Eşdizimlilik Görünümleri Dilde Bilişsel Yapılanmaya İlişkin Ne Söyler? Türkçede “Aşk, Sevgi, Sevda” Sözcüklerinin Derlem Temelli İncelenmesi

Eşdizimlilikler bütün dillerde tipolojik bir özellik olarak değerlendirilen, bir sözcüğün belirli bir dizgede anlamlı tekrarlarla kullanıldığı diğer sözcüklerle oluşturduğu dilsel örüntüler olarak tanımlanabilir. Bu açıdan aynı bağımlı dizinde eşdizimlilik sergileyen adların en temel ortaklığı, belirli bir anlamsal alanı paylaşmalarıdır. Bu çalışmada, eşdizimsel örüntüler aracılığıyla dildeki bilişsel yapılanmaya ilişkin ne tür çıkarımlar yapılabileceği konu edilmektedir. Çalışmada Türkçede yakınanlamlı olarak değerlendirilmelerine rağmen farklı dizgesel kullanımları ve gönderimleri olan “aşk, sevgi, sevda” sözcüklerinin bağımlı dizin görünümleri, Türkçe Ulusal Derlemi 3.0 (TUD 3.0) aracılığıyla ele alınmış ve gönderimde bulundukları anlam içeriklerinin hangi bilişsel çerçevelendirmelerle dilsel düzleme yansıdığı ortaya konulmaya çalışılmıştır. İnceleme konusu sözcüklerin birbirine oldukça yakın anlamsal alanları paylaşmasına rağmen, büyük oranda farklı sözcüklerle eşdizimlilik sergilediği ve bu eşdizimsel örüntülerin anlambilimsel söylem ezgisi açısından farklı duygu değerlerine sahip olduğu, bu açıdan Türkçede aşk, sevgi ve sevdaya ilişkin kavramsallaştırmaların bilişsel açıdan farklı deneyimler sonucu tanımlandığı elde edilen önemli bulgular arasındadır.

WHAT CAN COLLOCATION APPEARANCES SAY ABOUT COGNITIVE STRUCTURING IN LANGUAGE? A CORPUS BASED ANALYSIS OF THE WORDS “AŞK, SEVGİ, SEVDA” IN TURKISH

Collocations can be defined as the linguistic patterns that are evaluated as a typological feature in all languages, formed by a word that is used with meaningful repetitions in a given sequence with other words. In this respect, the most basic partnership of names displaying collocation in the same dependent index is that they share a certain semantic field. In this study, what kind of inferences can be made about the cognitive structuring in the language by means of syntactic patterns is analyzed. In the study, although they are evaluated as closely related in Turkish, with different string usages and references, the dependent index views of the words “aşk, sevgi, sevda” are discussed through the Turkish National Compilation 3.0 (TUD 3.0) and how the meaning contents that they mention reflect to the linguistic plane with cognitive frameworks was tried to reveal. Although the words of the study share quite similar semantic areas, they exhibit collocations with substantially different words and these collocative patterns have different emotion values in terms of semantical discourse melody. Similarly, it has been found that conceptualization related to the words “aşk, sevgi and sevda” in Turkish is defined through cognitively various experiences.

PDF

___

Aksan, D. (2004). Anlambilim. Ankara: Engin Yayınevi.
Aksan, Y. vd. (2008). “Türkçede Yakın Anlamlı Sözcükler: Bir Derlem Çalışması. 22. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri”. 8-9 Mayıs 2008, Van.
Aksan, Y. vd. 2012. “Construction of the Turkish National Corpus (TNC)”. Proceedings of the Eight International Conference on Language Resources and Evaluation (LREC 2012). İstanbul.Turkiye. http://www.lrec-conf.org/proceedings/lrec2012/papers.html.
Aksan. D. (1998). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yayınları
Büyükkantarcıoğlu, N. 2006. Söylemden İdeolojiye: “Eleştirel söylem çözümlemesi”. Edt: Kocaman, A. Dilbilim Temel Kavramlar, Sorunlar, Tartışmalar. sf. 101-113. Ankara: Dil Derneği Yayınları.
Croft, W. ve Cruse A. D. (2004). Cognitive Linguistics. Cambridge: Cambridge.
Cruse, A. (2006). A Glossary of Semantics and Pragmatics. Edinburgh: Edinburgh University Press.
Evans, V. (2012). “Cognitive Linguistics”. Wiley Interdisciplinary Reviews: Cognitive Science. 3 (2). s. 129–141.
Firth, J. R. (1951). “Modes of Meaning”. Papers in Linguistics 1934–1951. (Edt: J. R. Firth). S. 190–215. London: OUP.
Glesne, C. (2013). Nitel Araştırmaya Giriş. (Çev. A. Ersoy ve P. Yalçınoğlu) Ankara: Anı Yayıncılık.
Lakoff, G. ve Johnson, M. (2015). Metaforlar: Hayat, Anlam ve Dil. (Çev. Gökhan Yavuz Demir). İstanbul: İthaki Yayınları.
Lee, D. (2005). Cognitive Linguistics. Oxford: Oxford University Press.
May, R. (2005). Aşk ve İrade. İstanbul: Okuyanus Yayınları.
McCardell D. R. (1995). “A Lexical Semantic and Statistical Approach to Lexical Collocation Extraction for Natural Language Generation”. AI Magazine. 16 (4).
Murphy, M. L. (2010). Lexical Meaning. Cambridge: Cambridge UniversityPress.
Nesselhauf, N. (2005). “Collocations in a Learner Corpus”. Studies in Corpus Linguistics. S.: 14. John Benjamins Publishing Company.
Palmer, F. R. (1991). Semantics. Cambridge: Cambridge UniversityPress. Saeed, J. (2003). Semantics. Oxford: Blackwell Publishing.
Seretan, V. (2011). “Syntax-based Collocation Extraction, Text, Speech and LanguageTechnology”. Berlin: Springer.
Sinclair, J. (1991). Corpus, Concordance, Collocation. Oxford: Oxford University Press.
Tutin, A. (2008). “for an Extended Definition of Lexical Collocations”. Link: http://www.ugrenoble3.fr. (Erişim Tarihi: 20.08.2018).
Veysal, Ç. (2010). “Cinselliğin, Sevginin ve Aşkın Diyalektiği”. flsf Dergisi, Sayı 9. 49- 76.
http://www.tdk.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 15.12.2018).