ESKİ MEZOPOTAMYA’DA TANRILARA SUNULAN KURBANLAR

Paleolitik çağdan bu yana insanoğlu, tanrılara hoş görünmek, başlarına gelecek kötülükleri engellemek, tanrılar tarafından cezalandırılmamak için ve tanrıların insanların bir dileğini yerine getirmelerini sağlamak amacıyla tanrılara kurbanlar sunmuşlardır. Ayrıca semavi olmayan dinlerde insanlar çeşitli nedenlerle hayranlık duydukları bazı şeylere (şimşek, gök gürültüsü, ay tutulması gibi) bu hislerini dile getirmek, tanrılara verdikleri nimetlerden dolayı şükretmek, öfkeli tanrıları yatıştırmak için de kurbanlar sunmuşlardır. Kendilerine has bir tanrılar sistemi oluşturan Eskiçağ toplumları, tanrıların da insanlar gibi beslenme ihtiyacı olduğunu düşünerek günlük olarak tanrılara yiyecekler sunmuşlardır. Bu nedenle bazı araştırmacılar kurbanın tanrıların beslenme ihtiyacını karşılamak amaçlı olarak ortaya çıktığını ileri sürmektedirler. Düzenli olarak tanrılara sunulan kurbanlar tapınak görevlileri tarafından kayıt altına alınmışlardır Kurban sunumu tarih öncesi dönemlerden itibaren başlayıp günümüze kadar devam etmektedir. Eski Mezopotamya’da ibadetin önemli bir bölümünü oluşturan kurban, kanlı ve kansız olmak üzere iki farklı gruba ayrılmaktadır. Kanlı kurbanlar hayvan ve insan kesimi şeklinde gerçekleştirilirken, kansız kurbanlar çeşitli yiyecek ve içecek maddelerinin adak olarak sunulmasıyla yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Kurban, Tanrı, Tapınak, Tören, Mezopotamya.

Offerings Sacrificed To The Gods In Ancient Mesopotamia

Since, the Paleolithic age, the mankind have sacrificed offerings to their Gods for looking good before them, preventing malice which may happen, not being punished by them and ensuring their wishes are carried through by their Gods. Furthermore, in non-celestial religions, people sacrificed offerings for uttering their feelings of admiration to anything (such as thunder, lightning, lunar eclipse and etc.) due to various reasons, offering thanks for blessings of their gods and settling furious gods. The societies of the Prehistoric period who established a specific system of Gods, offered them food on daily basis by considering that the Gods needed to eat just like humans. Therefore, some researchers suggest that offerings came out for satisfying the nutrition needs of gods. The offerings regularly sacrificed for the gods were recorded by the temple clerks. The offerings have begun in the prehistoric ages and continued up to now. The offerings which established an important part of divine services in the Ancient Mesopotamia are divided into two different groups as the bloody and bloodless offerings. The bloody offerings are performed as sacrificing an animal or a human being, the bloodless offerings are performed by presenting various food and beverages as votives.

Keywords:

