Hitit Devleti’nde güvenlik algısı

Hititler Anadolu’da ilk büyük siyasi birliği kurmuş ve bu birliği ekonomik ve askeri açıdan güçlendirerek dönemin önemli bir devleti haline gelmiştir. Bu devlet kurulduğu merkez olan Hattuša’dan başlayıp Kuzey Suriye’ye kadar sınırlarını genişletmiştir. Toprakları gittikçe genişleyen bu siyasi güç doğal olarak devrin diğer büyük güçleri ile coğrafi olarak yakınlaşan bir ülke konumuna gelmiştir. Hitit Devleti’nin bu hızlı büyümesi başka devletlerle ortak çıkar çatışmasına neden olmuştur. Bu durum ülkenin ve ülkede yaşayanların güvenliğinin sağlanmasını konusunda ciddi tedbirler alınmasını gerektirmiştir. Hitit Devleti’nin güvenlik algısı esas olarak iki başlık altında incelenebilir: “İç Güvenlik” ve “Dış Güvenlik”. İç güvenlik asayiş, dış güvenlik ise sınırlar dışından gelebilecek olası saldırılardır. Hitit Devleti’nin güvenlik tedbirleri sadece siyasi ve askeri endişelerden kaynaklanmıyordu. Nitekim ele geçen filolojik ve arkeolojik materyaller güvenliğin fiziki, sosyal, ekonomik boyutlarını da açık bir şekilde yansıtmaktadır. Hitit Devleti’nin mutlak hâkimi olan kral, iç ve dış güvenlik konusunda yüksek dereceli memurlarına buyruklar verip, bu konularda çeşitli düzenlemeler yapmıştır. Bu makalede, Hititlerin yaşanan iç ve dış olaylar karşısında aldığı güvenlik tedbirleri, kendilerinden geriye kalan mimari kalıntılar ve belgelerin değerlendirilmesi yoluyla tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Hititler, "İç Güvenlik", "Dış Güvenlik", Sınır Güvenliği

SECURITY PERCEPTION IN THE HITTITE STATE

The Hittites established the first major political unity in Anatolia and became an important state in the era by strengthening it in economic and military terms. This state expanded its borders from Hattuša which is the center of its establishment, to Northern Syria. This political power, whose territory is expanding more and more, naturally became a geographically close country with other great powers of the era. This rapid growth of the Hittite State caused common conflict of interest with other states. And this situation required serious measures to ensure the safety of the country and the people living in the country. The security perception of the Hittite state can be examined under two main headings: "Internal Security" and "External Security". Internal security is the public order, whereas external security is the possible attacks that may come from outside the borders. The security measures of the Hittite State were not only due to political and military concerns. However, the philological and archaeological materials recovered clearly reflect the physical, social and economic dimensions of security. The king, who is the sovereign ruler of the Hittite State, gave orders to his highranking officials on internal and external security, and external security and made various arrangements in these matters. In this article, the security measures taken by the Hittites against the internal and external events will be discussed through the evaluation of the architectural ruins and documents what were left from them.

Keywords:

