Tacetdin BIYIK

İBN ABDÜRABBİH’E GÖRE MÛSİKÎ HAKKINDAKİ İHTİLAFLAR

VIII. yüzyılın başlarında Avrupa’nın batı ucunda kurulan Endülüs Emevî Devleti’nde, bütün yönleriyle İslam kültür ve medeniyetini -okuyarak, yazarak, üreterek, yaşayarak- başta Avrupa’ya daha sonra bütün dünyaya açık ve net bir şekilde gösteren, alanlarında en üst seviyede uzman olan çok önemli ilim ve sanat adamları yetişmiştir. Bu isimlerden biri olan İbn Abdürabbih (246/860-328/940), el-Ikdü’l-Ferîd (Eşsiz Gerdanlık) adlı -her birini farklı bir konuya tahsis ettiği yirmi beş bölümden oluşan- ansiklopedik eserinin yirminci bölümünü tamamen mûsikîye ayırmıştır. İşte bu bölümde bulunan mûsikînin meşruiyetine dair ihtilafların yer aldığı kısım, bu çalışmanın esas konusunu oluşturmaktadır. Bu çalışmada; müellif ve eseri hakkında genel bilgiler verildikten sonra eserde yer alan mûsikîye dair ihtilaflar aktarılmaya çalışıldı. Mûsikînin lehinde ve aleyhinde delil olarak kullanılabilecek, İslam öncesi devirlerden onuncu yüzyıla kadar olan dönemde meydana gelmiş çok sayıda ilginç hadise de değerlendirildi.0000

Anahtar Kelimeler:

