Natüralizmin İlkeleri Doğrultusunda Müşahedat Romanı Üzerine Bir Değerlendirme
Ahmet Midhat Efendi, 1890'larda Batı edebiyatında güçlü etkileri olan natüralizm akımına kayıtsız kalmayarak natüralist bir roman addettiği Müşahedat'ı kaleme alır. Roman yazılış amacı ve tekniği itibariyle önemli özellikler taşır. Ayrıca, eserin natüralist bir söylem ile ortaya çıkması ve üstkurmaca özelliği taşıması, onun incelemeye değer iki yönünü teşkil eder. Roman iyi bir üstkurmaca örneği olarak döneminde farklı ve yeni olmasına rağmen, natüralist olma iddiasıyla çıkılan noktada, gerçekçilik ve doğalcılık yönünden Émile Zola'nın natüralizm anlayışından farklılık gösterir. Bu farklılıkları tespit etmek, yazarın natüralizmi algılayış şekli ve romanın natüralizmin ilkelerine ne derece uygun olduğu konusunda fikir edinebilmek açısından yol gösterici olacaktır. Bu çalışmada, Müşahedat adlı romanın natüralizmin esasları yönünden bir değerlendirmesi yapılarak Ahmet Midhat Efendi’nin natüralist bir eser yazma amacına ne ölçüde ulaştığı konusuna odaklanılmıştır.
AN EVALUATION ON MÜŞAHEDAT IN THE DIRECTION OF NATURALISM’S PRINCIPLES
In the 1890s, Ahmet Midhat Efendi writes Müşahedat as a sample of naturalist novel by not being indifferent to the Naturalism that had a strong influence on Western Literature. The novel has important features in terms of its writing technique and aim. Besides, there are two salient aspects of the text: Naturalist discourse and metafiction. Although the novel is different and new in its period as a good example of metafiction, it differs from Émile Zola’s understanding of naturalism in the context of realism and nativisim at the point of claiming to be naturalist. Identifying these differences will be guiding in the way of how the author perceives naturalism and how the novel complies with the principles of naturalism. In this study, the novel Müşahedat was analyzed in terms of the principles of naturalism and Ahmet Midhat Efendi’s success in this respect was examined.
___
- Ahmet Mithat Efendi (1891). Müşahedat. Haz. Osman Gündüz. Ankara: Akçağ Yayınları.
- Argunşah, Hülya (2006). “Tanzimat’tan II. Meşrutiyet’e Türk Romanı”. Türkiye Araştırmaları Dergisi. Sayı: 8, s. 23-100.
- Aydoğdu, Yusuf (2017). “Modern Anlatıda Bir İmkân Olarak Üstkurmaca (Metafiction) ve Murathan Mungan Öykülerine Yansımaları”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. Sayı: 52, s. 57-68.
- Bozdağ, Özge Soylu (2013). “İffet’te Emile Zola ve Naturalizm Etkisi”. Forklor/Edebiyat. Sayı: 76, s. 233-239.
- Çıkla, Selçuk (2015). “Ahmet Mithat Efendi’nin Roman Yazma Yöntemi”. Türklük Bilimi Araştırmaları. Sayı: 37, s. 73- 96.
- Çonoğlu, Salim (2016). “Bir Roman Kahramanı Olarak Ahmet Mithat Efendi”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 35, s. 235-251.
- Zola, Émile (2007). Thérèse Raquin. Çev. Samih Tiryakioğlu. İstanbul: Varlık Yayınları.
- Hasdedeoğlu, Onur (2015). “Tanzimat Dönemi Yazarlarının Roman Kahramanlarında Okuma Kültürü”. Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi. Sayı: 5, s. 225-244.
- Kantarcıoğlu, Sevim (2009). Edebiyat Akımları: Platon'dan Derrida'ya. İstanbul: Pradigma Yayınları.
- Kefeli, Emel (2012). Batı Edebiyatında Akımlar. İstanbul: Dergâh Yayınları.
- Moran, Berna (2011). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış I (Ahmet Mithat'tan A. H. Tanpınar'a). İstanbul: İletişim Yayınları.
- Parla, Jale (2010). Babalar ve Oğullar: Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
- Tunç, Gökhan (2008). “Müşâhedât Postmodern Bir Roman mı?”. Türklük Bilimi Araştırmaları. Sayı: 24, s. 239- 250.
- Zariç, Mahfuz (2017). “Müşahedat, Dürdane Hanım ve Roman Önsözlerinde Ahmet Mithat Efendi’nin Roman Anlayışı ve Uygulamaları”. Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Akademic Literature]. Sayı: 6, s. 177-200.