GELENEKSEL KALABİLSEM MODERN OLABİLSEM: MODERNLEŞME SÜRECİNDE YAŞLILIK DENEYİMLERİ

Geleneksel toplumlarda yaşlılık statüsü ve rolü, toplumsal çevrenin atfettiği özellikler açısından bir anlam içermektedir. Modern toplumlarda ise, yaşlı bireyin ekonomik kaynakları, eğitim durumu, çalışma hayatındaki konumu, bireysel becerileri vb. faktörler nedeniyle, statü ve rollerinin çeşitlendiği görülmektedir. Modern toplumlarda, bireyin ulaştığı ve temsil ettiği statüye, bireysel beceri ya da başarısıyla yaptığı katkı, işgal edilen statünün, başkaları açısından toplumsal önemini belirlemektedir. Bu önem biyolojik olarak yaşlı kabul edilen bireylerin, statüsel niteliklerine bağlı olarak oluşturduğu rol potansiyelinden kaynaklanmaktadır. Bireyin rol potansiyeli kendisine, işgal ettiği statü üzerinden atfedilen toplumsal bir önem ve saygınlık kazandırmaktadır. Ancak toplumsal süreçler ve değişimler tüm toplumsal kategorilerde ve hatta birey ve gruplarda eş zamanlı olarak yaşanamamaktadır. Türkiye gibi geleneksellikten modernliğe geçiş sürecini yaşayan toplumlarda bu farklılık çok daha görünür bir hâl almıştır. Bu çalışma yaşlılık olgusunu bu süreçte deneyimlenen toplumsal ilişkiler açısından değerlendirme amacını taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlı, Yaşlılık Statüsü, Yaşlılık Rolü, Geleneksel Toplum, Modern Toplum

I WİSH I COULD PROTECT MY TRADITIONAL POSITION, BE MODERN: ELDERLY EXPERIENCES IN MODERNIZATION PROCESS

Status and role of elderly individuals in traditional societies has a meaning in terms of characteristics attributed by social environment. In modern society, it is observed that statuses and roles of elderly individuals become varied due to economic resources, education status, position in working life, individual skills and so on factors of elderly individuals. Contribution that an individual makes to the status he/she has achieved and represented with his/her individual skills or successes in modern societies determines social importance of the occupied status from others point of view. This importance is due to role potential created by elderly individuals, who are biologically accepted older, depending on their statuaries characteristics. Role potential of the individual brings out a social importance and prestige to himself/herself attributed through his/her status occupied. However, social processes and changes cannot be experienced simultaneously in all social categories and even in individuals and groups. This difference has become much more visible in societies experiencing the transition from traditionalism to modernity, such as Turkey. The study is aimed at evaluation of aging fact in terms of social relations experienced in this period.

Keywords:

Elderly, Status of Old-Age, Role of Old-Age, Traditional Society, Modern Society,