Mûsikî, İbn Abdürabbih, el-Ikdü’l-Ferîd, Endülüs Emevî Devleti

PDF

___

AHATLI, Erdinç, “Şerîd b. Süveyd”, DİA, Ankara 2010, c. 38, s. 582.
AKA, İsmail vd., Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, 15 Cilt, Çağ Yayınları, İstanbul 1988.
AVCI, Casim, “el-Mu’tasım-Billâh”, DİA, Ankara 2016, c. 31, s. 380-382.
AYCAN, İrfan, “Haccâc b. Yûsuf es-Sekafî”, DİA, Ankara 1996, c. 14, s. 427-428.
AYDINLI, Abdullah, “Dârimî, Abdullah b. Abdurrahman”, DİA, İstanbul 1993, c. 8, s. 494-495.
BOZKURT, Nahide, “Hârûnürreşîd”, DİA, Ankara 1997, c. 16, s. 258-261.
BOZKURT, Nebi, Hadis’te Folklor Eğlence, İFAV Yayınları, İstanbul 1997.
BUHÂRÎ, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmail, Sahîhu Buhârî, 4 Cilt, İstanbul 1979.
CERRAHOĞLU, İsmail, “Atâ b. Ebî Rebâh”, DİA, Ankara 1991, c. 4, s. 35-36.
CİRİT, Hasan, “Kussâs”, DİA, Ankara 2002, c. 26, s. 463-465.
COLOMB, Casimir, Çev. Mustafa Refik, İnsan ve Hayvanat Üzerinde Mûsikînin Tesiri, Tercüman-ı Hakikat Matbaası, İstanbul 1308.
ÇAKIN, Kamil, “Hanzale b. Ebî Âmir”, DİA, İstanbul 1997, c. 16, s. 51.
ÇETİN, Nihad M., “Ahbar”, DİA, Ankara 1999, c. 1, s. 486-489.
DEMİRKENT, Işın, “Misis”, DİA, İstanbul 2005, c. 30, s. 178-181.
DURMUŞ, İsmail “Uyûnü’l-Ahbâr”, DİA, Ankara 2012, c. 42, s. 247-248.
DÜZENLİ, Pehlul, İslâm Kültür Tarihinde Mûsikî, Kayıhan Yayınları, İstanbul 2014.
ELMALI, Hüseyin, “Hassân b. Sâbit” DİA, Ankara 1997, c. 16, s. 399-402.
FARÛKÎ, İsmail Raci - el-Farûkî, Luis Lâmia, Çev. Mustafa Okan Kibaroğlu, Zerrin Kibaroğlu, İslam Kültür Atlası, İnkılab Yayınları, İstanbul 1999.
FIĞLALI, Ethem Ruhi, “Abdullah b. Ca’fer”, DİA, İstanbul 1988, c.1, s. 89.
GAZZÂLÎ, Ebû Hamid Muhammed b. Muhammed, İhyâ-ü Ulûmi’d- Dîn, 4 Cilt, Çev. Ahmed Serdaroğlu, Bedir Yayınevi, İstanbul 1974.
GÜNDAY, Hüseyin, Sahabe Neslinin Yetkin Mizah Ustası: İbn Ebû Atîk, Bilimname, XXII, 2012/1.
GÜNEL, Fuat, “İbn Süreyc Ubeydullah”, DİA, İstanbul 1999, c. 20, s. 366-367.
HATİBOĞLU, İbrahim, “Süfyân b. Uyeyne”, DİA, İstanbul 2010, c. 38, s. 28-29.
ITR, Nureddin, Menhecü’n-Nakd fî Ulûmi’l-Hadîs, Dâru’l-Fikr, Şam, 1997.
İBN ABDÜRABBİH, el-Fakîh Ahmed b. Muhammed el-Endelüsî, el-Ikdü’l-Ferîd, 9 Cilt, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1983.
İBN ATİYYE, el-Endelüsî, el-Kâdî Ebû Muhammed Abdü’l-Hak b. Gâlib, el-Muharrarü’l-Vecîz, 6 Cilt, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 1971.
İBN HALLİKÂN, el-Kâdî Ahmet, Vefeyâtü’l-A’yân ve Enbâü Ebnâi’z-Zamân, 2 Cilt, el-Matbaatü’l-Meymene, Mısır, H. 1310.
İLHAN, Avni, “Amr b. Ubeyd”, DİA, İstanbul 1991, c. 3, s. 93-94.
İSFEHÂNÎ, Ebu’l-Ferec Ali b. el-Hüseyn, el-Eğânî, 25 Cilt, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut 1994, c. 18, s. 468.
KANDEMİR, M. Yaşar, “Asım b. Ömer b. Hattâb” DİA, Ankara 1991, c. 3, s. 478-479.
KÂTİP ÇELEBİ (Hacı Halife), Mustafa b. Abdullah, Keşfü’z-Zünun an Esami’l-Kütübi ve’l-Fünun, 2 Cilt, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1972.
KINALIZÂDE, Ali Çelebi, Ahlâk-ı Alâ’î, Haz. Mustafa Koç, Klasik Yayınları, İstanbul 2007.
KÜÇÜK, Raşit, “Abdullah b. Mübârek”, DİA, İstanbul 1998, c. 1, s. 122-124.
MÂCİD, Abdülmün’im, “Îsâ b. Mûsâ”, DİA, İstanbul 2000, c. 22, s. 482.
ÖĞÜT, Salim, “Ebû Yûsuf”, DİA, İstanbul 1994, c. 10, s. 260-264.
ÖZAYDIN, Abdülkerim, “Bişr b. Mervân”, DİA, İstanbul 1992, c. 6, s. 222-223.
ÖZDEMİR, Mehmet, Endülüs Müslümanları, 3 Cilt, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara 1997.
ÖZEK, Ali, vd., Kur’ân-ı Kerîm ve Türkçe Açıklamalı Meâli, Kral Fehd Mushaf Basım Kurumu, Medine, 1992.
ÖZEL, Ahmet, “Mâlik b. Enes”, DİA, İstanbul 2003, c. 27, s. 506-513.
SARI, Mevlüt, el-Mevarid Arapça-Türkçe Lügat, Bahar Yayınları, İstanbul Tarihsiz.
ŞEK’A, Mustafa Muhammed, “İbn Abdürabbih”, DİA, Ankara 1999, c. 19, s. 281–283.
TABERÎ, Ebû Ca’fer Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-Beyan an Te’vîl-i Âyi’l-Kur’ân, 15 Cilt, Dâru’l- Fikr, Beyrut 1988.
TOKSARI, Ali, “İbrâhîm b. Sa’d”, DİA, İstanbul 2000, c. 21, s. 349.
TOPALOĞLU, Nuri, “Huşenî”, DİA, Ankara 1998, c. 18, s. 420-421.
TURABİ, Ahmet Hakkı, “İbn Câmi’”, DİA, İstanbul 1999, c. 19, s. 385-386.
TÜCCAR, Zülfikar, “Nâbiga el-Ca’dî”, DİA, Ankara 2006, c. 33, s. 260-261.
ULUDAĞ, Süleyman, İslam Açısından Müzik ve Semâ, Kabalcı Yayınevi, İstanbul 2005.
ÜNAL, İsmail Hakkı, “İbn De’b”, DİA, İstanbul 1999, c. 19, s. 411-412.
YARDIM, Ali, “İbn Ebû Dâvûd”, DİA, Ankara 1999, c. 19, s. 429.
YİĞİT, İsmail, “Ömer b. Abdilazîz”, DİA, İstanbul 2007, c. 34, s. 53-55.