The Hittites, "Internal Security", "External Security", Border Security.,

PDF

___

Aktüre S., Anadolu’da Bronz Çağı Kentleri, Türk Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997.
Alp S., , Hitit Çağında Anadolu: Çivi yazılı ve Hiyeroglif Yazılı Kaynaklar, Tübitak Yayınları, Ankara 2001.
Alp S.,“Hitit Kralı IV. (?) Tuthaliya′nın Askeri Ferman”, Belleten XI/43, TTKY, 1947, s.383-402.
Alparslan M., II. Muwattali ve Dönemi, İstanbul Üniversitesi Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Doktora Tezi. İstanbul 2007.
Archi, A., “Hittite Religious Landscapes”, Sacred Landscapes of Hittites and Luwians, Prooceeding of the International Conference in Honour of F. Pecchioli Daddi, Florence, February 6th-8th 2014, StAs 9, 2015, s.11- 25.
Beckman G., The city and country in Hatti. In H. Klengel and J.Renger (eds) Landwirtschaft im alten Oritent: ausgewӓhlte Vortrӓge der XLI. Rencontre Assyriologique Internationale, Berlin, 4-8.7.1994, Berliner Beitrӓge zum Vorderen Orient 18. Berlin: Dietrich Reimer 1999.
BoTU: E.Forrer, Die Boghazköi-Texte in Umschrift, Leipzig.
Bozgun Ş., CTH 89: Çiviyazılı Belgelerde Hitit Sınır Kenti Tiliura (I), Archivum Anatolicum ( ArAn), 11/1 2017, s.29-74.
Bryce T.R., Hittite Warrior, New York, Osprey Publishing 2007.
Bryce T.R., Life and Society in the Hittite Word, New York, Oxford University Press 2002.
CHD: Güterbock, H.G., H. A. Hoffner and Tp.J. van den Hout (eds.) The Hittite Dictionary of the Oriental Institute of the University of Chicago. Chicago, Oriental Institute of the University of Chicago.
CTH: Laroche, Catalogue des Textes Hittites, Paris 1971.
Çınar B., Devlet Güvenliği, İstihbarat ve Terör, Ankara: SAM Yayınları 1997.
Çınaroğlu A., Çelik D., Atatürk ve Alacahöyük, Ankara Ekici Form Ofset Matbaacılık 2010.
Dinçol M.A., “Hitit Yasalarının Ana Çizgileri ve Eski Önasya Hukuku ile Etkileşimi”, Anadolu Araştırmaları, S. 12, 1990, s. 83-100.
Duru M., , Ortaköy (SE Çorum) Yöresinin Jeolojik İncelemesi, Doktora Tezi, (Basılmamış) Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara 1993.
Erol H., “Kültepe Metinlerine Göre Asurlu Tüccarların Can ve Mal Güvenliği”, Mısır- Hitit Ebedi Barış Antlaşması( Kadeş) ve Eski Önasya’da Barış, E.Ü. Kapadokya Araştırma Merkezi, Kayseri 2007, s. 135-149.
Friedrich J.,”Reinheitsvorschriften für den hethitischen König, Altorientalische Studien” MAOG 4, 1928/29, s.46-58.
Günbattı C., “Kültepe’den Akadlı Sargon’a Air Bir Metin”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum 16-22 Eylül 1996, Ankara 1998, s.261- 279.
Günbattı C., Kültepe - Kaniş Anadolu’da İlk Yazı, İlk Belgeler, Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları No:89, Kayseri 2012.
Günbattı C., Kültepe’de Bulunmuş İki Antlaşma Metni”, Belleten C. 69, S. 256 2005, s. 759-784.
Güterbock “The Deeds of Šuppiluliuma a Told by his son Muršili II” JCS 10, 41- 68, 75-98, 1956, s.101-130.
Hoffmann I., Der Erlass Telipinus, TH 11, Heidelberg 1984. HW2
Friedrich J., Kammenhuber A., Hoffmann I., Hethitisches Wörterbuch, 2nd ed. III Lieferung 14: Ḫ Heidelberg 2000.
HZL: C.Rüster - E.Neu, , Hethitischen Zeichenlexion, Wiesbaden 1989.
Imparati F., Hitit Yasaları, İtalyan Kültür Heyeti, (Çev. E. Özbayoğlu) Ankara, 1992.
Karauğuz G., Boğazköy ve Ugarit Çivi Yazılı Belgelerine Göre Hitit Devleti’nin Siyasi Antlaşma Metinleri, Çizgi Kitapevi Yayınları 48, Konya 2002.
Kınal F., Eski Anadolu Tarihi , Ankara 1998.
Mielke D.P., “Hittite Fortifications Between Function and Symbolism”, Understanding Ancient Fortifications Between Regionality And Connectivity United states of Kingdom 2018 s.63-81.
Mielke D.P., Fortifications and Fortification Strategies of Mega Cities in the ancient near east”, Proceeding of the 7th İnternational Congress on the Archaeology of the Ancient Near East 12-16 April 2010, the British Museum and UCL London Vol. 1. Mega-cities Mega sites, The archaeology of consumtion disposal Landscape, Transport communication, Wiesbaden 2012, s. 74-91.
Murat L., Anadolu’da Kaškalar, Hel Yayınları, Ankara 2016.
Müller Karpe V., “Kuşaklı- Šarišša’da Büyük Tapınağın Bira İmalathanesi”, V. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri 2005, s. 555-574.
Neu. E., Der Anitta – Text, Studien zu den Boğazköy Texten 18, Otto Harrassowitz Verlag, Wiesbaden 1974.
Nossov K.S., Hittite Fortifications c.1650-1700 BC., Westminser, Osprey Publishing 2008.
Omura S., “Kaman Kalehöyük’teki M.Ö. II. Binyıl Yuvarlak Siloları”, Hititler Bir Anadolu İmparatorluğu, İstanbul, 2013 s. 290-295.
Otten H., Der Anfang der HAZANNU-Instruktion”, Or. 52, 1983, s.134-137.
Özgüç T., İnandıktepe- Eski Hitit Çağında Önemli bir Kült Merkezi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1988.