İlâhî Aşkın Merkezinde Kadının Simge Olması: İbn Fârız Örneği

Sûfî edebiyatı, İslâmî dönemlerde şiir ve nesir olarak ortaya çıkan edebiyat çeşitlerinden biri sayılmaktadır. Şiir geleneğine dayanan bu edebiyat, yeni bir aşk türü olarak ortaya çıkmıştır. Bu tür, görülmeyen ve ulaşılamayana kavuşma yolunda insanda var olan yüce arzuları ve kalbe acı veren tutkuları ifade etmek için gazel ve sevgi yolunu kullanan ilâhî aşktır. Sûfî şâir remz’i (îmâ/işaret) kendine bir vazife edinmiştir. İbn Fârız da bazı kasidelerinde kadını, ilâhî aşka götüren bir simge olarak almıştır. Et-Tâiyyetü’l-Kübrâ adlı kasidesi, onun bu arzularının meyvelerinden bir tanesidir. Bu kaside onun ruhsal hayatını yansıtmaktadır. Şair bu kasidesinde; kadını ilâhî aşkı için bir remz olarak almış, ilâhî aşk yolundaki sülûkunu anlatmış ve özellikle varlıkların yegâne yaratıcısına boyun eğmeğe ulaştıran metodu açıklamıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sûfî Edebiyatı, İlâhî Aşk, Sûfî Şâir, Et-Tâiyyetü’l-Kübrâ, Kadın, Remz

Woman as a Symbol in the Centre of Divine Love: Ibn Fariz Sample

Sufi literature is considered to be one of the literary genres of poetry and prose in the Islamic era. This literature, based on the tradition of poetry, has emerged as a new kind of love. This genre is the divine love which uses the path of lyric and affection to express heartbreaking passions and supreme human wishes to attain the unseen and the inaccessible. Sufi poet has adopted symbolism as a duty. Ibn Fariz also took the woman as a symbol which guides to divine love. His work Et-Tâiyyetü'l-Kübrâ is one of the products of such a desire. This eulogy reflects his spiritual life. In this eulogy, the poet respects woman as a symbol for divine love, tells about his spiritual progress through divine love and particularly, explains the method of submission to the unique creator of all beings

Keywords:

Mystic Literature, Divine Love, Mystic Poet, Et Taiyyetu’l Kubra, Woman, Symbol,

PDF

___

Abdülhâdî Abdurrahman, Lügatü’t-Termîs, Müessetetü’l-İntişâri’l-Arabî, Beyrut 2008. Abdülhak el-Kettânî, el-Muhibbu’l-Mahbub, Şerhu Tâiyyeti’l-Hırak ve İbni Fârız fi’l-hubbi’l-ilâhî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2006. Abdülkadir Feyduh, Delâiliyyetü’n-nassi’l-edebî, (Dirâse Simyâiyye li’ş-şi’ri’l-Cezâirî), Matbaatu Vahran, 1993. Abdülkahir Cürcanî, Delâilü’l-İ’câz, Haz.: Mahmut Muhammet Şakir, Mektebetü’l-Haneci, Kahire 1989. Adonis, es-Sûfiyye ve’s-Sürreyâliyye, Dâru’s-Sâkî, Beyrut 1992. Adonis, Zamanu’ş-Şi’r, Dâru’l-Avde, Beyrut 1972. Ali Zay’ur, el-Kerâmtu’s-sufiyye ve’l-usture ve’l-hüküm, Dâru’l-Endülüs, Beyrut 1984. Âtıf Cevdet Nasr, er-Remzu’ş-şâriyyü, Dâru’l-Endülüs-Dâru’l-Kindî, Beyrut 1978. Atıf Cevdet, el-Hasaisü’l-fenniyye ve’l-hasaisu’s-sufiyye fî şi’ri İbni Fârız, el-Mektebetü’l-Afrikiyye, 1972. Bedrüddin el-Bûrînî-Abdülgani en-Nablusî, Şerhu dîvâni İbni Fârız, Tashih: Muhammed Abdülkerim en-Nemrî, Derleyen: Reşid b. Galib, Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, Lübnan 2003. Ebu Nasr es-Serrâc, el-Lümâ, thk: Abdülhalim Mahmut- Taha Abdullah Sürur, Daru’l-Kütübi’l Hadîse, Kahire; Mektebetü’l-Müsennâ, Bağdat 1960. Ebu’l-Ferec Kudâme b. Cafer, Nakdü’ş-şiir, thk: Muhammed Abdülmünim Hafaci, Dârul-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut ts. Ferid ez- Zahirî, en-Nass ve’l-cesed ve’t-te’vîl, Dâru’l-Beyza, Mağrib 2003.
Hilal Guneymî, Leyla ve Mecnun beyne’l-edebeyni’l-Arabî ve’l-Fârisî, Dâru Nahda, 1976.
İbn Arabî, el-Fütuhâtü’l-Mekkiyye, thk.: Osman Yahya, el-Hey’etü’l-Mısriyye li’l-kitab, Mısır ts..
İbni Kayyim el-Cevzi, Ravdatu’l-muhibbîn ve nüzhetü’l-müştâkîn, Nşr.: Ahmed Şemseddin, Dâru’l-ktübi’l-İlmiyye, Beyrut 2002.
İbni Manzur, Lisanü’l-Arab, Dâru Sâdr, Beyrut 1414 h..
İbnü’l-Fârız, Dîvân, Dâru Sâdr, Beyrut ts.
İbnü’l-Imâd, Şecerâtu’z-zeheb fi ahbari men zeheb, thk.: Mustafa Arnavut, Dâru İbni Kesir, Dimeşk 1991.
Ka’vân Muhammed, Sultatu’r-remz beyne rağbeti’l-müevveli ve mümkinâti’n-nassi, Câmiatü Muhammed Üzeyir, Biskra 2008.
Mehdi Muhammed Nasuriddin, Divânu İbni Fârız, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye Beyrut 2005.
Muhammed Mustafa Hilmi, İbnü’l-Fârız ve’lhubbi’l-ilâhî, Dâru’l-Maarif, Mısır ts..
Munsif Abdülhak, el-Kitâbe ve’t-tecribetü’s-sufiyye, Menşurâtu Ukas, Rabat 1988.
Paul Riceour, Nazariyyetü’t-Te’vîl, trc.: Said el-Gânimî, el-Merkezü’s-Sekafî’l-Arabî, Mağrib 2003.
Saduddin Kuleyb, Cemaliyyetü remzi’l-fennî fi şi’ri’l-hadis, Dimeşk 2010.
Suad el-Hakim, el-Muı’cemu’s-sufi, Dâru Nedve, Beyrut 1981.
Tazfiton Sidorov, eş-Şi’riyye, thk: Şükri el-Mebhût- Recâ b. Selâme, Tubakal 1990.
Zehebî, Mîzânu’l-i’tidâl fi nakdi’r-ricâl, thk.: Muhammed Berekat, Dâru Risâleti’l-Âlemiyye, Dimeşk 2009.
Zemahşerî, Esâsü’l-belâğa, Takdim: Muhammed Ahmed Kâsım, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut 2003.
Zemahşeri, Keşşâf, Haz.: Ebu Abdillah ed-Dânî b. Münir, Dâru Kitabi’l-Arabî, Beyrut 2006.