KASTAMONU ŞEHRİNE TÜRK İSKÂNI VE ŞEHRİN KISA BİR TARİHİ DEĞERLENDİRMESİ

İsa’dan 4000 yıl kadar önce bölgeye Hititlerin hâkim olması nedeniyleKastamonu ve çevresiyle ilgili bilgileri Hitit tabletlerinden elde etmekteyiz. Budönemin ardından Dor adı verilen bir kavmin egemenliği süresince İsa’dan 1000yıl öncesine kadar karanlık bir evreye girilmiş ve bu havalide yerleşenPaflagon’lara izafeten bu bölge “Paflagonya” olarak isimlendirilmiştir.Paflagonya’ daki Lidya egemenliği, MÖ 546 yılında Perslerle yapılan savaşlasona ermiş ve Pers hâkimiyetine geçmiştir. Helenistik dönemi takibenPaflagonya’nın sahil kesimleriyle, Gökırmak vadisinin Pontus’ular tarafındanzapt edilmesiyle, MÖ 288 yılında Pontus Krallığının ilk başkenti “Kimiatene”olmuştur. MS 395 yılından itibaren Kastamonu çevresinin, yaklaşık 7 asırsüresince Bizans hâkimiyetinde olduğunu görüyoruz. Horasan’da Büyük SelçukluDevleti’nin 1040 yılındaki Dandanakan Zaferi sonrası, Türkistan, Maveraünnehirve Horasan’ dan özellikle Anadolu ve tabii ki Kastamonu’ya Oğuz Boyu’namensup Türk’lerin göçü gerçekleşmiştir. Böylece Paflagonya yöresi hızlaTürkleşmiş, yaşam şartlarının zorlaşmasına bağlı olarak Rumlar bu bölgeyi terkedip, Ege adaları ve çevresiyle, İstanbul istikametine çekilmişlerdir.

Turkish Settlement and A Brief Historical Assessment of Kastamonu

We provide information about Kastamonu region from the tabloids of Hittites since they reigned until 4000 years in this BCE. A dark era came with Dorian imperium until year 1000 BCE and the region was called as Paphlagonia in honour of Paphlagon’s settlement. Lydian dominant scale in Paphlagonia ended after the battle with Persian’s at 546 BCE and reign of Persia started from that day. “Kimiatene” became the first capital of Pontus Empire in 288 BCE following conquer of coastal area and Gokirmak valley by Pontus following Hellenistic period. Byzantine reign on Kastamonu lasted for about 7 centuries starting from 395 BCE. Migration of Ghuzz Turks from Turkistan, Ma wara'un-nahr and Khorasan to Anatolia and Kastamonu has started after the establishment of Great Seljuk Empire in Khorasan following Battle of Dandanaqan in 1040. Region of Paphlagonia rapidly Turkified in this way, Greeks retreated to Aegean islands and Istanbul due to hard living conditions.

