Osmanlı Sosyo-Ekonomik Yaşamında Su: 18. Yüzyıl Eyalet-i Rum Örneği

“Hayatın kaynağı” ya da “varlığın özü” gibi en değerli sıfatları hak eden su, Osmanlı toplumu için vazgeçilmez öneme sahipti. Ağırlıklı olarak tarımsal bir ekonomiye sahip olan ve büyük oranda su kaynaklarının devamlılığına bağlı bir hayat yaşayan Eyalet-i Rum halkı için de su en değerli hazinelerdendi. İçmeden sulamaya, temizlikten işletmelerin çalışmasına kadar pek çok alanda su kullanımı söz konusuydu. Bu çalışmanın amacı Osmanlı coğrafyasının önemli bir bölgesi olan Rum eyaletinde Ahkâm (Şikâyet) Defterleri’ne yansıyan vakalar üzerinden suyun sosyal ve ekonomik yaşamdaki önemine dair çeşitli değerlendirmelerde bulunmaktır. Çalışmada on sekizinci yüzyılın ortalarına isabet eden beş Ahkâm Defteri incelenmiştir

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Eyalet-i Rum, Sivas, Şikâyet, Sulama, Vakıf

-

Water in the Socio-Economic Life of the Ottoman: The 18th Century Rum Province Sample Water which deserves the most valuable adjectives like “the source of life” or “the core of existence” had indispensable importance for the Ottoman society. Water was also among the most valuable treasuries for the Rum Province people who had been living in a life that was depended on the continuity of the water sources. Water had been used in many fields from drinking to irrigation from cleaning to working of workshops. The aim of this study is to evaluate the importance of water in the social and economic life via the events recorded in the Ahkâm (Complaint) Registers in the Rum Province which was an important region of the Ottoman geography. Five Ahkâm Registers of the middle of the eighteenth century were investigated

Keywords:

-,

PDF

___

a. Arşiv Kaynakları
Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Sivas Ahkâm Defterleri (Başlangıç ve Bitiş Tarihleri):
1 Nolu Defter (BOA, A.DVNS.AHK.SS.d.1), 1742-1744
2 Nolu Defter (BOA, A.DVNS.AHK.SS.d.2), 1744-1747
3 Nolu Defter (BOA, A.DVNS.AHK.SS.d.3), 1747-1750
4 Nolu Defter (BOA, A.DVNS.AHK.SS.d.4), 1750-1752
5 Nolu Defter (BOA, A.DVNS.AHK.SS.d.5), 1752-1756
b. Yayınlanmış Ana Kaynaklar Evliya Çelebi Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Haz: Zekeriya Kurşun, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı, II. Kitap, YKY, İstanbul 1999. Cihânnumâ, Yayın Yönetmeni: Nevzat Bayhan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür A.Ş. Yayınları, İstanbul, 2010.
Şeyhülislam Feyzullah Efendi Fetâvâ- yı Feyziye, Haz: Süleyman Kaya, İstanbul, 2009.
İstanbul Su Külliyatı, İstanbul Su Külliyatı, I, II, Vakıf Su Defterleri Hatt-ı Hümâyûn, Yayın Yönetmeni: Ahmet Kal’a, İstanbul 1997.
İstanbul Şeriyye Sicilleri Mâ-i Lezîz Defterleri 1 İstanbul Şeriyye Sicilleri Mâ-i Lezîz Defterleri, 1, Yayına Hazırlayan: Ahmet Kal’a, İstanbul 1998
İstanbul Şeriyye Sicilleri Mâ-i Lezîz Defterleri 2-3 İstanbul Şeriyye Sicilleri Mâ-i Lezîz Defterleri, 2-3, Yayına Hazırlayan: Ahmet Kal’a, İstanbul 1999
Vakıf Su Defterleri Su Tahrirleri Vakıf Su Defterleri Su Tahrirleri İstanbul Su Külliyatı, XXXII, Proje ve Yayın Yönetmeni: Ahmet Kal’a, İSKİ Yayınları, İstanbul 2003.
Vakıf Su Defterleri Su Keşif Defterleri, 1-2, Proje ve Yayın Yönetmeni: Ahmet Kal’a, İSKİ Yayınları, İstanbul 2003.
c. Araştırma- İnceleme Eserleri Akdağ 1995 Mustafa Akdağ, Türkiye’nin İktisadi ve İçtimai Tarihi, II, Cem Yayınevi, İstanbul. Ahmet Akgündüz, Mukayeseli İslam ve Osmanlı Hukuku Külliyatı, Diyarbakır.
Çatalcalı Ali Efendi 2013 Çatalcalı Ali Efendi, Fetevâ-yı Çatalcalı (http://babel.hathitrust.org/cgi/pt?id=mdp.39015079128644) adresinden temin. (15.08.2012)
http://www.mgm.gov.tr/veridegerlendirme/il-ve-ilceler- istatistik.aspx?m=MALATYA#sfB (15.03.2012)