016, 1, ATAM, s. 373-390.
Kadrow, S., vd. (2015). The idea of the eneolithic. Paradigm Found, Kristian Kristiansen, Ladislav Šmejda, Jan Turek ed. Oxbow Books.
Köroğlu, K. (2011). Eski Mezopotamya tarihi- başlangıcından Perslere kadar. İletişim yayınları.
Kuniholm, P.L., Maryanne W. (2004). Contare il tempo negli alberi: datazione di travi lignee dal Tempio B. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 62.
Landsberger, B. (1944). Mezopotamya’da medeniyetin doğuşu. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 3/2, 419-437.
Laurito, R. (2004). La cretula: uso e funzione. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 36.
Laurito R. (2012). Changes in textile production at Arslantepe during the 4th and 3rd millenia BCE. Origini – XXXIV Preistoria e Protostoria Delle Civiltà Antiche - Prehistory and Protohistory of Ancient Civilizations, s. 317-328.
Memiş, E. (2009). Eskiçağ Medeniyetleri Tarihi. Ekin Yayınevi.
Memiş E. (2012). Eskiçağ’da Mezopotamya-en eski çağlardan Asur İmparatorluğu’nun yıkılışına kadar. Ekin yayınevi.
Mezzasalma, A. (2004). Le prime cretulae di Arslantepe: l’amministrazione nel tempio. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, Electa S.p.A., s. 37.
Miyake, Y. (2011). Kalkolitik çağ statü eşyaları. Arkeoatlas, Özel Sayı 1,120- 121. Doğan Burda Dergi yayıncılık ve pazarlama.
Özbal, R. (2010). A comparative look at Halaf and Ubaid period social complexity and the Tell Kurdu case. TÜBA-AR, 13, 39-59.
Özdoğan, M. (2011). Kalkolitik çağ, köyden kente. Arkeoatlas, Özel Sayı 1, 102- 118. Doğan Burda Dergi yayıncılık ve pazarlama.
Palmieri, A. (1981). Aspects of proto-urban culture in Aslantepe. II. Kazı Sonuçları Toplantısı, 109-111. T.C. Kültür Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü.
Palmieri A. (1982). The 1980 excavations at Arslantepe. III. Kazı Sonuçları Toplantısı, 73-76. T.C. Kültür Bakanlığı Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü.
Pittman, H. (2004). L’arte dei sigilli ad Arslantepe e la glittica del IV millennio nel vicino oriente. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, 88-89. Electa S.p.A.
Restelli, F.B. (2004). L’economia primaria. Interdisciplinarietá e ricostruzione, della vita quotidiana. Alle Origini del potere. Arslantepe la collina dei leoni, 95-97. Electa S.p.A.
Siracusano, G., Bartosiewicz L. (2012). Meat consumption and sheep/goat exploitation in centralised and non-centralised economies at Arslantepe, Anatolia. Origini – XXXIV Preistoria e Protostoria Delle Civiltà Antiche - Prehistory and Protohistory of Ancient Civilizations, 111-123.
Yaylalı, S. (2014). Göz idolleri ve Pirot Höyük örneği. CEDRUS-Akdeniz Uygarlıkları Araştırmaları Dergisi, 2, 1-26. www.arslantepe.com Erişim tarihi 16.02.2017