Edebi-Tasavvufi Metinlerde Spor ve Tasavvuf Kültürü İlişkisine Çevgen Sporu Zaviyesinden Bir Bakış

Hayatımız bilgilerimize, uygulamalarımıza ve ürettiklerimize bağlı olarak sürekli değişmektedir. Algılamalarımız da aynı şekilde değişmektedir. İnsanların sahip oldukları bedensel ve zihinsel kabiliyetleriyle algı kapasitesi arasında doğrudan bir ilişki olduğu bilinir. Hem maddi hem de manevi konular içerisinde anılan spor konusu da değişmekte olan yaşantımızla algılarımız arasındaki bağı gösteren ilginç örneklerden biridir. Maddi kültür, hayatımızı değiştirdiği gibi manevi dünyamızı ve algılarımızı da değiştirmektedir. Bu nedenle sosyal ve manevi konular üzerinde konuşmak durumunda kalındığında geçmişteki muhteva hakkında doğru ve tam bir bilgi sahibi olmadan değerlendirme ve yargılamalarda bulunulmamalıdır. Günümüzün ulaştığı maddi kültürle geçmişin maddi kültürü ya da geçmişin maddi kültürü ile günümüzün manevi kültürü izah edilmeye ve bir karşılaştırma yapılmaya çalışıldığında çok dikkatli olunmalıdır. Zira tamamen değişen ya da ortadan kalkan bir kültüre insanın nüfuz etmesi ve onu anlaması asla mümkün olmayabilir. Elli sene öncesine kadar “açıl susam açıl”ın masal dünyasından çıkıp gerçek olacağına kim inanırdı! Yapmamız gereken şey kendimizi geliştirerek doğru anlamaya çalışmaktır. Eskiden uygulanan pek çok spor etkinliğinden biri de “çevgan” sporuydu. Bugün onun tahtında futbol var. Oyunun araçları olan “guy” ve “çevgan” yalnızca bir estetik güzelliği değil, ilahi aşkı anlatmak için bile kullanılmıştır. Oysa bugün futbola ya da herhangi bir spor dalına ait olan unsurlarla sevgilinize duyduğunuz hisleri ve aşkı anlatmanız mümkün değildir. Tıpkı Yunus Emre’nin “top olmak” kavramıyla algıladığı bir dünyayı günümüz neslinin aynı şekilde algılamasının mümkün olamaması gibi.

Anahtar Kelimeler:

Spor, tasavvuf, riyazet, top, çevgan

A View to the Relationship of Spor-Mystical Culture from the Standpoint of Polo in the Texts of Literary-Mystical

Our lives are changing continuosly depending on our knowledge, generating and executions. Our perceptions are also changing in the same way. It is known that there is direct relation between capability of physical and mentally with the capability of perception human has. Topic of sport mentioned both as a material and moral subject is an interesting exambles showing between our perceptions and lives that is being changed. As material culture has changed our lives also has changed our moral lives and perceptions. So in need of speaking about social and moral subjects one must not judge and make an assessment unless having precise and accurate knowledge about the past contents. Caution should be exercised when making an explânation with the material culture that our time has reached for the material culture in the past or with the material culture in the past for the moral culture in our time has reached. Because it could not be possible to penetrate a culture complately vanished or could never be possible even to understand it. Who would believe until fifty years ego the “Open sesame” will emerge of world of unreality and becames reality. What must we do is to improve ourselves and try to understand rightly. One of the very many sports played in the past was the “chavgan” which would be called as Polo in the West . Today football is in its throne. With the instruments “ball” and “stick” not only used to narrate only an esthetics beauty but also used to narrate the divine love. But today with an instrument belongs to football or with another play you can not narrate your feeling or your love you feel about your love. Just as it can’t be possible to percept our generations a concept “being a ball” as Yunus had perceived.

Keywords:

Sport mysticism, ascetism, ball, stick, perception,

PDF

___

Ahmed Yesevi, Divan-ı Hikmet (Hazırlayan: Hayati Bice), TDV, Ankara 1993.
Ahmet Hakkı Turabi, Niyazi-i Mısri, Din_Musikisindeki Yeri ve Bestelenmiş Eserleri: http://www.academia.edu/6674241/
Akkuş, Metin; Nef’î Divanı, Akçağ Yay., Ankara 1993.
Ali Nihat Tarlan, Ahmet Paşa Divanı, Akçağ Yay, Ankara 1992.
Ali Yılmaz, Kanuni Sultan Süleyman’a Yazılan Kasîdeler, Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1996.
Âşık Paşa Garib-name (Hazırlayan: Kemal Yavuz), TDK Yay. İstanbul 2000
Cihan Okuyucu, Aşık Paşa’nın Tasavvuf Risalesi, Erciyes Ü. Sosyal Bilimler Enst. Dergisi, Kayseri, 1988.
Eyyûbî, Menakıb-ı Sultan Süleyman (Hazırlayan: M. Akkuş), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 1991.
Feyzi Halıcı, “Çevgân”, Diyanet İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1993
Hayri Başbuğ, Aşiretlerimizde At Kültürü, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay., İstanbul 1986.
Kaşgarlı Mahmut, Divanu Lügati’t-Türk (Hazırlayan: Besim Atalay), TTK, Yay., Ankara 1992.
Kenan Erdoğan, Niyazi Mısri Divanı, Akçağ Yay., Ankara 1998.
Mevlâna, Mesnevi (Tercüme: Şefik Can), Ötüken Yay., İstanbul 1997.
Mevlâna, Divan-ı Kebir, (Hazırlayan: A. Gölpınarlı), Kültür Bakanlığı Yay., Ankara 2000.
Mevlâna, Mevlâna’nın Yedi Öğüdü (Mecalis-i Seb’a), (Düzenleyen: Ahmet Remzi Akyürek), Bozkurt Basımevi, İstanbul 1937.
Muhsin Macit, Nedim Divanı, Akçağ yay., Ankara 1997.
Mustafa İsen, Usûlî Divanı, Akçağ Yay. Ankara 1990.
Niyazi-i Mısrî, Divan, (Hazırlayan: M. Sadettin Bilginer), Esma Yay. İstanbul 1982.
Özbay Güven, Türklerde Spor Kültürü, AKM Yay., Ankara 1992.
Reşat Genç, Kaşgalı Mahmud’a Göre 11. yy.’da Türk Dünyası, Türk Kültürünü Araştırma Enst., Yay., Ankara 1997.
Zeki Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul 1983.
https://ganjoor.net/hafez/ghazal /
https://drive.google.com/file/d/0B5NFhcSl0HKAR09TLW80UUhkTVE/view?usp=sharing