Çanakkale Savaşları 'nın eğitim ve öğretim üzerindeki etkisi: Karesi İdâdîsi ve Sultânîsi örneği
II. Abdülhamit döneminde Nehârî (gündüzlü) olarak açılan ve ilk açılan nehârî idâdîler arasında yer alan, öğrenim süresi beş yıl olan Karesi İdâdisî, (R. 1301) 23 Şubat 1886 tarihinde Balıkesirde açılmış ve sonradan Karesi Sultânisi olarak eğitim hayatına devam etmiştir. 1922 (R.1338) yılından itibaren bu okulda müdürlük yapan İsmail Hakkı bin Lâtif tarafından kaleme alınan ve okulun ders programları, personeli, öğrencileri hakkında çeşitli bilgileri içeren ve Osmanlıca olarak kaleme alınan Karesi İdâdî-Sultânî-Lisesine Mahsus Salnâme isimli eserden esinlenerek ele aldığımız bu çalışmada, bu okulun Çanakkale Savaşlarındaki katkılarından yola çıkarak, Çanakkale Savaşlarının eğitim öğretim üzerindeki etkileri hakkında bilgi vermeye çalıştık. Böylece başta Balıkesir olmak üzere yurdun dört bir tarafında kurulan bu okullarda okuyan ve mezun olan, geleceğin Türkiyesini imar edecek çok sayıda eğitimli ve nitelikli insanımızın, vatan uğruna yaptıkları fedakârlıklar gözler önüne serilmiştir.
The impact of Dardanel (Çanakkale) wars on educatıon: The case Of Karesi Secondary And High Schools
This study investigates the negative effect of the Wars of Dardanel (Çanakkale) across Turkey. In order to proceed the discussion of the issue, the study takes Karesi Secondary and High Schools and uses as a starting point Karesi High School Yearbook, written in the Ottaman language by İsmail Hakkı, the principle of Karesi Secondary and High Schools, between 1923-1926. This book gives various information about school personel, students and curriculum. It not only includes the names of those students who joined and died in the Wars of Dardanel (Çanakkale), but it also mentions that no student graduated from these schools during the war. Therefore, education was negatively affected by the war, in these schools yet it was not only in Balıkesir but also throughout the country. This study argues how education in general was affected by the Wars of Dardanel (Çanakkale) during and after the war, because a lot of educated, talented and qualified people, who would have re-construeted the country, died in the war. In order to clarify this view, the study will also give examples from other schools in different parts of Turkey.
___
- Akın, Veysi; Çanakkale Şehitleri, Çanakkale Tarihi, İstanbul 2008, C.IV, s.2329-2348.
- Armaoğlu, Fahir; 19. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1789-1914), TTK Yayınları, Ankara 1997.
- Atay, Falih Rıfkı; Çankaya, Pozitif Yayınları, İstanbul 2010.
- Ateş, Sanem Yamak; Asker Evlatlar Yetiştirmek - II. Meşrutiyet Döneminde Beden Terbiyesi, Askerî Talim ve Paramiliter Gençlik Örgütleri, İletişim Yayınları, İstanbul 2012.
- Aydemir, Sefa Salih; Antalya İdadisi, Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, S.2, Adıyaman 2009, s.33-48.
- Bartlett, Ellis Ashmead; Bir İngiliz Savaş Muhabirinin Kaleminden Çanakkale Gerçeği, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2007.
- Bildirici, Mehmet; Konya İdadisi-Konya Sultanisi-Konya Lisesi, İstanbul 2007.
- Çalışlar, İzzeddin; On Yıllık Savaş (Org. İzzeddin Çalışların Not Defterlerinden Balkan, Birinci Dünya ve İstiklâl Savaşları), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2010.
- Çolak, İsmail; Okuldan Çanakkaleye, Nesil Yayınları, İstanbul 2008. Duman, Murat; Cumhuriyetimizin Önsözü Çanakkale (Savaşlar-Hatıralar-Kahramanlar), Akis Kitap, İstanbul 2008.
- Erdemir, Lokman; Çanakkale Savaşı Siyasi, Askeri ve Sosyal Yönleri, Gökkubbe Yayınları, İstanbul 2009.
- Hamilton, Ian; Gelibolu Günlüğü, Çev: Osman Öndeş, Hürriyet Yayınları, İstanbul 1972.
- İsmail Hakkı bin Mehmed Lâtif; Karesi İdâdî-Sultânî-Lisesine Mahsus Sâl-nâme, Dilek Matbaası, Balıkesir 1339-1342.
- Karesi Gazetesi; R. 5 Teşrin-i Evvel 1331 (18 Ekim 1915); R. 8 Haziran 1331 (21 Haziran 1915).
- Kurşun, Zekeriya; Çanakkale Muharebeleri, DİA, C.8, İstanbul 2003, s.205-209.
- Mert, Hasan; Çanakkale Savaşlarının Askerî, Siyasî ve Sosyal Sonuçları, Türkler, C.8, Ankara 2002, s.368-376. Milliyet Gazetesi; 17 Mart 2011.
- Öztürk, Cemil; İdâdî, DİA, C.21, İstanbul 2000, s.464-466.
- Sanders, Liman von; Türkiyede Beş Yıl, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2011.
- Tanin Gazetesi; 1 Mayıs 1330 (14 Mayıs 1914), no. 1936, s.3; 2 Mayıs 1330 (15 Mayıs 1914), no. 1937, s.3; 3 Mayıs 1330 (16 Mayıs 1914), no. 1938, s.3.
- Unat, Faik Reşit; Hicri Tarihleri Miladi Tarihe Çevirme Kılavuzu, TTK. Basımevi, Ankara 1988.
- Uygun, Kamil; Karesi İdâdîsi ve Sultânisî, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Afyon 2006.
- Yumuşak, İbrahim Güran; Çanakkale Savaşlarında Yitirilen Beşeri Sermaye, Çanakkale Tarihi, C.V, İstanbul 2008, s.2961-2969.
- ISSN: 1300-9435
- Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
- Başlangıç: 1995
- Yayıncı: Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi