Türkiye Selçuklu Şehirlerinde Meydan Kültürü

Tarihî mekânlar yerleşim birimlerinin varoluş sürecinde vücut bulan, ahzi mevki ettiği yerin bütününü yansıtan canlı hafızalardır. Bu cümleden meydanlar, şehrin tasavvur edilebilen kimliğini yansıtan muhtelif zihinlerin müşterek mekânlarıdır. Şehrin ruhunu taşıyan meydanlarda, medeniyetin hayat bulması ile medenî kültürün idraki sunulur. Toplum hayatının önemli bir yapısı olan meydanların tarihi yeni değildir. Neredeyse yerleşim birimlerinin oluşumu ile muasır; bünyesinde barındırdığı diğer teşekküller kadar eskidir. Selçuklu şehirlerini teşkil eden temel unsurlardan biri de “meydan”dır. Meydan, Selçuklu şehirlerinde Selçuklu hükümdarlarından reayaya her kesimden insanı buluşturan bir nevi şehir kültürünün bileşeni olarak temayüz eder. Bu makalede Horasan ve bilhassa Anadolu coğrafyasında Selçuklular tarafından yapılandırılan şehirlerde vaki olan meydan’a dairler özellikleri ile metodsal çerçevede incelenmeye çalışılmıştır. Böylece siyasî, sosyal tüm tarihî gelişmelere bu pencereden ışık tutarak katkı sağlamak amaçlanmıştır

Anahtar Kelimeler:

Selçuklular, Ortaçağ, Şehir, Meydan, Kültür

"Square” Culture in Cities of Anatolian Selju

“Square” Culture in Cities of Anatolian Seljuks Historical places which find their existence in their own living period are living memories which reflects full extent of that location. As an instance of this, squares are various common intellects which reflect the imaginable identity of a city. In piazzas where the soul of the city is sheltered, comprehension of existing civilized culture is exposed through nascence of civilization. The history of squares which constitute an essential part of social life is not recent. It is as ancient as settlements, and as other entities hosted within its texture. One of the essential elements which constitute Seljuqid cities is square. Square becomes prominent as sort of component of a city culture which brings all individuals together from Seljuqid Sultans to community. This article tries to investigate characteristics of the squares located in Seljuqid cities within the geography of Khorasan and especially Anatolia through a methodical framework. Thus, from this perspective, it is aimed to make contribution by elucidating all historical political and social developments

Keywords:

Seljuks, Middle Age, City, Square, Culture,

PDF

___

Akmaydalı 1994 Hüdavendigar
Namazgâhlarımız”, Vakıflar Dergisi,S. XXIII, 123-143. Aksarayî Kerimüddin Mahmud Aksarayî, Müsâmeret Ül-Ahbâr, Nşr. Osman Turan, 2. Baskı, Ankara: TTK, 1999, Türkçe Tercüme:
Mürsel Öztürk, Ankara: TTK, 2000.
Ahmet Akşit, Türkiye Selçukluları Devrinde Kayseri Şehri, Basılmamış Doktora Tezi, Kayseri. (Tarih-İ Âl-İ Selçuk Der Anatoli, Anadolu Selçukluları Tarihi III), Yay. ve çev. Feridun Nafiz Uzluk, Ankara, 1952.
Menkıbeleri, I, İstanbul: Meb, 1964; II. Cilt, Yay. Tahsin
Yazıcı, 2. Baskı, Ankara: Ttk, 1980.
El-Makrîzî Takîyüddîn el-Makrîzî, El-Hıtat, III. Cilt, Kahire, 1998. Ergin 1936 Ersan 2006a
Cüneyt Kanat, “Memlûk Devleti’nde Askerî Bir Oyun: Kabak Oyunu”, CIEPO XIV. Sempozyumu Bildirileri(18-22 Eylül 2000), Ankara: TTK, 371-379.
Mehmet Altay Köymen, Büyük Selçuklu İmparatorluğu Tarihi, C. III, Ankara. Doğan Kuban, “Anadolu-Türk Şehri Tarihî Gelişmesi, Sosyal Ve Fizikî Özellikleri Üzerinde Bazı Gelişmeler”, Vakıflar Dergisi, VII, İstanbul, 53-73. Serdar Mutçalı, Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul: Dağarcık Yay. Haz. Mustafa Uğurlu, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1987.
Nişâbûrî Nişâbûrî, Târih-İ Nişabur, Yay. Muhammed Rıza Şefiî Kedkeni, Tahran, 1375 hş.
Nuri Özcan, “Mevlevî Âyini”, TDV İA, C. 29, Ankara, 464- 4
Muhammed b. Ali Ravendî, Râhatu’s-Sudur ve Ayetu’s-Sûrur, Nşr. Muhammed İkbal, Tahran, 1364 Hş.
Reşideddin Reşideddin Fazlullah, Camiu’t-Tevârih, C. II, Haz. Ahmet Ateş, Tahran, 1362 hş.
Ramazan Şeşen, İslâm Coğrafyacılarına Göre Türkler ve Türk Ülkeleri, Ankara: TTK. Uğur Tanyeli, Anadolu Türk Kentinde Fiziksel Yapının Evrim Süreci (11.-15. Yüzyıl), İstanbul. Nevzat Topal, Anadolu Selçukluları Devrinde Aksaray Şehri, Ankara. Osman Turan, “Şemseddin Altun-Aba, Vakfiyesi Ve Hayatı”, Belleten, XI/42, 197-235. Yousefifer 1390 hş. Shahram Yousefifar.,
Costarhayi Der Monasebat-ı Şehr Ve Şehrneşini Der Dovre-i Seljuqiyan, Tahran.