MAHMUT ELP, FAZIL ŞEN, OSMAN ÇETİNKAYA

Van Gölü Havzası su kaynaklarında yaşayan balık populasyonlarının karşılaştığı problemler ve çözüm yolları

Bu çalışma Van Gölü havzası su kaynaklarda yaşayan balık populasyonlarının karşılaştıkları problemler ve bu problemlerin çözüm yollarının ortaya konulması amacıyla yapılmıştır. Yapılan incelemelerde dere yatakları üzerine kurulan kum ocakları ve kum yıkama yerlerinin akarsuların taban yapısını tahrip ettiği, suyu bulandırdığı gözlenmiştir. Faaliyetler özellikle inci kefali, siraz ve bıyıklı balığın üreme göçü zamanında daha etkili olmaktadır. Oluşan bulanıklığın ve taban yapısının tahrip edilmesi yetişkin bireyleri olumsuz etkilediği gibi yatağa bırakılan yumurta ve yumurtadan çıkan larvaların kitlesel ölümüne sebep olabilecek niteliktedir. Nazik Gölünde üreme döneminde üreme alanı niteliğindeki bol vejetasyonlu kıyı bölgelerinin boydan boya fanyalı ağlarla kapatılarak sazanların bu bölgelere giriş veya çıkışlarında avlanmaya çalışıldıkları gözlenmiştir. Van Gölü havzası yağış rejimi oldukça değişkendir, yağış rejimindeki düzensizlikten dolayı özellikle yaz mevsiminde kuraklık, ilkbahar ve sonbahar mevsimlerinde seller yaşanmaktadır. Bitki örtüsünün tahrip edilmesinden dolayı oluşan seller dere yataklarında büyük tahribatlar yapmakta, derelerin tabanında ve banklarda bazı bölgelerde geniş aşınmalara sebep olabilmektedir. Dere yatakları üzerinde kurulan baraj ve regülatörlerin balık göçleri göz önüne alınmadan yapıldıkları, balık merdivenlerinin bulunmadığı görülmüştür. Balık populasyonlarını tehdit eden en büyük problemin akarsu yatakları üzerinde faaliyet gösteren kum ocakları olduğu gözlenmiştir. Dere yataklarında 1380 sayılı yasaya aykırı olarak faaliyette bulunan kum ocaklarının kapatılması, en azından düzene sokulması, akarsular üzerinde kurulan regülatör ve diğer yapıların balık geçişlerine uygun hale getirilmesi, havzadaki populasyonların devamlılığı için gereklidir.

Anahtar Kelimeler:

populasyon, balıkçılık, havzalar, balıkçılık politikaları, Türkiye

The problems encountered by fish populations living in Lake Van Basin and their possible solutions

The problems encountered by fish populations living in Lake Van basin and their possible solutions. This study was carried out to determine the problems effecting the fish populations in Lake Van Basin and to discuss some solutions for mitigation. Sand pits on the stream beds were determined as the biggest problem because they destroyed the bed structure and made the water turbid. The works of these sand pits had negative effects during the spawning migration of fish such as Chlacalbumus tarichi, Capoeta capoeta and Barbus plebejus ercisianus. In this period, the turbidity and the destruction of stream bed not only can affect negatively the brood stock but also caused mass destruction of eggs and larvae. During the spawning period in Lake Nazik, especially while Cyprinus carpio returned to spawning, it was observed that some suitable costal regions for spawning were encircled by trammel nets. Precipitation regime of Van Lake Basin was very variable. In some seasons (summer) aridness were observed whereas in some seasons (spring and autumn) floods were observed. Floods can very destructive to stream beds and banks; sometimes a large amount of original material can be carried away by erosion on stream bed and banks because of destruction of vegetation and misuse of the bed by sand pit works. Dam and regulators on the stream had been built without considering fish migration and there were no fish passes. It was determined that the biggest threatening problem on fish population were sand pits working on these streams that is prohibited by Fisheries act Nr. 1380. The sand pits works should be stopped or at least regulated. Regulator and the other constructions on the streams must be arranged to fish passes. This is essential for fish populations and sustainable fisheries.

Keywords:

populations, fisheries, watersheds, fishery policy, Turkey,

PDF

___

Anonim, 1995. Van State Almanac 1315 (1899), (in Turkish). Van Belediye Başkanlığı Kültür ve Sanat İşleri Müdürlüğü Yayınları No: 1,VAN. 115 s.

Anonim, 2000. Circular No. 35/1 of 2002-2004 Fishing Year Regulating Commercial Fishing In Seas And Inland (in Turkish). TC. TKB Koruma ve Kontrol Genel Müdürlüğü., ANKARA. 84 s.

Çetinkaya, O., 1995. Effects of Erosion on Inland Resources and Aquatic Organisms, (in Turkish). YYÜ Zır. Fak. Derg. 5:65-78.

Çetinkaya, O., 1996. Water Resources and Fisheries Potentials of Lake Van Basin, Turkey, (in Turkish). Doğu Anadolu l.ve II. Su Ürünleri Sempozyumu, ERZURUM 71-83.

Çetinkaya, O., M. ELP, G. GÜZEL, 2000. Structure and Growth of Mirror Carp {Cyprinus carpio L, 1758) Populations Introduced to Some water Resources in Lake Van Basin, (in Turkish). İstanbul Ünv. Su Ürünleri Derg.(1995-1999) 9-13:123-138.

Demirsoy, A., 1999. General and Turkey Zoogeography "Zoo Geography", (in Turkish). Meteksan A.Ş., ANKARA. 965 s.

Elp, M., 1996. A Study on Reproductive Biology of İnci Kefali (Chalcalburnus tarichi, Pallas, 1811), (in Turkish). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ferv Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri ABD. Yüksek Lisans Tezi, VAN. 71 s.

Elp, M., 2002. A Study on the Capoeta capoeta (Guldenstaedt, 1772) and Chalcalburnus tarichi (Pallas, 1811) Populations Living in the Koçköprü Dam Lake (Van-Turkey), (in Turkish). Istanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri Temel Bilimler Anabilim Dalı, içsular Biyolojisi Programı Doktora Tezi İSTANBUL. 129 s.

Erol, F., 1996. Mathematical Modal Approach to Van Lake Water Level Fluctuation, (in Turkish). YYÜ. Fen Bilimleri Enstitüsü Tarımsal Yapılar ve Sulama ABD Yüksek lisans tezi, VAN. 55 s

Sarı, M., 1997. The Stock Assessment of Chalcalburnus tarichi, Palllas 1811 in the Lake Van and the Determination of the Basis of Fishery Management, (in Turkish). Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri Avlama ve İşleme Teknolojisi ABD. Doktora tezi, İZMİR. 150 s.

Şen, F., 2001. A Study on the Carp (Cyprinus carpio L, 1758) Population of the Lake Nazik (Ahlat-Bitlis-Turkey), (in Turkish) Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Su Ürünleri ABD: Doktora tezi, ERZURUM. 131 s.

Munsuz, N., İ. Ünver, 1983. Turkey Waters (in Turkish). Ankara Üniversitesi Basımevi, ANKARA 392 s.