Offering, God, Temple, Ceremony, Mesopotamia.,

PDF

___

AKKUŞ MUTLU, S. (2012). Eski Mezopotamya’da törenler. Basılmamış Doktora Tezi. Ankara: GÜ SBE. ARMUTAK, A.(2004). Eskiçağ uygarlıklarında kurban edilen hayvanlar üzerine bir inceleme. İstanbul Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi. C. 30. S. İstanbul. 1-12. BEKKİ, S. (1996). Türk mitolojisinde kurban. Akademik Araştırmalar. Yıl I. S. 3.16–28. BEKKİ, S. (2004). Nevruz-Kurban İlişkisi ve Kurbana Bağlı Olarak Yapılan Ritler-Pratikler. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Dergisi, S. 29.11–18. BIDMEAD, J. (2004). The Akitu festival, religious continuity and royal legitimation in Mesopotamia. USA: Gorgias Press. BİLGİÇ, E. (1982). Atatürk, fakültemiz ve kürsümüz, Sumerlilerin tarih, kültür ve medeniyetleri. DTCF Dergisi. Atatürk'ün 100. Doğum Yılına Armağan. 75-121. BOTTERO, J. (2003). Mezopotamya: yazı, akıl ve tanrılar. Çev. Emin Özcan, Ayşen Er. Ankara: Dost Kitabevi. BOTTERO, J. (2001). Religion in ancient Mesopotamia, Chicago: University of Chicago Press.
The Assyrian dictionary of the oriental institute of the University of Chicago, Volum XIII, Q.USA. 332p. COHEN, M. (1993). The cultic calendars of the ancient near east. Bedhesta, Maryland:CDL Press. DICKSON, B. (2006). Public Transcripts Expressed in Theatres of Cruelty: The Royal Graves at Ur in Mesopotamia. USA: Cambridge Archaeological Journal 16/2 : 123–144. DRIEL, G. V. (1969). The cult of Aššur. Assen, Netherlands, Van Gorcum. ELIBEYZADE, E. (1996). Nevruz ve kurban bayramının geçmişi 1200 yıl. Çev: Mustafa Kalkan. Nevruz ve Renkler, Türk Dünyasında Nevruz İkinci Bilgi Şöleni Bildirileri (19–21 Mart 1996). Nevruz ve Renkler. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını. 147–154. FINCKE, J. C. (2004). The Babylonian texts of Nineveh report on the British Museum’s Ashurbanipal library Project. Archiv Für Orientforschung. 50 (2003/2004). 111-149. http://www.livius.org/aj-al/akitu/akitu.htm. 23.07.2013. GÜNALTAY, Ş. (1945). Mezopotamya- Sumerliler. İstanbul: Akşam Matbaası. GÜNDÜZ, Ş.(2000). Kadim Ortadoğu’dan Orta Asya’ya Nevruz. Bilig, S. 1–13. KÖROĞLU, K. (2010). Eski Mezopotamya tarihi başlangıcından Perslere kadar. İstanbul: İletişim Yayınları, 5. Baskı. KRAMER, S. N. (2002a). Sumerler, tarihleri, kültürleri ve karakterleri. Çev: Özcan Buze, İstanbul: Kabalcı Yayınları. KRAMER, S. N. (2002b). Tarih Sümer’de başlar. Çev: Hamide Koyukan, İstanbul: Kabalcı Yayınları. LINSSEN, M. J.H. (2004). The cults of Uruk and Babylon the temple ritual texts as evidence for Hellenistic cult practises.England: Brill. LUNDQUİST, J. M. (1994). What is a temple? a preliminary typology. Donald W. Parryand Stephen D. Rickseds. Salt Lake City: Deseretn Book and Farms. 83 –118. MC CARTHY, D. J. (1973). Further notes on the symbolism of blood and sacrifice. Journal of Biblical Literature, Vol. 92, No.2. 205-210. OATES, J. (2004). Babil. Çev: Fatma Çizmeli. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
ODISHO, A. Y. (2004). The Akitu festival in Mesopotamia the expression of royal ideology through religion, ritual, and architecture. Thesis, The Department of Near Eastern Studies The University of California. Berkeley. ÖKSE, T. (2006). Eski Önasya’dan günümüze yeni yıl bayramları, bereket ve yağmur yağdırma törenleri. Ankara: Bilig, S.36. 47–68. PARDEE, D. (2000). Divinatory and sacrificial rites. Near Eastern Archaeology. Vol. 63. No.4, The Mysteries of Ugarit: History, Daily Life, Cult. 232-2 PITTMAN, H. (1996). The white obelisk and the problem of historical narrative in the art of Assyria. The Art Bulletin, C. 78, S.2. 334–355. READE, J. (2005). Religious ritual in Assyrian sculpture. Ritual and Politics In Ancient Mesopotamia, Barbara Nevling Porter, American Oriental Society New Haven. Connecticut USA. 7–32. ROBBINS, E. (1996). Tabular sacrifice records and the cultic calendar of Neo-Babiylonian Uruk”. Journal of Cuneiform Studies, Vol.48. 61-87. ROY, C. (2005). Traditional festivals: a multicultural encyclopedia. C. I. Santa Barbara USA: ABC-CLIO. SALLABERGER, W. (2007). The placeand the temple in Babylonia. The Babylonian World. Editör: Gwendolyn Leick. New York: Routledge. SALVINI, B. A. (2006). Babil, Çev: Ela Uluatam, Ankara: Dost Kitapevi. SCHMÖKEL, H. (1976). Sumer Dini II. Çev. Mehmet Turhan Özdemir. Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi. C. XXI. 367–390. SCHWARTZ, G. M. (2012). Archaelogy and Sacrifice. Sacred Killing The Archaeology of Sacrifice in the Ancient Near East. Edited by: Anne M. Porter and Glenn M. Schwartz. USA: Winona Lake, Indiana Eisenbrauns. 1-32. SOMERVILL, B. A. (2009). Great empires of the past: empires of ancient Mesopotamia. New York: Chelsea House Publishers. TANSUĞ, K. ve İNANLI, Ö. (1960). Sümerlilerin dünya görüşü ve Babil edebiyatına toplu bir bakış. D.T.C.F.Dergisi, XVIII. 551-582. UNAT, Y. (2004). İslamda ve Türklerde zaman ve takvim. Türk Dünyası Nevruz Ansiklopedisi. Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları. 15–24. VAN BUREN, E. D. (1952). Places of sacrifice. Iraq. Vol. 14. No. 2. 76VAN BUREN, E. D. (1948). Fish-offerings in ancient Mesopotamia. Iraq. Vol. 10, No.2. 101-121.
VERDERAME, L. (2013). Means of substitution the use of figurines, animals, and human beings as substitutes in Assyrian rituals. Rivista Studi Orientali Supplemeno 2. 301-323. ZETTLER, R. L. ve SALLABERGER, W. (2011). Inana’s festival at Nippur under the third dynasty of Ur. Zeitschr. f. Assyriologie Bd. 101. 1–71.