TÜRK HUKUKUNDA TAŞINIR KÜLTÜR VARLIĞI KOLEKSİYONCULUĞU

Taşınır kültür varlıkları; insan elinin ürünü olan, bulunduğu ortamla birlikte korunmak zorunda olmayan ve bir yerden başka bir yere nakledilme imkânı bulunan kültür varlıklarıdır. Taşınır kültür varlığı koleksiyonculuğu, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu’nda düzenlenen ve taşınır kültür varlıklarının korunmasında önem taşıyan bir faaliyettir. Taşınır kültür varlığı koleksiyonculuğu, diğer nesnelerden oluşan koleksiyonlardan farklı olarak birtakım özel şartlara bağlanmıştır. Bu farklılık, korunması gerekli taşınır ve taşınmaz kültür ve tabiat varlıklarının devlet malı niteliğinde olmasından kaynaklanmaktadır. Bu makale, taşınır kültür varlığı koleksiyonculuğuna ilişkin usul ve esasları incelemeyi amaçlamaktadır. Makale kapsamında ilk olarak koleksiyon kavramı ve koleksiyonculuğun tarihsel gelişimi ele alınacaktır. Devamında ise 2863 sayılı Kanun ve Korunması Gerekli Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları Koleksiyonculuğu ve Denetimi Hakkında Yönetmelik hükümlerinden hareketle koleksiyonculuk faaliyetinin hukuki rejimi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

koleksiyon, koleksiyoncu, koleksiyon izin belgesi, koleksiyon izin belgesinin iptali, taşınır kültür varlıkları

COLLECTION OF MOVABLE CULTURAL PROPERTIES IN TURKISH LAW

Movable cultural properties are man-made cultural properties that can be transferred from one place to another and do not have to be preserved in their environment. Collecting movable cultural property regulated by the Protection of Cultural and Natural Assets (Law No. 2863) is an activity for the protection of movable cultural properties. The collection of movable cultural property, unlike collections consisting of other objects, is subject to some special conditions. This difference arises from the fact that movable and immovable cultural and natural assets that need to be protected are state property. This article aims to study procedures and principles regarding the collection of movable cultural property in light of judicial decisions. Firstly, the concept of collection and the historical development of collecting will be discussed in this article. Afterward, the legal regime of collecting activities will be examined based on the provisions in the Law No. 2863 and the Regulation on the Collection and Control of Movable Cultural and Natural Assets to be Protected.

Keywords:

collection, collector, collector’s certificate, cancellation of collector’s certificate, movable cultural properties,

