Mevlevi Yazarların Seyyid Burhaneddin'in Kayseri'ye Gidişi Hakkındaki Rivayetlerine Dair

Herhangi bir şeyh ve taraftarlarının hayatlarını anlatmak üzere kaleme alınan menâkıbnâmelerde devrin dinî, 'içtimaî ve siyasî hâdiseleri hakkında pek çok bilgi bulunduğu, fakat bunların öncelikli olarak intisab ettikleri şeyhin propagandasını yapan yazarlar tarafından zaman zaman tahrif edilerek verildiği bilinmektedir. Mesela Mevlevi kaynaklarında Alaeddin Keykubad ile Bahaeddin Veled arasında bir yakınlıktan bahsedilmekte ise de bunu teyit etmek oldukça güçtür. Esas itibariyle Bahaeddin Veled'in büyüklüğünü vurgulamaya çalışan yazarların onunla Alaeddin Keykubad arasında bağlantı kurmaya özen gösterdikleri, sultana temas etmeden konuyu yeterince anlatamadıkları fark edilmektedir. Bu husus o kadar belirgindir ki, Selçuklu Sultanı ile ilgili rivayetlerden sarf-ı nazar edildiği takdirde Bahaeddin Veled hakkında verilen bilgilerin hiç bir kıymeti kalmamaktadır. Yine bunun gibi Mevlevi yazarların Seyyid Burhaneddin'in Konya'dan Kayseri'ye gidişi ve buna Mevlânâ'nın karşı çıkışı ile ilgili rivayetleri de kuşku uyandırmaktadır. Yazarların söz konusu hadiseyi Şems-i Tebrizi'nin Konya'ya gelişi ve Seyyid'in Kayseri'ye duyduğu sevgi ile izah etmeye çalıştıkları fakat buna karşılık Mevlânâ'nın tavrı hakkında herhangi bir fikir beyan etmedikleri dikkat çekmektedir. Mevlânâ'nın tavrını Sipehsâlâr ve Eflaki'den hareketle hemen şeyh-mürit ilişkisine göre açıklamak mümkün ise de konu ile ilgili rivayetler devrin fikri ve siyasi ortamı içinde değerlendirildiği zaman hadise başka bir mahiyet almaktadır. Bu sebeple burada Seyyid'in Konya'dan Kayseri'ye gidişi üzerinde durularak buna Mevlânâ'nın niçin bir süre karşı çıktığı izah edilmeye çalışılacaktır.

Narrations Quoted by the Mevlevi Authors About the Seyyid Burhaneddin's Arrival to Kayseri

Narrations quoted by the Mewlevi authors about the Seyyid Burhaneddin's arrival to Kayseri Menakıbnames that written to tell us the life of a veli (saint) and his followers consist of a lot of information about the religious, social and historical events of the veli's times. However such sources contain information based on the doctrines of the veli and his followers. It is therefore not surprising to say that such information might be the propaganda of these people and they do not reflect the true story of actual events. From this point the rumours as to the arrival of Seyyid at Kayseri might be seen as special. The arrival of Seyyid at Kayseri is narrated in two different ways according to the Mevlevi sources. The first is by Sipehsâlâr who explained this case with the arrival of Sems-i Tebrizi to Konya and the second by Eflaki who states that this is connected with the love of Seyyid with the city of Kayseri. When these narratives are compared with the up-to-date political notions it may be understood that they have different dimensions mainly related to the politics.

