Aydınoğlu İsa Bey: Bir Bani, üç cami

Aydmoğlu Beyliği XIV. Yüzyılın başlarında tarih sahnesine çıkmıştır. Bu beylik 1389-90 yıllarında Yıldırım Bayezid'in beylikler üzerine yaptığı sefer neticesinde Osmanlılara tabi olmuştur. 1402 yılında Ankara Savaşı'nı takip eden hadiseler sırasında aile yeniden Aydın sahasına hâkim olmaya çalışmışsa da 1426 yılı itibariyle Aydınoğlu Beyliği ve hakim olduğu bölge kesin olarak Osmanlı hâkimiyetine girmiştir. Aydınoğlu İsa Bey, elimizdeki bilgilere göre 1360 yılı sonrasında, Hızır Bey'in ölümünün ardından beylik tahtına oturmuştur. Vakıf kayıtları Aydmoğlu İsa Bey adına üç camiden bahsetmektedir. Bunlar Ayasuluğ (bugünkü Selçuk), Birgi ve Keleş (bugünkü Kiraz) camileridir. Ancak üzerindeki kitabesinden de Birgi'deki caminin İsa Bey değil Aydınoğlu Mehmed Bey zamanında yapıldığı anlaşılmaktadır. Bu çalışma hem bu problemi ortaya koymak hem de bu üç camiye ait 1401 tarihli tevzinameyi değerlendirmeyi amaçlamaktadır.

Aydınoğlu İsa Bey: A founder-three cami

The Aydınoğlu Principality became an actor of history in the early 14th centuiy. It was taken under the Ottoman rule between 1389 and 1390 when Bayezid I operated raids over some Anatolian principalities. After the Ankara War (1402) the Aydınoğlu dynasty could restore its rule in Aydın and its surrounding area. In 1426, the lands of this principality were annexed by the Ottoman State. The historical sources inform that Aydınoğlu İsa Bey took the throne in 1360, after the death of Hızır Bey. The foundation records recall the name of Aydınoğlu İsa Bey together with three mosques; The Ayasuluk (Selçuk) Mosque, The Birgi Mosque and The Keles (Kiraz) Mosque. From the inscription of The Birgi Mosque, it was inferrred that this mosque was erected not in the period of Aydınoğlu İsa Bey but in the period of Aydınoğlu Mahommed Bey. This article discusses about the conflict between the inscription and the foundation records and evaluates the "tevziname" (distribution list) which gives information abou

PDF

___

a.Arşiv Belgeleri
Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Kuyud-ı Kadime Arşivi Tahrir Defteri (TKGM. KK. TD), nr. 571
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Tahrir Defteri (BOA, TD), 35M, 166.
b.Araştırma Eserleri
Akın 1946 Himmet Akın, Aydın Oğulları Tarihi Hakkında Bir Araştırma, İstanbul.
Bayat 1983 Ali Haydar Bayat, "İsa Bey Camii", Bilim Birlik Başarı,40, 9-13
Bayat 1992 Ali Haydar Bayat, "Anadolu Beylikler Döneminin En Önemli Eserlerinden Aydınoğlu İsa Bey Camii Kitabeleri", X. Türk Tarih Kongresi, Kongreye Sunulan Bildiriler, Ankara, cilt. 951-960.
Bayat 1998 Ali Haydar Bayat, "İsa Bey Camii Minberi 1375",Geçmişten Günümüze Selçuk, Selçuk Belediyesi Yayınları, İzmir, 275-281
Duran ve Gökçe 1998 Remzi Duran ve Turan Gökçe, "Ayasuluğ Kitabeleri", Birinci Uluslararası Geçmişten Bugüne Selçuk Sempozyumu, İzmir, 367-374
Ersan 1999 Mehmet Ersan, "Aydınoğulları Ailesine ait Vakıfların XV-XVI. Yüzyıllardaki Durumu", Acta Viennasia Ottomanica, Akten des 13. CIEPO-Symposiums (Comite International des Etudes Pre-Ottomanes et ottomanes) vom 21. bis 25. September 1998 in Wien, Viyana, 85-91.
Evliya 2005 Evliya Çelebi Seyahatnamesi Topkapı Sarayı Kütüphânesi 306, Süleymaniye Kütüphanesi Pertev Paşa 462, Süleymaniye Kütüphânesi Hacı Beşir Ağa 452 Numaralı Yazmaların Mukayeseli Transkripsiyonu-Dizin, Haz. Yücel Dağlı, Seyit Ali Kahraman, Robert Dankoff, 9. Kitap, İstanbul 2005
Falkaner 1862 Edward Falkener, Ephesus and The Temple of Diana,London. Merçil 1991 Erdoğan Merçil "Aydınoğulları", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDVÎA) C. IV, 239-241
Nieman 1906 Georg Nieman, "Die Seldschukische Bauwerke in Ajasuluk", Forschungen in Ephesus 7, Wien 111-131.
Oğan 1927 Aziz (Oğan), Efesos-Ayasuluğ Rehberi,
Oğan 1956 Aziz Oğan, "Aydınoğlu İsa Bey Camii", Vakıflar Dergisi III,73-80
Otto-Dorn 1950 Katherina Otto-Dorn, Die İsa Bey Mosche in Ephesus, (İstanbuler Forschungen XVII), Berlin.
Sönmez 1989 Zeki Sönmez, "Ali b. Müşeymeş", TDVÎA, II, 422
Telci 1999a Cahit Telci, XV-XVI. Yüzyıllarda Ayasuluğ Kazâsı, İzmir (Ege Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi)
Telci 1999b Cahit Telci, "XVI. Yüzyıl Başlarına ait Birgi Kazâsı Evkaf Defteri", Tarih İncelemeleri Dergisi XIV, 203-260
Tokmak 1985 Yasemin Tokmak, Selçuk'ta Türk-İslam Eserleri, İzmir (Ege Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi)
Uzunçarşılı 1929 İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Kitabeler, Sahip, Saruhan, Aydın, Menteşe, İnanç, Hamid Oğulları Hakkında Malumat, İstanbul 1347-1929
Ünal 2001 Birgi Tarihi, Tarihi Coğrafyası ve Türk Dönemi Yapıları, Haz. Rahmi Hüseyin Ünal, Ankara
Zachariadou 1983 Elizabeth Zachariadou, Trade and Crusade Venetian Crete and the Emirates of Menteshe and Aydin (1300-1415), Venetia.

ISSN: 0257-4152
Başlangıç: 1983
Yayıncı: Prof. Dr. Süleyman Özkan

Arşiv