PDF

___

A. Sevim-Y.Yücel, “Türkiye Tarihi-1”, TTK Yay., XIII. dizi, Ankara 1990.
Afif Erzen, IV. Türk Tarihi Kongresi, TTK Basımevi, Ankara 1986.
Ahmet Gökoğlu, “Paflagonya”, Doğrusöz Matbaası, Kastamonu 1952.
Ahmet Rıfat Güzey, “Şer’iyye Sicilleri’ne Göre XVII. Yüzyıl Sonları – XVIII. Yüzyıl Başlarında Kastamonu” (Basılmamış Doktora Tezi), Ankara 2001.
Âşık paşazade Tarihi, hazırlayan Nihal Atsız, Ankara 1985.
Ayşe Tosunoğlu, “XVI. Yüzyılda Kastamonu Tahrir Kayıtları”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1996.
Bahattin Ayhan, “Çankırı (Tarih-Coğrafya-Ekonomi)”, Neyir Matbaası, Ankara 1984.
Besim Darkot, “İslâm Ansiklopedisi”, Kastamonu Maddesi, İstanbul 1971.
C. Cahen, “Osmanlılardan Önce Anadolu’ da Türkler”, Tercüme Y. Moran, 88.
E. Honigmann, “Bizans Devleti’nin Doğu Sınırı”, Tercüme: F. Işıltan, İstanbul 1970.
Emin Baydil, “Gökırmak Havzasının Coğrafyası (Beşeri ve İktisadi Bakımdan)”, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1994.
Erdoğan Merçil, Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, Güryay Matbaacılık, İstanbul 1985.
F. Köprülü, “Osmanlıların Etnik Menşei”, Belleten VII, Ankara 1943. Faruk Sümer, “Oğuzlar”, Ankara 1972.
Ferhat Kütüklü, Kamil Tunoğlu, “Bir Şehrin Hafızası Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kastamonu”, İstanbul 2012.
Fuad Köprülü, “Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu”, II. baskı, Ankara 1972.
H. Dursun Yıldız, “Doğuştan Günümüze Büyük İslâm Tarihi”, Çağ Yay. Tic. San. A.Ş., İstanbul 1989
Hayati Doğanay, “Türkiye’nin Beşeri Coğrafyası”, MEB Yayın No: 2982, İstanbul 1987.
İslâm Ansiklopedisi, MEB (Komisyon), İstanbul 1973.
İsmail Kaygusuz, “Ilgaz (olgassys)’dan İki Yazıt ve Kimiatene”, TKK Basımevi, Ankara 1984.
İsmet Parmaksızoğlu, “İbn-i Battuta seyahatnamesinden Seçmeler”, İstanbul 1971.
Kasım Ener, “Tarih Boyunca Adana Ovasına Genel Bir Bakış”, Bugün Matbaası, Adana 1958.
Kılıç Kökten, “Karain’in Türkiye Prehistoryasında Yeri”, Türk Coğrafya Dergisi, Ankara 1963.
M. Halil Yinanç, “Selçuklular Devri Türkiye Tarihi”, İstanbul 1944.
Mustafa Akdağ, “Türkiye’nin İktisadi ve İctimai Tarihi”, Cem. Yay, İstanbul 1977.
Müjgân Cumbur, “Kastamonu Tarihinde Ahiler ve Esnaf Kuruluşları”. Türk Tarihinde ve Kültüründe Kastamonu, Tebliğ, Kastamonu 1989.
Nejdet Tunçdilek, “Türkiye’de Yerleşmenin Evrimi”, İÜ Yay. No:3367, İstanbul 1986.
Osman Çetin, “Anadolu’da İslâmiyet’in Yayılışı”, Marifet Yay., İstanbul 1990.
Osman Ergin, “Türk Maarif Tarihi”, Kültür Yayınları, C. I, İstanbul 1977.
Osman Turan, “Selçuklular Zamanında Türkiye”, İstanbul 1971.
Paul Wittek, “Osmanlı İmparatorluğunda Türk Aşiretlerinin Rolü”, İÜEF Tarih Dergisi, S. XIII. İstanbul.
Refik Turan, “Selçuklular Döneminde Kastamonu”, tebliğ (Türk Tarihinde ve Kültüründe Kastamonu) Ankara 1989.
S. Runcıman, “Haçlı Seferleri Tarihi”, Çev. F. Işıltan, C. II., s. 18-20, Ankara 1987.
Şemseddin Sami, “Kamusu’l-e’lâm”, İstanbul 1306 (1890).
T. Mümtaz Yaman, “Kastamonu Tarihi”, Ahmed İhsan Matbaası Ltd. Şti., Kastamonu 1935.
Yaşar Yücel, “13-15 yüzyıllarda Kuzeybatı Anadolu Tarihi, Çobanoğulları- Candaroğulları Beyliği-1”, Atatürk Kültür Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, TTK yayınları, VII. Dizi, Ankara 1988.
Yavuz Unat, “Candaroğulları Dönemi’nde Kastamonu’da Bir Bilim Adamı:”Fethullâh Şirvânî” Kuzey Anadolu Beylikleri Dönemi Sempozyumu, Kastamonu, Sinop, Çankırı, 3-8, s. 299-318, Ekim 2011 (Kuzey Anadolu Beylikleri Dönemi Sempozyumu), Editör: Halil Çetin, Çankırı 2012.
Zeki Velidi Togan, “Umumi Türk Tarihine Giriş”, İstanbul 1946.