PDF

___

Ahmet Akşit, "Eflaki'nin Alaeddin Keykubad Hakkındaki Rivayetlerine Dair", Türklük Bilimi Araştırmaları, 11 (2002), 245-253.
Anonim, Tevârih-i Al-i Selçuk, nşr ve trc. F. Nafiz Uzluk, Ankara 1952.
Mikail Bayram, "İbn Sina ve Ahi Evren", İbn Sina. Ölümünün Bininci Yılı Armağanı, Ankara 1984, 483.
Mikail Bayram, "Devrin Siyasi Olayları İçinde Seyyid Burhanu'd-din", I. Kayseri Kültür ve Sanat Haftası Konuşmaları ve Tebliğleri, Kayseri 1987, 86-88.
Mikail Bayram, "Selçuklular Zamanında Tokat ve Çevresinde İlmi ve Fikri Faaliyetler", Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu (2-6 Temmuz 1986), Ankara 1987, 30-35.
Mikail Bayram, Bacıyan-ı Rum, Konya 1987.
Mikail Bayram, Ahi Evren ve Ahi Teşkilatı'nın Kuruluşu, Konya 1991.
Mikail Bayram, Şeyh Evhadüddin Hamid e l-Kirmanı ve Evhadiyye Tarikatı, Konya 1993.
Mikail Bayram, "Selçuklular Zamanında Malatya'da İlmi ve Fikri Faaliyetler", I-II. Milli Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Semineri Bildirileri, Konya 1993, 119-124.
Mikail Bayram, "Selçuklular Zamanında Anadolu'da Bazı Yöreler Arasındaki Farklı Kültürel Yapılanma ve Siyasi Boyutları", Türkiyat Araştırmaları Dergisi, I (l994), 79-92.
Mikail Bayram , "Anadolu Selçukluları Zamanında Kayseri'de Evhadi Dervişler", III. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (6-7 Nisan 2000), Kayseri 2000, 43-55.
Mehmet Çayırdağ, Seyyid Burhaneddin Hüseyin, Kayseri 1987.
Mehmet Çayırdağ, "Kayseri Mevlevihanesi", Türkiyat Araştırmaları Dergisi, II (1996), 91-97.
Mehmet Çayırdağ, "Seyyid Burhaneddin'den Sonra Kayseri'de Mevlevilik", III. Kayseri ve Yöresi Tarih Sempozyumu Bildirileri (6-7 Nisan 2000), Kayseri 2000, 101-114.
Ahmed Eflaki, Ariflerin Menkıbeleri, çev. Tahsin Yazıcı, C.I, İstanbul 1986.
Abdülbaki Gölpınarlı, Mevlânâ Celaleddin, İstanbul 1985.
İbn Bibi, El-Evamirü'l-Alaiyye Fi'l-Unıuri'l-Ala'iyye, çev. Mürsel Öztürk, C.II, Ankara 1996.
Ali Rıza Karabulut, Kayseri'de Meşhur Mutasavvıflar, Kayseri 1984.
Nejat Kaymaz, "Anadolu Selçuklu Devletinin İnhitatında İdare Mekanizmasının Rolü II", Tarih Araştırmaları Dergisi, III/4-5 (1967), 23-44.
M. Fuad Köprülü, "Anadolu Selçukluları Tarihinin Yerli Kaynaklan", Belleten, VII/27 (1943), 421-425.
A. Yaşar Ocak, Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menakıbnameler, Ankara 1992 .
İlber Ortaylı, "Türk Tarihçiliğinde Biyografi İnşası ve Biyografik Malzeme Sorunsalı", Osmanlıdan Cumhuriyete. Problemler-Araştırmalar-Tartışmalar, İstanbul 1988, 60-61.
Abdullah Satoğlu, Mevlânâ 'nın Hocası Seyyid Burhaneddin, Ankara 1999. Feridun bin Ahmed-i Sipehsâlâr, Mevlânâ ve Etrafındakiler (Risale), çev. Tahsin Yazıcı, İstanbul 1977.
Aydın Taneri, Türkiye Selçukluları Kültür Hayatı, Konya 1977.
Aydın Taneri, Mevlânâ Ailesinde Türk Milleti ve Devleti Fikri, Ankara 1987.
Z. Velidi Togan, Tarihte Usul, İstanbul 1981.
Tahsin Yazıcı, "Tirmizi", İA, XII/1, 389-390.