PDF

___

ACUN, Barış, “İdare Hukuku Açısından Yazma Eser Kütüphanelerinin Yönetimi”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 2, Y. 2022, ss. 247-260.
AKYILMAZ, Bahtiyar - SEZGİNER, Murat - KAYA, Cemil, Türk İdare Hukuku, 12. Baskı, Ankara, Savaş Yayınevi, 2020.
ASATEKİN, Nafia Gül, Kültür ve Doğa Varlıklarımız Neyi, Niçin, Nasıl Korumalıyız?, Ankara, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Yayınları, 2004.
AYDOS, Oğuz Sadık, “Taşınır Kültür Varlığı Koleksiyonculuğuna İlişkin Değerlendirmeler”, Ankara Barosu Dergisi, C. 66, S. 4, Y. 2008, ss. 62-75.
BULDUK, Bülent, “Müze Kavramı ve Modern Müze Örnekleri”, Journal of Institute of Economic Development and Social Researches, C. 4, S. 9, Y. 2018, ss. 162-169.
CEYLAN, Ümit, “Taşınır Kültür ve Tabiat Varlıkları Kaçakçılığı Suçu (Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu m.32, 68)”, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul 2008.
ÇALIKOĞLU, Levent, “Yeni Bir Dikkat Alanı: Koleksiyon - Koleksiyonerlik ve Müzecilik”, içinde Koleksiyon, Koleksiyonerlik ve Müzecilik, ed. Levent Çalıkoğlu, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2009, ss. 7-16.
ÇOLAK, Nusret İlker, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku, Ankara, On İki Levha Yayıncılık, 2015.
ERDOĞAN, İhsan, “Hukuki Açıdan Define”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 17, S. 1-2, Y. 2013, ss. 513-533.
ERKUT, Celal, İptal Davasının Konusunu Oluşturma Bakımından İdari İşlemin Kimliği, Ankara, Danıştay Yayınları, 1990.
ERSÖZ, Ahmet Kürşat, Türk İdare Hukuku Kapsamında Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması, İstanbul, On İki Levha Yayıncılık, 2017.
GERÇEK, Ferruh, Türk Müzeciliği, Ankara, Kültür Bakanlığı, 1999.
GLARE, Peter Geoffrey William (ed.), Oxford Latin Dictionary, 2. Baskı, Oxford, Oxford University Press, 2012.
GÖZLER, Kemal, İdare Hukuku, Cilt I, 3. Baskı, Bursa, Ekin Kitabevi, 2019.
GÖZLER, Kemal, İdare Hukuku, Cilt II, 3. Baskı, Bursa, Ekin Kitabevi, 2019.
GÜLAN, Aydın, Kamu Mallarından Yararlanma Usullerinin Tâbi Olduğu Hukukî Rejim, İstanbul, Alfa Basım Yayım Dağıtım, 1999.
TEOMAN, Gültekin - ERON, Kamil, “İzmir'de Basılan İlk Aydınoğlu Dirhemi”, Arkeoloji ve Sanat Dergisi, İstanbul, S. 124, Y. 2007, s. 113-114.
KANADOĞLU, Sabih, Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Hukuku, Ankara, Turhan Kitabevi, 1998.
KONUKÇU, İrem, “Batıda ve Türkiye’de Sosyal Yaşam ile Şekillenen Koleksiyonlar ve Müzeciliğe Yansımaları”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 1, S. 23, Y. 2007, ss. 241-258.
KÜÇÜKHASKÖYLÜ, Nurdan, “Dünyada Müzeciliğin Tarihsel Gelişimi”, içinde Müzecilik ve Sergileme, ed. Erol ALTINSAPAN ve Nurdan KÜÇÜKHASKÖYLÜ, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi, 2013, ss. 22-47.
ÖZAY, İl Han, Günışığında Yönetim, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2017.
ÖZDOĞAN, Mehmet, Arkeolojinin Politikası ve Politik Bir Araç Olarak Arkeoloji, İstanbul, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, 2006.
ÖZEL, Sibel, “Türk Hukukunda Kültür Varlıklarının Mülkiyeti”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, C. 24, S. 1, Y. 2018, ss. 215-238.
ÖZKAN, Süleyman, “Osmanlı Devleti’nde Eski Eser Koleksiyonculuğu”, Tarih İncelemeleri Dergisi, C. 19, S. 2, Y. 2004, ss. 65-86.
ÖZYILDIRIM, Mehmet Mert, “Taşınır Kültür Varlıklarının Hukuka Uygun Bir Biçimde Devredilebilmeleri Açısından Türk Hukukunda Kabul Edilen Yöntemler”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 26, S. 3, Y. 2022, ss. 393-423.
ÖZKASIM, Hale, “Müze ve Müzecilik”, içinde Müzecilik ve Sergileme, ed. Erol ALTINSAPAN ve Nurdan KÜÇÜKHASKÖYLÜ, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi, 2013, ss. 2-21.
PEKSÖZ, Vildan, “Spor Kulüplerinin Özel Müzelerinde Yer Alan Kültür Varlığı Niteliğindeki Mallarının Haczi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 28, S. 3, Y. 2020, ss. 941-964.
SANCAKDAR, Oğuz - YAĞCI, Pınar - TAŞYILDIZ, Şükrü – ÇIRAK, Ezgi, Kültür ve Tabiat Varlıkları Hukuku, Ankara, Adalet Yayınevi, 2021.
ŞENOL, Barış, Türkiye’de Arkeolojik Eser Koleksiyonculuğu, Bursa Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bursa, 2021.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Tutanak Dergisi, D. 23, C. 38, B. 48, 22.01.2009.
UMAR, Bilge - ÇİLİNGİROĞLU, Altan, Eski Eserler Hukuku, Ankara, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, 1990.
UZUN AYDIN, Derya, “Koleksiyon Toplanmasından Müze Yapılarına Geçiş Aşamaları ve İlk Müze Okulu (İzzediniye) Açma Girişimi”, The Journal of International Lingual Social and Educational Sciences, C. 6, S. 1, Y. 2020, ss. 82-91.
ZÜLFİKAR, Ayşe Burcu - EDİZ, Özgür, “Değişen Müze ve Müzecilikte Sergilemenin Teknoloji Boyutunun İncelenmesi: Bursa Panorama Müzesi Örneği”, Lycus Dergisi, S. 2, Y. 2020, ss. 82-91.