PDF

___

Akın, G. (2002). “Başlangıçtan Günümüze Yaşlının Aile ve Toplumdaki Statüsü”, Geriatri Dergisi, 5(1), 75.
Aközer, M., Nuhrat, C. ve Say, Ş. (2011). “Türkiye'de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler Araştırması”, Aile ve Toplum, 12(7), 103-128.
Arpacı, F. (2009). “Yaşlıya Bakan Kadınların Bakım Yüklerinin İncelenmesi”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 1, 61-72.
Arpacı, F., Tokyürek, Ş. ve Bilgili, N. (2015).”Huzurevinde Yaşayan Yaşlı Bireylerde Yaşam Kalitesi”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 8(1), 1-11.
Argan M. (Ed.) (2013) Rekreasyon Yönetimi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web-ofset Tesisleri.
Arun, Ö. (2008). “Yaşlı Bireyin Türkiye Serüveni: Kaliteli Yaşlanma İmkanı Üzerine Senaryolar”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 313-330.
Aybars, A.İ. (2013). “Ailede Sosyal Faaliyetler”, M. Turğut, S.Feyzioğlu, A.İ. Aybars, F. U. Beşpınar , A. Çavlin, M.A.Eryurt, İ.Koç ve F.Özbay (Ed.), Türkiye Aile Yapısı Araştırması Tespitler, Öneriler içinde (282-318), http://ailetoplum.aile.gov.tr/data/5550af1d369dc51954e43522/taya2013trk.pdf, (Erişim Tarihi: 01 Mart 2017).
Baran Görgün, A. Yaşlılığın Sosyal Boyutu, http://www.gebam.hacettepe.edu.tr/sosyal_boyut/yasliligin_sosyal_boyutu.pdf. (Erişim Tarihi: 15 Mart 2017).
Baran Görgün, A. (2005). Yaşlı ve Aile İlişkileri Ankara Örneği, Ankara: TC. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayınları, No: 127.
Baoshan, Z. ve Juan, L. (2011). “Gender and marital status differences in depressive symptoms among elderly adults: The roles of family support and friend support”, Mental Health, 15(7), 844-854.
Bayer, A. (2013).” Değişen Toplumsal Yapısında Aile”, Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4 (8), 101-129.
Berger, P.L. ve Luckmann, T., (2016). Modernite, Çoğulculuk ve Anlam Krizi, M.Derviş Dereli (Çev.), Ankara: Heretik.
Berger, P. (2011). Kutsal Şemsiye, 4.Baskı, A. Coşkun (Çev.), İstanbul: Rağbet.
Berger, P. L. ve Luckmann, T., V. S. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşâsı: Bir bilgi Sosyolojisi İncelemesi, V. Sayın Öğütle (Çev.), İstanbul: Paradigma.
Berger, P. L., Berger, B. ve Kellner, H. (2000). Modernleşme ve Bilinç, İstanbul: Pınar.
Bulduk, E. Ö. (2014). “Yaşlılık Ve Toplumsal Değişim”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 182(182), 53-60.
Buz, S. (2015). “Yaşlı Bireylere Yönelik Yaş Ayrımcılığı”, Electronic Journal of Social Sciences, 14(53), 268-278.
Çayır, K. (2012). “Yaşlılık/Yaşa Dayalı Ayrımcılık”, http://s3.amazonaws.com/academia.edu.documents/35815589/Yasa.pdf?AWSAccessKeyId=AKIAIWOWYYGZ2Y53UL3A&Expires=1491249979&Signature=nWcHJ7x%2FghytJwwdV0y3GiO6D7s%3D&response-content-disposition=inline%3B%20filename%3DYasa_Dayali_Ayrimcilik_Yascilik._Ayrimci.pdf, (Erişim Tarihi: 01 Mart 2017).
Furstenberg, F. F., & Kaplan, S. (2012). “Sosyal Sermaye ve Aile”, G. Aksan (Çev.), Muhafazakâr Düşünce, 8, 52-76.
Giddens, A. (2014). Modernliğin Sonuçları, 6.Basım, E. Kuşdil (Çev.), İstanbul: Ayrıntı.
Giddens, A. (2005). Sosyoloji, C. Güzel (Çev.), Ankara: Ayraç.
Haviland, W.A., Prins, H.E. L., Walrath, D. ve McBride, B. (2008). Kültürel Antropoloji, İ. Deniz ve E.Sarıoğlu (Çev.), İstanbul: Kaknüs.
Honneth, A. (2016 ). Tanınma Uğruna Mücadele, Ö.Aktok (Çev.), İstanbul: İthaki.
İçli, G. (2005). “Yaşlılar ve Yaşlılığın Değerlendirilmesi: Denizli İli Üzerine Niteliksel Bir Araştırma”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 3(1-2), 1-13.
