Yusuf Atılgan'ın "Çıkılmayan" Adlı Öyküsünde Gölge Arketipi ve Kitle Psikolojisi

Edebî eserlerde arketipler farklı şekillerde ortaya çıkmaktadır. Gölge arketipi, Carl Gustav Jung’un kolektif/ortak bilinç dışı kuramında yer alan önemli arketiplerden birisidir. Gölge; insan, toplum ve medeniyet tarafından hoş karşılanmadığı için bilinç dışına bastırılan ilk benliğimizdir. Gölgenin ortaya çıkmasına imkân sağlayan nedenlerden biri kitledir. Bireyin psikolojisine nazaran kitle psikolojisi birçok durumda farklılık göstermektedir. Bu makale, öncelikle gölge arketipi ve kitle psikolojisini tanımlamaya, daha sonra Yusuf Atılgan’ın, “Çıkılmayan” adlı öyküsünde gölge arketipi ve kitle psikolojisinin başkarakter üzerindeki etkisini anlamlandırmaya çalışacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Yusuf Atılgan, Gölge Arketipi, Kitle Psikolojisi, arketipsel eleştiri, gölge, kitle, öykü

The Shadow Archetype and Mass Psychology in the Story of "Çıkılmayan" By Yusuf Atılgan

In literary works, the archetypes arise in various forms. The shadow archetype is one of the most important components of Carl Gustav Jung’s collective unconscious theory. The shadow is our primary ego suppressed to unconscious since it is not well received by the society and civilization. One of the reasons that urge the shadow to appear is the mass, and mass psychology is more changeable than individual pschology in many cases. This article primarily aims at defining the shadow archetype and mass psychology and secondly, it tries to explain their effect on the protagonist in the story of “Çıkılmayan” by Yusuf Atılgan.

Keywords:

Key Words: Yusuf Atılgan, Shadow Archetype, Crowd Psychology, archetypical criticism, shadow, crowd, story,

PDF

___

Atılgan, Yusuf (2013). Bütün Öyküleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Fordham, Frieda (2015). Jung Psikolojisinin Ana Hatları. Çev. Aslan Yalçıner. İstanbul: Say Yayınları.
Gülsoy, Murat (2012). “Küçük Yağmacının Otomobil Sevgisi”. https://muratgulsoy.wordpress.com/2012/09/30/kucuk-yagmacinin-otomobil-sevdasi/ (Erişim Tarihi: 10 Ekim 2016).
Jung, Carl Gustav (2005). Dört Arketip. Çev. Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Metis Yayınları.
Le Bon, Gustave (2015). Kitleler Psikolojisi. Çev. Fatma Zehra Bayrak. İstanbul: Hayat Yayınları.
Oğuz, Orhan (2012). “Yusuf Atılgan’ın Hikâyelerinde Kent”. Turkish Studies, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7/1 Winter 2012, s. 1653-1669.