OSMANLI DEVLETİ’NDE BİR MODERNLEŞME UYGULAMASI OLARAK ATAŞENAVALLİK

Bu makalede, Osmanlı Devleti’nin son dönemlerinde uygulamaya konulanataşenavallik kurumunun gelişimini incelemek amaçlanmıştır. Uygulamanın işleyiş,modernleşme ve istihbarat gibi yönlerinin vurgulandığı çalışmada, ataşenavallerinçeşitli diplomatik temsilciliklerdeki faaliyetleri ele alınmıştır. Yaklaşık elli yıllıkbir süreci kapsayan ataşenavallik kurumunun Bahriye Nezareti ve sefaretlerle olandurumu da incelenmiştir.Ataşenaval, elçiliklerin denizcilik alanında görevli askeri memurudur. OsmanlıDevleti de, süreç içerisinde, başta İngiltere olmak üzere dünyanın önemli denizcidevletleri nezdine ataşenavaller tayin etmiştir. Osmanlı sefaretlerinde kurumsalanlamda diplomatik temsil vazifesini yerine getiren ataşenavaller, genel olarak,Osmanlı bahriyesinin silah, gemi ve çeşitli araç-gereç alımlarına nezaretle denizistihbarat faaliyetlerinin yürütülmesi gibi görevleri yerine getirmişlerdir. Ayrıca buuygulamayla, personelin eğitimi ve deneyim kazanması da amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bahriye Nezareti, sefaret, şehbenderlik, ataşenaval

THE INSTITUTION OF NAVAL ATTACHÉ AS AN APPLICATION OF MODERNIZATION IN THE OTTOMAN EMPIRE

This article, aimes to introduce the development of the institutions of naval attachésin the Ministry of Marine, which have been founded in the recent times inthe Ottoman State. It discusses the function modernization, and intelligence of navalattaché and activities in various diplomatic missions. Furthermore, it examines theconnection with the Ministry of Marine, which has been approximately since thelast 50 years.Naval Attachés is the term for a military who works in the naval field of embassies.The Ottoman State, has assigned naval attachés to the United Kingdom and tothe other most important naval states in the world. Naval Attachés fulfill the dutyof diplomatic representation in Ottoman embassies. They are usually vested withthe authority to purchase weapons, ships and various other battle equipment, andthey have fulfilled tasks such as the execution of naval intelligence activities. In theapplication of modernization the naval attaché has been assigned to train personnelin order to give them more experiences.

Keywords:

The Ottoman Ministry of Marine, embassy, consulate, naval attachés,

PDF

___

A. Lutfullah, Sefaret Kâtipleri ve Ataşemiliterler, I, İlhami Matbaası, İstanbul 1929.
Ayın, Faruk - Erkan Göksu, “Ana Hatlarıyla Abdülaziz Dönemi Osmanlı Bahriyesi ve Ceride-i Askeriyyelere Göre 1864 Yılı Denizcilik Faaliyetleri”, Türkler, ed. Hasan Celal Güzel - Kemal Çiçek - Salim Koca, Yeni Türkiye Yayınları, XIII, Ankara 2002, s. 822-829.
Batmaz, Şakir, “Osmanlı Devletinde Ateşenavallik (Deniz Ateşeliği) Müessesesi ve Londra Ateşenavalliği”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 23 (2007/2), s. 533-548.
Bostan, İdris, “Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği”, Beylikten İmparatorluğa Osmanlı Denizciliği, Kitap Yayınevi, İstanbul 2006, s. 13-31.
Çağlar, Burhan, İngiliz Said Paşa ve Günlüğü (Jurnal), Arı Sanat Yayınları, İstanbul 2010.
Erkân-ı Harbiye-i Bahriye Dairesi Şuâbâtı’nın Vezâifi, Deniz Tarihi Müzesi Kütüphanesi, nr. 1861.
Gencer, Ali İhsan, “Bahriye-Osmanlı Dönemi”, DİA, IV, s. 502-509.
____________, “Osmanlı Bahriyesinde Yapılan Yeniliklerin Devlet Siyasetine Etkileri (19. Yüzyıl)”, Türk Dış Politikası-Osmanlı Dönemi, ed. Mustafa Bıyıklı, Gökkubbe Yayınları, İstanbul 2008, I, s. 139-163.
“Müşirân-ı izâmdan esbak Konya Valisi merhum Mehmed Said Paşa’nın tercüme-i hâli”, Sabah, sayı 2360, 14 Şubat 1311/26 Şubat 1896, s. 1-2.
Özel, Sabahattin - Önder Kocatürk, “II. Meşrutiyet’ten I. Dünya Savaşı’na Osmanlı Bahriyesine Dair Notlar”, Tarih Dergisi, Prof. Dr. Ali İhsan Gencer Hatıra Sayısı I, sayı 46 (2007/2), İstanbul 2009, s. 205-271.
Yıldız, Gültekin, “Osmanlı Dış Askerî İstihbaratında Formelleşme: Elçiliklerde Ataşemiliterliğin İhdası ve Osmanlı Askerî Ataşe Raporları”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, sayı 17 (Güz 2012), s. 239-265.
Zorlu, Tuncay, Osmanlı ve Modernleşme-III. Selim Dönemi Osmanlı Denizciliği, Timaş Yayınları, İstanbul 2014.