ELMALILI HAMDİ HZ. ÂDEM’İN EVRİMLE YARATILDIĞINI MI SÖYLÜYOR? (SÜLEYMAN ATEŞ’İN İDDİASI ÜZERİNE BİR İNCELEME)

Bazı Müslüman araştırmacılar insan soyunun Âdem ve eşi Havva’dan değil evrim sonucu başka bir ilkel türden tekâmül ederek bugüne geldiğini savunmaktadır. Bu araştırmacıların en belirgin özelliği, keyfî te’viller yaparak bu iddiayı Kur’ân âyetleriyle desteklemeye çalışmalarıdır. Oysaki âyetlerde açıkça ilk yaratılan insanın Hz. Âdem olduğu, daha sonra eşinin yaratıldığı ve insan neslinin bu ilk çiftin çocukları olduğu beyan edilmektedir. Söz konusu araştırmacılardan biri Süleyman Ateş’tir. Ateş sadece Kur’ân âyetlerini değil bazı âlimlerin ilgili açıklamalarını da kendi iddiasına delil yapmaya çalışmıştır. Ateş 1975’te yayınlanan “Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Evrim Teorisi” adlı makalesinde Elmalılı Hamdi Yazır’ın tefsirinden örnekler vererek onun evrim fikrini benimsediğini iddia etmektedir. Bunu da parçacı bir yaklaşımla yapmakta, yani kendi fikrini destekleyecek bazı kısımları seçerek kullanmaktadır. Onun bu husustaki tavrını daha sonraki eserlerinde sürdürdüğü de görülmektedir. Halbuki Elmalılı’nın konuyla ilgili düşüncesi bütüncül bir gözle incelendiğinde durumun hiç de Ateş’in yansıttığı gibi olmadığı anlaşılmaktadır. Müellif Hz. Âdem’in evrim yoluyla başka canlı türlerinden geldiği görüşünde değil, aksine onun kusursuz bir ilk insan olarak yaratıldığı kanaatindedir. O bu kanaat ve inancını telif etmiş olduğu büyük tefsiri “Hak Dini Kur’ân Dili”nde açıkça beyan etmiştir. Netice itibariyle bu incelemenin asıl amacı bir şahıs yahut bir şahsın evrim konusundaki fikrini tenkitten ziyade bir zihniyetin ve yaklaşım tarzının sağlıksızlığını ortaya koymaktır. Ne yazık ki son zamanlarda, bahsi geçen parçacı ve derinliksiz yorum çabalarının, İslami ilimlere dair en hassas konularda bile artan bir ivmeyle yaygınlık kazandığı gözlenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Elmalılı Hamdi, Âdem, Yaratılış, Evrim, Süleyman Ateş, İddia, Yaklaşım

PDF

___

Ateş, Süleyman. “Kur’ân-ı Kerîm’e Göre Evrim Teorisi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 20 (1975): 127-146.
Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsiri. 10 Cilt. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1997.
Ferrâ, Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyad b. Abdillah ed-Deylemî. Me‘âni’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Yusuf Necatî/Muhammed Ali Neccar/Abdülfettah İsmail eş-Şelbî. 3 Cilt. Mısır: Dâru’l-Mısriyye, ts.
Güven, Turan. “Topluma İdeoloji Olarak Dayatılan Bilim ve Evrim”. I. Uluslararası Bilimler Işığında Yaratılış Kongresi Tebliğleri. Ed. Adem Tatlı v.dğr., 871-884. Gaziantep: Anıt Matbaacılık, 2018.
İbn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî. Garîbu’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Sakr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 1978.
İslamoğlu, Mustafa. Yaratılış ve Evrim. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2016.
Kocaçalışkan, İsmail. “Evrim mi? Yaratılışta Tedriç mi?”. I. Uluslararası Bilimler Işığında Yaratılış Kongresi Tebliğleri. Ed. Adem Tatlı v.dğr., 824-830. Gaziantep: Anıt Matbaacılık, 2018.
Kurtubî, Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed el-Hazrecî. el-Câmi‘ li-ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed el-Berdûnî/İbrâhin Atfîş. 20 Cilt. Kâhire: Dâru’l-Kütübi’l-Mısriyye, 1964.
Mâturîdî, Ebû Mansur Muhammed. Te’vîlâtu Ehli’s-Sünne. Thk. Mecdî Baslûm. 10 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2005.
Râgıb el-Isfahânî, Ebû'l-Kâsım Hüseyin b. Muhammed. Tefsîru’r-Râğıb el-Isfahânî. Thk. Adil b. Ali eş-Şiddî (2. ve 3. ciltler). 5 Cilt. Riyad: Dâru’l-Vatan, 2003.
Râzî, Fahrüddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ömer. Mefâtîhu’l-gayb. 32 Cilt. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, 1998.
Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed. Bahru’l-ʻulûm. 3 Cilt. b.y.: y.y., ts.
Taberî, Ebû Cafer Muhammed İbn Cerîr. Câmi‘u’l-beyân fî te’vîli âyi’l-Kur’ân. Thk. Ahmed Muhammed Şakir. 24 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 2000.
Taslaman, Caner. Evrim Teorisi Felsefe ve Tanrı. İstanbul: İstanbul Yayınevi, 2016.
Taslaman, Caner. “Evrim Teorisi: Felsefi ve Teolojik Bir Değerlendirme”. Artuklu Akademi Günleri Bilim Tarihi Ve Felsefesi Sempozyumu. (Mardin, 27-29 Kasım 2015). Ed. Ömer Bozkurt. 297-335. Mardin: Mardin Artuklu Üniversitesi Yayınları: 2016.
Yakıt, İsmail. “Kur’ân’da İnsanın Yaratılışı ve Evrimi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 5 (1998): 1-16.
Yazır, Elmalılı Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. 10 Cilt. İstanbul: Eser Neşriyat ve Dağıtım, 1979.
Zeccâc, İbrahim b. es-Sırrî b. Sehl Ebû İshak. Meʻânî’l-Kur’ân ve i’râbuhu. 5 Cilt. Beyrut: Âlemu’l-Kütüb, 1988.
Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Ömer. el-Keşşâfu an hakâıkı ğavâmıdı’t-tenzîl. 4 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabî, 1407/1985.