Eski Türklerde Devlet Meclisi “Toy” Üzerine Düsünceler

Eski Türk devletlerinde Hsiung-nu’lardan itibaren görülen devlet meclisi ve Toylar, devletin en önemli kararlarının alınıp görüşüldüğü kurullar olmuşlardır. Hakandan sonra devlet teşkilatında önemli bir yere sahip olan bu meclisler yasama ve yürütme yetkilerine sahiptirler. Yargı yetkileri ise belirgin bir şekilde görülmemektedir. Devlet ileri gelenlerinden oluşan bu meclisler hakan seçme yetkisine de sahiptirler. Ayrıca, kanun yapma işinde hakanı denetlemekte ve onun yetkilerini zaman zaman kısıtlamaktadırlar. Bu çalışmada yalnızca Orta Asya Türk devletlerinin devlet meclisi olan “Toy” u ele alacağız

Anahtar Kelimeler:

Devlet Meclisi, Toy, Yasama, Yürütme Yetkileri, Eski Türk Devletleri

Remarks on “Toy” State Assembly in the Early Turks

State Assembly "Toy" which appeared in history of the early Turkish States from the times of Hsiung-nu, were committees where important decisions were discussed and taken. These assemblies had a significant place in state organization after the ruler Khan, and had legislative and executive power but they did not have distinct Judicial power. These assemblies which were formed by Notables had the right of election of Khan and also they auidited legistlations of the Khanand sometimes they constrained Khan's powers.In this paper, the state assembly "Toy"s in the Central Asian Early Turkish State will be examined

Keywords:

State Assembly, Toy, Legislative, Executive Powers, Early Turkish States,

PDF

___

“Toy” Maddesi, Meydan Larousse Ansiklopedisi, 10. Cilt.
Arsal, Sadri Maksudi, Türk Tarihi ve Hukuk, İstanbul, 1974.
Avcıoğlu, Doğan, Türklerin Tarihi, 1. Cilt, İstanbul, 1979.
Avcıoğlu, Doğan, Türklerin Tarihi, 2. Cilt, İstanbul, 1979.
Barthold, V. Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, Ankara, 1975.
Caferoğlu, A., Uygurca Sözlüğü, İstanbul, 1972.
Doğan, Lütfi, “İbn-i Fadlan Seyahatnamesi”, İlahiyat Fakültesi Dergisi, I, Sayı: 2, Ankara, 1954.
İzgi, Ö., “Hunlar ve Göktürkler ve Uygurlarda Geleneksel Festival ve Eğlenceleri”, İ.Ü. Tarih Dergisi, Sayı: 31, İstanbul, 1977, s. 29–36.
Kafesoğlu, İbrahim, “Kültür ve Teşkilat”, Türk Dünyası El Kitabı, Ankara, 1956, s. 761–762.
Kafesoğlu, İbrahim, “Yanlış Kullanılan Türk Kültür Terimlerinden Birkaç Örnek: Ulus, Yasa, Kurultay”, Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı: 12 (1981–1982), s. 249–258.
Kafesoğlu, İbrahim, Türk Bozkır Kültürü, Ankara, 1987.
Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul, 1984.
Kafesoğlu, İbrahim, Türkler ve Medeniyet, Ankara 1957.
Lewis, Bernard, “Meşveret”, İ.Ü. Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı:12, (1981– 1982), s.775–782.
Mori, Masao, “Eski Bozkı Devletlerinin Teşkilatı”, Tarih Enstitüsü Dergisi, Sayı: 9, 1978, s. 209-226.
Mumcu, Ahmet, “Osmanlı Devleti’nde Meşveret Yönetimi Demokratik Gelişme Sağlayabilir Miydi?”, H.Ü. Edebiyat Fakültesi Dergisi, Türkiye’de Demokrasi Hareketleri Konferansı Özel Sayısı, 4.Cilt, Sayı: 1, s. 29.
Mumcu, Ahmet, Divan-ı Hümâyûn, Ankara, 1986.
Osmanlı İmparatorluğu’nda var olan danışma meclisleri hakkında bkz. Mehmet Seyitdanlıoğlu, “Divân-ı Hümâyûn’dan Meclis-i Meb’ûsân’a Osmanlı İmparatorluğu’nda Yasama”, Tanzimat: Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, (Ed. H.İnalcık-M.
Seyitdanlıoğlu), Ankara, Phoenix yayınları, 2006, s. 273–284. 11
Nemeth, Gyula, Atilla ve Hunları, (Ter. Ş. Baştav), Ankara, 1982.
Ögel, Bahaeddin, Türklerde Devlet Anlayışı, Ankara, 1982.
Saray, Mehmet, Türk Devletlerinde Meclis (Parlamento), Demokratik Düşünce ve Atatürk, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 1999.
Seyitdanlıoğlu, Mehmet, “Divân-ı Hümâyûn’dan Meclis-i Meb’ûsân’a Osmanlı İmparatorluğu’nda Yasama”, Tanzimat: Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, (Ed. H.İnalcık-M. Seyitdanlıoğlu), Ankara, Phoenix yayınları, 2006, s. 273–284.
Sümer, F., Oğuzlar, Tarihleri, Boy Teşkilatı Destanları, Ankara, 1982.
Temir, Ahmet (çev.), Moğolların Gizli Tarihi, Ankara, 1986.
Temir, Ahmet, “Türk Moğol İmparatorluğu Devrinde Sosyal ve Askeri Teşkilat”, Türk Kültürü, Yıl: X, Sayı: 118, s. 190-202.
Türkçe Sözlük, T.D.K., 2. Cilt.