Osmanlı Kronikleri Işığında Kaptan-ı Derya Halil Paşa'nın Akdeniz Seferleri (1609-1623)

İnebahtı Muharebesi sonrasında Akdeniz’de cereyan eden savaşların doğasında bir değişim yaşanmış ve büyük donanma savaşlarının yerini korsan mücadeleleri almaya başlamıştır. XVI. yüzyılın sonlarından itibaren artan bu savaşlar XVII. yüzyılın ilk yarısında en üst seviyesine çıkmıştır. Osmanlı Devleti ve Garb Ocakları ile Malta, Toskana ve İspanyol korsanları arasındaki bu mücadeleler Doğu Akdeniz’in her köşesine yayılmış, artan saldırılar karşısında Osmanlı donanması gerek deniz trafiğini ve Müslüman hacıları korumak gerekse çeşitli yağma akınlarını önlemek adına yıllık düzenli seferler gerçekleştirmiştir. Belirli aralıklarla Kaptanıderyalık görevine getirilen Halil Paşa da söz konusu saldırıları önlemek ve bunlara karşılık vermek için oldukça başarılı faaliyetlerde bulunmuştur. Bu makalede Halil Paşa’nın 1609-1623 yılları arasında Hıristiyan korsanlara karşı Akdeniz’de giriştiği mücadeleler ve düzenlediği seferler Osmanlı kaynakları ışığında ele alınacaktır

-

Mediterranean Expeditions of Kapudan-ı Derya Khalil Pasha in the lights of Ottoman Chronicles After the naval battle of Lepanto the nature of the warfare in Mediterranean has transformed from great naval battles into war of corsairs. These wars that increased since the end of the 16th century had reached its’ peak in the first half of the 17th century. The struggles between the Ottoman Empire and the Malta, Tuscan and Spanish corsairs had spread to all over the Eastern Mediterranean. Ottoman administration, in the face of increasing attacks of the enemies, had started to organize annual expeditions regularly in order to secure both the sea traffic and Muslim pilgrims and also prevent the sea raids. Khalil Pasha, who has been appointed Kapudan Pasha periodically, has successfully prevented these raids and organized wide ranging expeditions. In this paper, the struggles and naval activities of Khalil Pasha against the Christian orders and corsairs between 1609 and 1623 will be examined on the base of Ottoman chronicles
Keywords:

-,

___

  • a. Arşiv Belgeleri BOA. (Başbakanlık Osmanlı Arşivi) DVN.MHM. (Bâb-ı Âsafî Mühimme Defterleri) 937 MD (Mühimme Defterleri) 78, 79 KK (Kamil Kepeci) 71 b. Kaynak Eserler Alberti Tommaso Alberti, Viaggio a Costantinopoli di Tommaso Alberti (1609-1621), Haz. Alberto Bacchi della Lega, Bologna 1889.
  • Evliya Çelebi Seyahatnâmesi: Topkapı Sarayı Bağdat 304 Yazmasının Transkripsiyonu-Dizini, I. Kitap, Haz. Yücel Dağlı, Y.K. Yay., İstanbul 1996.
  • Gazânâme-i Halîl Paşa 1595-1623 (Tahlil ve Metin), Haz. Meltem
  • Aydın, Marmara Üni. TAE. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2010.
  • Hasan Bey-zâde Ahmed Paşa, Hasan Bey-zâde Târîhi, Metin ve İndeks (1003-1045/1595-1635), Haz. Ş. Nezihi Aykut, C. III, Ankara 2004.
  • Kara Çelebi-zâde Abdülaziz, Ravzatü’l- Ebrâr, t.y. Kâtib Çelebi, Fezleke, Tahlil ve Metin, Haz. Zeynep Aycibin, Mimar Sinan Üni. SBE. Ortaçağ ABD Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2007.
  • Kâtib Çelebi, Tuhfetü’l-Kibâr fî Esfâri’l-Bihâr (Deniz Seferleri Hakkında Büyüklere Armağan), Haz. İdris Bostan, Ankara 2008. Mariti Giovanni Mariti,
  • Istoria di Faccardino Grand-Emir dei Drusi, Livorno 1787.
  • Mehmed b. Mehmed Mehmed b. Mehmed er-Rûmî (Edirneli)’nin Nuhbetü’t-Tevârih ve’l-Ahbâr’ı ve Târîh-i Âl-i Osman’ı (Metin-Tahliller), Haz. Abdurrahman Sağırlı, İstanbul Üni. SBE. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2000.
  • Mehmed Süreyya, Sicill-i Osmanî, C. IV, Haz. Nuri Akbayar, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1996.
  • Mustafa Sâfî’nin Zübdetü’t-Tevârîh’i, Haz. İbrahim Hakkı Çuhadar, C. II, Ankara 2003.
  • Tahâzade Ömer Faruk bin Mehmed Murad, Tarih-i Ebu’l- Faruk, C. IV, Dersaadet 1328.
  • Topçular Kâtibi ‘Abdülkâdir (Kadrî) Efendi Tarihi (Metin ve Tahlîl), Haz. Ziya Yılmazer, C. I, Ankara 2003. c. Araştırma-İncelemeler Acıpınar 2012