Mecelle’ye Göre Dostluk Ve Düşmanlığın Tanıklığa Etkisi

İslam hukukunda tanık beyanına değer verilebilmesi için adil olması ve töhmet altında bulunmaması gerekir. Töhmet sebepleri şunlardır: Tanıklığın bir menfaat temini veya zararın defi için yapılması (Mecelle, m.1700/1), Akrabalık (usul-füru) ilişkisi ve evlilik bağı (Mecelle, m.1700/2), Ortaklık, işçi-işveren ilişkisi (Mecelle, m.1700/2), Dostluk (Mecelle m.1701) -buraya kadar olanlar lehe tanıklığa engeldir. Düşmanlık (husumet) ise aleyhe tanıklığa engeldir (Mecelle, m.1702). Ölçü: Bir kişinin töhmetten dolayı biri lehine tanıklığı geçerli ise aleyhe tanıklığı; aleyhe tanıklığı geçerli ise lehe tanıklığı geçerli değildir.

Anahtar Kelimeler:

Mecelle, tanık, tanıklık, dostluk, düşmanlık

The Effect of Friendship and Hostility on Testimony According to Ottoman Code of Civil Law

In Islamic law witness must be equitable and shouldn't be incriminated in order to be able to value the witness statement. The reasons of imputation are: to testify in order to benefit or eradicate the damage (Ottoman Code of Civil Law a.1700/1) Kinship (lineal consanguinity) and marriage bond (Ottoman Code of Civil Law a.1700/2) Partnership, employer-employee relations Friendship (Ottoman Code of Civil Law a.1701) - the reasons up to here obstacle to testify in favour of somebody.-However hostility (animosity) obstacle to testify against somebody (Ottoman Code of Civil Law a.1702). Norm: If someone's testimony in favour of somebody is valid because of imputation, it isn't valid to testify against somebody and if testimony against somebody is valid then it isn't valid to testify in favour of somebody.

Keywords:

Ottomon Code of Civil Law, Witness, Testimony, Friendship, Hostility,

PDF

___

Ali Haydar, Hoca Emin Efendizade (ö.1915): Dürerü’l-Hukkâm Şerh-i Mecelleti’l-Ahkâm, İst.1319, IV/247.
Apaydın, Yunus, “Şahit”, DİA, C:38, s.279.
Atar, Fahrettin, İslam Adliye Teşkilatı, Ank.1991, s.195.
Bardakoğlu, Ali, “İsbat” DİA, C:22, s.492.
Beroje, Sahip, Ceza Muhakemesi Hukuku Açısından İslam İspat Hukuku, Ank.2007, s.196.
Bilmen, Ö. Nasuhi (ö.1971), Hukuk-ı İslâmiyye ve Istılâhât-ı Fıkhiyye Kamusu, İst.1975, VIII/123, No:51.
Çağrıcı, Mustafa, “Adalet (ahlak)” DİA, C:1, s.341.
Çağrıcı, Mustafa, “Dostluk” DİA, C:9, s.512.
Çağrıcı, Mustafa, “Düşmanlık” DİA, C:10, s.52.
Çağrıcı, Mustafa, “Îsâr” DİA, C:22, s.490.
Dönmez, İ. Kafi, “Sedd-i Zerai” DİA, C:36, s.278.
Dürrizade Şeyhülislâm M. Arif b. Muhammed (ö.1800), Neticetü’l-Fetâvâ, İst.1265, No:1080.
Düzdağ M. Ertuğrul, Ebussuud Efendi Fetvaları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, İst.1983, No:636.
Erdoğan, Mehmet, İslam Hukukunda Ahkâmın Değişmesi, İst.1990, s.176.
Ergin, O. Nuri, Mecelle-i Umur-ı Belediye, İst.1995, I/217.
Fetva-yı Hindiyye, (Tercüme: Mustafa Efe), İst.2004, VI/525-526.
Gazali, Muhammed b. Hamid (ö.1111), İhyau Ulumi’d-Din, İst.1985, II/171.
Hayrettin Karaman-Mustafa Çağrıcı-İbrahim Kâfi Dönmez-Sadrettin Gümüş, Kur’an Yolu, Ank.2003, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, II/123-124.
İbn Abidin, M. Emin (ö.1252/1836): Reddü’l-Muhtâr, İst.1984, V/462.
İbn Ferhun, Burhâneddîn Ebü’l-Vefâ İbrâhîm İbnü’l-İmâm Şemseddîn Ebî Abdillah Muhammed (ö.1397): Tabsıratü’l-Hukkâm fî Usûli’l-Akdiyeti ve Menâhici’l-Ahkâm, Kahire, 1986, II/246,
İbn Hazm, Ebu Muhammed Ali b. Ahmed (ö.1064): el-Muhallâ bi'l-Âsâr fi Şerhi'l-Mücellâ bi'l-İktisâr, Beyrut, 1988, IX/418, 420.
İbn Kayyım el-Cevziye Ebu Abdullah Şemseddin (ö.751/1350): İ’lâmu’l-Muvakkiîn an Rabbi’l-Âlemin, Beyrut, 1991, I/113.
Karaman, Hayrettin, “Adalet (Fıkıh)” DİA, C:1, s.344.
Kurtubi, Ebu Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Ensârî (ö.1273): el-Câmi’ li-Ahkâmi’l-Kur’an, Beyrut, 1988, V/264, Kur’an Yolu, II/124.
Mevsıli, Abdullah b. Mahmûd b. Mevdûd (ö.1284), el-İhtiyâr li Ta’lîli’l-Muhtâr, İst.1987, II/147,
Molla Hüsrev, II/380.
Razi, Mefâtîhu’l-ġayb, XXVIII, 129.
Serahsi, Ebubekir Muhammed b. Ahmed (ö.1090), el-Mebsut, Beyrut, 1986, XVI/121-122.
Sühreverdi, Ebu Hafs Şihabüddin Ömer (ö.632/1234), Avarifü’l-Maarif (Çev: H. Kamil Yılmaz-İrfan Gündüz), İst.1990, s.532.
Şaban, Zekiyyüddin, İslam Hukuk İlminin Esasları (Usulü’l-Fıkh) Notlar Ekleyerek Tercüme Eden: İ. Kafi Dönmez, Ank.1996, s.124-125.
Şirbini, Muhammed el-Hatib (ö.977/1570): Muğni’l-Muhtâc, Mısır, 1958, IV/435,
Trablusi, Alaeddin Ali b. Halil (ö. 849/1445), Muînu’l-Hukkâm fîmâ Yetereddedü beyne’l-Hasmeyni mine’l-Ahkâm, Mısır, 1973, s.73,
Udeh, Abdülkadir, et-Teşrîu’l-Cinâiyyi’l-İslâmi Mukarinen bi’l-Kanuni’l-Vad’i, Beyrut, Ty. II, No:536.
Uludağ, Süleyman, “Fütüvvet” DİA, C:13, s.259-260.
Uludağ, Süleyman, “İhvan” DİA, C:21, s.580.
Veki, Muhammed b. Halef (ö.306/918), Ahbâru’l-Kudât, Beyrut, Ty. II/347,
Yenişehirli Abdullah Efendi (ö.1743), Behcetü’l-Fetava, İst.1266, No:2125.