Zihinsel Engelli Çocukların Sağlıklı Kardeşlerinin Benlik Saygısı ve Okul Başarısının Belirlenmesi

Bu araştırma zihinsel engelli çocukların sağlıklı kardeşlerinin benlik saygısı ve okul başarılarını belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır. Araştırma kapsamına, İç Anadolu’da bir İl merkezinde bulunan, Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı özel eğitim veren iki okula kayıtlı zihinsel engelli kardeşi olan, 9-18 yaş arası 91 sağlıklı çocuk alınmıştır. Araştırmanın verileri 1.10.2012-30.06.2013 tarihleri arasında, tanıtıcı bilgi formu, Coopersmith Benlik Saygısı Ölçeği ile toplanmıştır. Sağlıklı kardeşlerin yıl sonu okul başarı puanları e-okul sisteminden elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde; Kolmogrov-smirnov testi, tanımlayıcı istatistikler, Mann-Whitney U testi, Kruskall-Wallis ve Spearman Korelasyon analizleri kullanılmıştır. Araştırma kapsamına alınan zihinsel engelli çocukların sağlıklı kardeşlerinin % 42.8’inin 12- 14 yaş grubunda ve % 57.1’inin kız olduğu, % 42.8’inin ikinci düzey ilköğretim sınıflarına devam ettiği belirlenmiştir. Zihinsel engelli çocukların sağlıklı kardeşlerinin benlik saygısı puan ortalaması 59.2±14.9 olarak belirlenmiş ve % 69.2’sinin orta düzeyde, % 27.5’nin ise yüksek düzeyde benlik saygısına sahip olduğu bulunmuştur. Araştırmada sağlıklı kardeşlerin benlik saygılarının zihinsel engelli kardeşin cinsiyeti ve babanın çalışma durumundan etkilendiği bulunmuştur (p<0.05). Sağlıklı kardeşlerin %60.4’ünün yıl sonu okul başarı derecesinin “iyi” olduğu belirlenmiştir. Bu araştırmada sağlıklı kardeşlerin benlik saygısı ile okul başarı dereceleri arasında ilişki saptanmamıştır. Bu sonuçlar doğrultusunda; sağlık çalışanları özellikle hemşireler ve sağlıklı çocukların okullarının rehberlik birimi tarafından ailelere, sağlıklı çocuklarının benlik saygısını ve okul başarısını destekleyen, engelli çocukları kadar sağlıklı çocuklarının farkında olmaları ve bu çocuklara yeterli zaman ayırmaları konusunda yönlendiren aynı zamanda sağlıklı çocukların, engelli kardeşlerine ilişkin olumlu duygu ve düşünce geliştirmelerini sağlayan kapsamlı eğitimlerin verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

: Zihinsel engel, sağlıklı kardeş, benlik saygısı, okul başarısı, hemşirelik

PDF

___

Er M. Çocuk, hastalık, anne-babalar ve kardeşler. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi 2006; 49: 155-168.
Eripek S, editör. Zihinsel Yetersizliği Olan Çocuklar. 1. Baskı. Ankara, Maya Akademi, 2009; s. 51-81.
Sucuoğlu B, editör. Zihin Engelliler ve Eğitimleri. 2. Baskı. Ankara, Kök Yayıncılık, 2009; s. 48-84.
Baykoç Dönmez N,Bayhan P, Artan İ. Engelli çocuğa sahip ailelerin beklentileri ve endişe duydukları konuların incelenmesi. Sosyal Hizmetler Dergisi 2000; 1: 16-23.
Aylaz R, Yılmaz U, Polat S. Effect of difficulties experienced by parents of autistic children on their sexual life: a qualitative study. Journal Sexuality and Disability 2012; 30: 395-406.
Riggio H. R. Measuring attitudes toward adult sibling relationships: the life span sibling relationship scale, Journal of Socialand Personal Relationships 2000; 17: 707-728.
Cüceloğlu D, editör. İnsan ve Davranışı Psikolojinin Temel Kavramları. İstanbul, Remzi Kitabevi, 1994: s. 24.
Yavuzer H, editör. Ana-Baba ve Çocuk. 12. Basım. İstanbul, Remzi Kitabevi, 1999; s.10-32.
Çelenk S. Okul başarısının ön koşulu: okul aile dayanışması. İlköğretim-Online 2003;2 (2):28-34.
Malkoç G. Aile Eğitimi ve Eğitimde Nitelik Geliştirme, Eğitimde Arayışlar I.Sempozyumu. İstanbul, Kültür Koleji Yayınları, 1993; s. 10-20.
Keskin G, Sezgin B. Bir grup ergende okul başarısına etki eden etmenlerin belirlenmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2009; 4: 3-18.
Bilgin A, Kartal H. İşitme engelli ve engelli olmayan ilköğretim öğrencilerinin benlik kavramları ve akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 2002; 15: 43-52.
Atasoy S. Engelli (otistik) kardeşe sahip olan bireylerin kardeş ilişkilerinin incelenmesi [Uzmanlık Tezi]. İzmir, Ege Üniversitesi, 2002; s. 4-10.
Çavuşoğlu H, editör. Çocuk Sağlığı Hemşireliği. Cilt 1. Ankara, Sistem Ofset Basımevi, 2011; s. 51.
Hockenberry M, Wilson D, editors. Wong’s Essentials of Pediatric Nursing, 9th ed. Missouri, Mosby, 2009; p. 2-33.
Özşenol F, Işıkhan V, Ünay B ve ark. Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi, Gülhane Tıp Dergisi 2003; 45: 156 -164.
Sarı HY. Zihinsel engelli çocuğu olan ailelerde aile yüklenmesi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 11: 1-7.
Altuğ Özsoy S, Özkahraman Ş, Çallı F. Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Aile ve Toplum Dergisi 2006; 3: 69-77.
Cullen JC, MacLeod JA, Williams PD. Coping, satisfaction, and the life cycle in families with mentally retarded persons, Issues Comprehensive Pediatric Nursing 1991; 14: 193-207.
Van Riper M. Family variables associated with well-being in siblings of children with DownSyndrome. J Fam Nurs 2000; 6: 267-286.
Saban F, Arıkan D. The self- esteem and anxiety of children with and without mentally retarded siblings. Journal of Research In Medical Sciences 2013; 18: 961-969.
Dyson LL. The psychosocial functioning of school age children who have siblings developmental disabilities:change andstabilityover time. J Appl Dev Psychol 1999; 20: 253-271.
Erbil N, Divan Z, Önder P. Ergenlerin benlik saygısına ailelerinin tutum ve davranışlarının etkisi. Aile ve Toplum Dergisi 2006; 3(10): 7-15.
Öztürk S. Anne-babası boşanmış 9–13 yaşlarındaki çocuklar ile aynı yaş grubundaki anne-babası boşanmamış çocukların benlik saygısı ve kaygı düzeyleri ilişkisi [Yüksek Lisans Tezi]. İzmir, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2006; s. 6-37.
Coruthamel CS. Siblings of handicapped children: a group support program. Early Child and Care 1998; 37: 119-131.