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Araştırma Merkezi. (2015). İstanbul’da Yaşlı Hizmetleri ve Yaşlıların Mevcut Durumu Araştırması, http://edebiyat.istanbul.edu.tr/sosyolojimerkezi/?p=6547, (Erişim Tarihi: 05 Nisan 2017).
Karadeniz, O. ve Öztepe, N. D. (2013). “Türkiye” de Yaşlı Yoksulluğu”, Çalışma ve Toplum, 3, 77-102.
Karaca, F. (2010). “Huzurevinde Kalan Yaşlıların Hayata Bakış Açıları ve Gelecekle İlgili Beklentileri”, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 21(21), 50-72.
Karahan, A. Y. ve İslam, S. (2013). “Fiziksel Engelli Çocuk Ve Yaşlı Hastalara Bakım Verme Yükü Üzerine Bir Karşılaştırma Çalışması”, Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(5), 1-7.
Karaküçük, S. (2014). Rekreasyon: Boş Zamanları Değerlendirme, https://books.google.com.tr/books?hl=tr&lr=&id=3C2jBAAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA9&dq=bo%C5%9F+zaman+etkinlikleri&ots=oG2Vo7DuZ6&sig=bC4JOoPOnwqeQedLO3NIeE3nXH8&redir_esc=y#v=onepage&q=bo%C5%9F%20zaman%20etkinli&f=falses.36, (Erişim Tarihi: 01 Nisan 2017).
Kaya, E., Özbek, S., Tekin, A., Ergin, S. ve Yaman, A. (2010). “Koah’lı Yaşlı Hastalarda Günlük Yaşam Aktivitelerinin Değerlendirilmesi”, Turkish Journal of Geriatrics, 13(2), 111-116.
Kıpçak, S. ve Dedeli, Ö. (2016). “Yaşlı Bireylerin Gençlere Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi”, Journal of Human Sciences, 13(2), 2682-2696.
Kurar, İ. ve Baltacı, F. (2015). “Halkın Boş Zaman Değerlendirme Alışkanlıkları: Alanya Örneği”, International Journal of Science Culture and Sport Special, (2), 39-52.
Örnek Büken, N. (2009). Yaşlılık ve Etik. H. Doğan, F. Mahmutoğlu, ve N. Arın (Ed.), Türk Tıp Etiği Ve Tıp Hukuku Araştırmaları Yıllığı (205-218), Ankara: Nobel Tıp.
Özkul, M. ve Kalaycı, I. (2015). “Türkiye’de Yaşlılık Çalışmaları”, Sosyoloji Konferansları, (52), 259-290.
Özkul, M. (2002). Çalışma Sosyolojisi: Çalışma İlişkileri ve İşgücünün Sosyolojisi (Isparta Uygulaması), İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
Polat, Ü. ve Kahraman, B. B. (2013). “Yaşlı Bireylerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları Ve Algılanan Sosyal Destek Arasındaki İlişki”, Fırat Tıp Dergisi, 18(4), 213-218.
Ritzer, G. (2011). Sosyoloji Kuramları, H. Hülür (Çev.), Ankara: De ki.
Roberto, K., Allen, K. ve Blieszener, R. (2008). “Older women, their children, and grandchildren: a feminist perspective on family relationships-, Journal of Women & Aging, 3(11), 67-84.
Selçuk, K. T. ve Avcı, D. (2016). “Kronik Hastalığa Sahip Yaşlılara Bakım Verenlerde Bakım Yükü ve Etkileyen Etmenler”, SDÜ Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(1), 1-9.
Softa, H. K., Karaahmetoğlu, G. U., Erdoğan, O. ve Yavuz, S. (2015). “Yaşlılarda Yaşam Doyumunu Etkileyen Bazı Faktörlerin İncelenmesi”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 8(1),12-21
Şahin, N. E. ve Emiroğlu, O. N. (2014). “Huzurevinde Yaşayan Yaşlıların Yaşam Kalitesi ve Yaşam Kalitesini Etkileyen Faktörler”, Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 1(1), 57-66.
Şenel, A. (1995). İlkel Topluluktan Uygar Topluma, Ankara: Bilim ve Sanat.
Şirzai, H., Ünsal Delialioğlu, S., Sarı, İ. F. ve Özel, S. (2015). "İnme ve Bakım Verme Yük”, FTR Bil Der, 18(3), 162-169.
Taycan, S. E., Kaya, F. D. ve Taycan, O. (2014). “Psikiyatri Polikliniğine Başvuran Bir Grup Yaşlıda Huzurevi ya da Aile ile Kalmanın Depresyon ve Anksiyete Düzeyine Etkisi”, Klinik Psikiyatri Dergisi, 17(2), 73-82.
