Tokat Bakır Kalhanesi'nde Tasfiye İşlemleri ve İstanbul'a Sevkiyat (1793-1840)

Bakır, Osmanlı Devleti'nde önemli madenlerden biri idi. Devletin birçok askerî tesisinde alet ve araç-gereç yapımında kullanılmaktaydı. Ayrıca bakırdan yapılmış eşya ve aletler de günlük yaşamın vazgeçilmez bir unsuruydu. XVIII. yüzyılın sonlarından itibaren üretime başlanan Ergani madeninde bakır birinci derecede üretilen bir cevherdi. Burada çıkarılan ham bakır, tasfiye edilmek üzere develerle Tokat bakır kalhanelerine taşınıyor, burada bir dizi işlemlerden geçtikten sonra mamul hale getiriliyordu. Mamul bakır, yine kazalardan kiralanan arabalarla İzmit ve Samsun iskelelerine naklediliyordu. Ayrıca Samsun iskelesine nakledilen bakır, buradan gemilerle genellikle İstanbul'a ya da devletin istediği her hangi bir mahalle gönderiliyordu.

The Purification Procedures of Copper in the Tokat Bakır Kalhanesi and its Dispachting to İstanbul (1793-1840)

The copper was one of important mines in the Ottoman State because of using in many army means. Moreover, many manufactured goods from copper were necessary element in the daily life. From at the end of 18th century Ergani mine had dominant place in the country. Raw copper of Ergani was transported from Ergani to Tokat Bakır Kalhanesi by camels for purification. And then manufactured copper was transported from Tokat to İzmit and Samsun docks by hired oxcarts. Besides, transported copper to Samsun, generally was sent to either Istanbul or required whatever places by ships.

PDF

___

ERCÜMENT, Sibel; XIX. Yüzyıllarda Batılı Seyyahlara Göre Doğu ve Orta Karadeniz, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1991.
EVLİYA ÇELEBİ; Evliya Çelebi Seyahatnamesi, (Hazırlayanlar: Yücel Yağlı, Seyit Ali Kahraman, İbrahim Sezgin), Yapı Kredi Yayınlan, İstanbul 2001.
GENÇ, Mehmet; "17.-19. Yüzyılarda Sanayi ve Ticaret Merkezi olarak Tokat", Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, 2-6 Temmuz 1986, Ankara 1987, 145-169.
TEXİER, Charles; Küçük Asya Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, (Çev. Ali Suat, Haz.: Kâzım Yaşar Kopraman, Musa Yıldız), Üçüncü Cilt, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayını, Ankara 2002.
TIZLAK, Fahrettin; Osmanlı Döneminde Keban-Ergani Yöresinde Madencilik (1775 1850), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara 1997.643-659.
TIZLAK, Fahrettin; "Osmanlı Devleti'nde Ham Bakır İşleme Merkezleri Olarak Tokat ve Diyarbakır", Belleten, LIX/226, Aralık 1995, s.
YÜKSEL, Hasan; Osmanlı Döneminde Keban-Ergani Madenleri, 1776-1794 Tarihli Maden Emini Defteri, Dilek Matbaası, Sivas 1997.