ÂŞIK MAHZUNİ ŞERİF’İN ŞİİRLERİNDE MİLLİ BİRLİK VE BERABERLİK İŞLEVİ

Kökeni Orta Asya Türk Kültüründe kopuz eşliğinde şiir söyleyen ozanlara dayandırılan Âşıklık Geleneği, 20. yüzyıldan itibaren sanayileşme ve köyden kente başlayan göç sonucu bazı kırılmalara ve dönüşümlere uğramıştır. Şiirlerinde bu değişim ve dönüşümün görüldüğü ozanlardan birisi de Âşık Mahzuni Şerif’tir. Onun şiirlerini anlayabilmek için; Türkiye’nin 1950’lerden bu yana geçirmekte olduğu değişimi, 1960 ve 1980 sonrası siyasi iklimini iyi irdelemek gerekir. Yaşadığı dönemin sosyal-siyasi ve ekonomik koşulları, ozanın geleneksel ozanlık anlayışından uzaklaşmasını ve eserlerini bu anlayış içerisinde ortaya koymasını sağlamıştır. Bir milletin hayatında folklor, ülkede yaşayan farklı etnik grupları birbirine bağlayan bir harç vazifesi görür. Milleti oluşturan fertler, birlik ve beraberliklerini korudukları sürece ayakta dururlar. Birlik ve beraberliğin korunması da; geçmişi bilmek, ortak dil, din ve bayrağa sahip olmak; örf, âdet ve geleneklere bağlı kalmakla mümkündür. Bu noktada Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve bu geleneğin içerisinde yetişen ozanlar, yaşadıkları toplumda milli birlik ve beraberliğin sağlanması bakımından önemli işlevler görürler. Bu çalışmada yeni bir işlev olarak “Milli Birlik ve Beraberlik İşlevi” üzerinde durulacaktır. Vatanının her karış toprağına âşık olan Mahzuni, yıllardır ülkemizde kanayan bir yara olan ve binlerce askerimizin şehit edildiği terör sorunundan rahatsızdır. Ozan, bu ülkede yaşayan herkese barış ve kardeşlik çağrısında bulunarak, bu sorunun ülkemizde ancak gerçek anlamda demokrasinin ve hukukun tesis edilmesiyle çözülebileceğini belirtir

Anahtar Kelimeler:

Âşıklık Geleneği, Âşık Mahzuni Şerif, Folklorun İşlevleri, Milli Birlik ve

-

The Ashik tradition whose root is based on the bard-poets called “ozan” singing their poems with their lutes in the Central Asia Turkish Culture, has been exposed to transformations and fractions as a result of industrialization, technological developments and immigration from rural areas to urban areas since the 20th century. These changes and transformations are seen in the poems of Âşık Mahzuni Şerif who is one of the ozans. It is necessary to examine the periods in which Turkey underwent change beginning with 1950s and continuing the political climate after 1960 and 1980 to understand his poems. The socio-political and economic conditions of the period when he lived caused him to move away from the traditional ozan understanding and write his poems under the new understanding. Folklore in a nations’life is like a soil mixture binding different ethnic groups in a country. Individuals comprising a nation survive as long as they preserve their unity and solidarity. In this regard, the ozans who grow in the Ashik tradition have a crucial role in ensuring the unity and solidarity of their societies. In this study, “National Unity and Solidarity Function” will be dwelt on as a new function. Mahzuni who is in love with every piece of soil of his country, is uneasy about the terror problem which have caused thousands of our soldiers to be martyred for years. He calls for everybody to peace and brotherhood in his poems and puts forward that the problem can be solved in real terms through the establishment of democracy and justice

Keywords:

The Ashik Tradition Âşık Mahzuni Şerif, Functions of Folklore, National Unity and Solidarity, Terror Problem,

PDF

___

AMOS, Dan Ben, 2003. “Şartlar ve Çevre İçinde Folklorun Bir Tanımına Doğru”. (Çev. Metin EKİCİ), Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar, Ankara: Milli Folklor Yayınları, s. 31-55.
ARTUN, Erman, 2005. Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
BASCOM, William, 2010. “Folklorun Dört İşlevi”, Halkbiliminde Kuramlar ve Yaklaşımlar 2, (Çev. Ferya Çalış) , (Haz. M. Öcal Oğuz, Selcan Gürçayır), Ankara: Geleneksel Yayınları, s.71-86.
BAŞGÖZ, İlhan, 1996. “Protesto: Folklorun Beşinci İşlevi (Fonksiyonu)”, Folkloristik, Prof. Dr. Umay Günay Armağanı, Ankara, Feryal Matbaacılık, s. 1–4.
ÇOBANOĞLU, Özkul, 1999a. Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş, Ankara: Akçağ Yayınları.
ÇOBANOĞLU, Özkul, 1999b. “İşgal Edilen Vatan Topraklarında Aşık Edebiyatı’nın İşlevleri ve Aşık Şenlik”, Milli Folklor, S.42, s.89-91.
DUNDES, Alan, 2005. “Folklor Nedir”, Millî Folklor, (Çev. Gülay Aydın) Yıl 17, S.65, s.127-129.
EKİCİ, Metin, 2011. Halk Bilgisi (Folklor) Derleme ve İnceleme Yöntemleri, Ankara: Geleneksel Yayınları.
ELÇİN, Şükrü, 1997. “Folklor ve Halk Edebî yatının Milli Birliğin Oluşmasındaki Rolü”, Halk Edebiyatı Araştırmaları 2. Ankara: Akçağ Yayınları. s.540-553
GÜNAY, Umay, 1987, “Folklor Nedir?” Türk Folklor Araştırmaları, Ankara: Sevinç Matbaası, s.23-30.
GÜNAY, Umay, 1999. Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara: Akçağ Yay.
OWEN, M. Trefor, 2005, “Folklor ve Popüler Kültür”, (Çev. Selcan Gürçayır) Millî Folklor, S.65, s.137-141.
ÖZTÜRKMEN, Arzu, 2009. Türkiye’de Folklor ve Milliyetçilik, İstanbul:
MALİNOWSKİ, Bronilaw, 2000. Büyü, Bilim ve Din (Çev. Saadet Özkal) İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
ŞERİF, Mahzuni,1995. Dolunaya Tül Düştü, Ankara: Ürün Yay.
ŞİŞMAN, Bekir, 2002. “Türkiye ve Kazakistan’da Yaşayan Âşıklık Geleneği’nin Değişmeyen Unsurlar Açısından Karşılaştırılması”, Milli Folklor, S.54, s.68-74.
TURAN, Metin, 2004. “Mahzuni Şerif ve Gelenek”, Kültür-Kimlik Ekseninde Türk Edebiyatı, Ankara: Ürün Yayınları, s.97-108.
YAĞIZ, Süleyman, 1999. İşte Bizim Mahzuni, İstanbul: Hasat Yay.
ZAMAN, Süleyman, 1997. Mahzuni Şerif Yaşamı- Dünya Görüşü-Şiirleri, Ankara: Yeniden Doğuş Matbaası.