T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2011). Türkiye’de Yaşlılık Dönemine İlişkin Beklentiler, Ankara: KRY.
Tekin, N., Türker, E. ve Koç, E. (2011). “Evaluation of View of Caregivers of Old People About The Professıon and Vocatıonal Traınıng”, Medical Sciences, 6(2), 26-32.
Tezcan, M. (1982). “Toplumsal Değişme ve Yaşlılık”, Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 169-177, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/40/512/6298. (Erişim Tarihi: .13 Eylül 2015).
Tufan, İ. Gerontolojiye Giriş. ( 2014), http://itgevakif.com/pdfs/Gerontolojiye.(Erişim Tarihi: 05 Nisan 2015).
Tufan, İ. (2012). Türkiye'de Demografik Değişimler ve Geropsikiyatri, http://www.itgevakif.com/pdfs/ makale_gerontopsikiyatri.pdf, (Erişim Tarihi: 05 Nisan 2015).
Turner, B. (2001). Statü, 2. Baskı, K. İnal (Çev.), Ankara: Ütopya.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2017a). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları-2016, Haber Bülteni, Sayı: 24638, 31 Ocak 2017, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24638, (Erişim Tarihi: 05 Nisan 2017).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2017b). Aile Yapısı Araştırması, 2016, Haber Bülteni, Sayı: 21869, 18 Ocak 2017, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21869, (Erişim Tarihi: 03 Nisan 2017).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2016). Hayat Tabloları, 2013-2015, Haber Bülteni, Sayı: 21509, 06 Ekim 2016, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=21509, (Erişim Tarihi: 05 Şubat 2016).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2015a). İstatistiklerle Türkiye, 2015. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası
Türkiye İstatistik Kurumu. (2015b). İstatistiklerle Yaşlılar, 2014, Haber Bülteni, Sayı: 18620, 18 Mart 2015, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18620, (Erişim Tarihi: 05 Şubat 2016).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2014a). Sürdürülebilir Kalkınma Göstergeleri, 2012-2013, Haber Bülteni, Sayı: 16124, 26 Mart 2014, htpp://www.tuik.gov.tr/ Haber Bülteni, (Erişim Tarihi: 05 Şubat 2017).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2014b). İstatistiklerle Yaşlılar, 2013, Haber Bülteni, Sayı: 16057, 31 Ocak 2017, 19 Mart 2014, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=16057, (Erişim Tarihi: 05 Şubat 2017).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2013a). Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları, 2013, Haber Bülteni, Sayı: 15974, 29 Ocak 2014, http://tuikapp.tuik.gov.tr/adnksdagitapp/adnks.zul, (Erişim Tarihi: 01 Şubat 2017).
Türkiye İstatistik Kurumu, (2013b), Seçilmiş Göstergelerle 2012 Isparta. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu Matbaası, http://www.tuik.gov.tr/ilGostergeleri/iller/ISPARTA.pdf, (Erişim Tarihi: 07 Şubat 2017).
Türkiye İstatistik Kurumu. (2012). Türkiye'nin demografik yapısı ve geleceği, 2010-2050, Haber Bülteni, Sayı: 13140, 11 Temmuz 2012, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=13140, (Erişim Tarihi: 07 Şubat 2015).
Ünsal, A. ve Gökçe, D. (2010). “The prevalence of chronic disease and drug use in the elderly in central Kırşehir”, Türk Geriatri Dergisi, 13(4), 244-251.
Weber, M. (1986). Sosyoloji Yazıları, T. Parla (Çev.), İstanbul: Hürriyet Vakfı.
Zimmer Zachary, Z., Korinek, K., Knodel, J., ve Chayovan, N. (2008). “Migrant ınteractions with elderly parents in rural cambodia and thailan”,. Journal of Marriage and Family, 70, 585-598. (Erişim Tarihi: 17 Mart 2010).