Cengiz Aytmatov’un Son Romanı Ebedî Gelin-Dağlar Yıkıldığı Zaman’da Mekân Meselesi

Bu makalenin konusu Kırgız yazar Cengiz Aytmatov’un Ebedî Gelin -Dağlar Yıkıldığı Zaman- romanındaki gerçek ve kurmaca mekânlardır. Bir söylemin anlatıya dönüşmesi kişi, zaman ve mekân (uzam) arasında ilişki kurulmasıyla mümkündür. Bir anlatı metninde mekân bir anlamda tiyatrodaki dekor işlevini üstlenir. Aytmatov’un son romanında genel olarak açık ve kapalı mekânlar kullanılmıştır. Açık mekânların başında hayvanların doğal yaşama alanı dağlar vardır. Romanın biri, hayvan Caabars, biri insan, bağımsız gazeteci Arsen Samançin olmak üzere iki ana kahramanı vardır. Dağlar elbette Caabars’ın da yaşama alanıdır. Metinde en sık geçen açık mekânların başında Üzengili Dağları gelmektedir. Burası Arsen Samançin’in doğduğu, Caabars’ın gitmek istediği yerdir. Arsen ile Caabars’ın hayatı Üzengili geçitindeki Molataş mağarasında son bulacaktır. Kırgızlar ülkelerinin zenginliğinin farkına varıp keyfini sürememiştir. Bir bakıma onlar yaşadıkları coğrafyaya ihanet etmişlerdir. Bu ihanet sürerse dağların yıkılması kaçınılmazdır. Dağların yıkılması Kırgızlar için bir kıyamet anlamına gelir.

Anahtar Kelimeler:

Cengiz Aytmatov, anlatı, mekân, gerçek mekân, roman

The Matter of Space in the Latest Novel of Chinghiz Aimatov

The subject of this article is the real and fictional places in When the Mountains Fall Down: the Eternal Bride by Kyrgyz author Chinghiz Aitmatov. The transformation of a discourse into a narrative is possible through the interrelation among the character, space and time. Space in a narrative functions as the setting in drama. In Aitmatov’s last novel, open and closed spaces are generally used. The most important open spaces are the mountains which are the natural habitats for animals. There are two major characters in the novel: Caabars, an animal and a freelance journalist Arsen Samançin, a human. The mountains are certainly Caabars’ natural habitat. In the novel, there are many refences to Uzengili Mountains as an open space where Arsen Samançin was born and Cabaars wants to go. Both the lives of Arsen and Caabars will end at Molataş Cave in Uzengili gateway. Kyrgyz people have not been aware of the richness of their country and could not enjoy it. In a sense they have betrayed the geography where they live. If this betrayal continues, the mountains will inevitably fall down. The collapse of the mountains means an apocalypse for them.

Keywords:

Chingiz Aitmatov, narrative, space, real place, novel,

PDF

___

KaynaklarAkmatov, Nurbek (2006). Issık Köl Cer Suu Attarının Sözdügü, Karakol: Darhan Firması. Alp (Oral), Zeynep (2000). “Tahsin Yücel’in Komşular Öyküsünde Uzam”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt 17, Sayı: “, Ankara: s. 110.Aydın, Selma (2016). Cengiz Aytmatov’un Romanlarında Şahıslar Kadrosu, İstanbul: Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Aytmatov, Cengiz (2016). Ebedi Gelin Dağlar Yıkıldığı Zaman, çev. Prof. Dr. Ahmet Pirverdioğlu, Ankara: Elips Kitap Yayınları. Aytmatov, Çıngız (2008). Toolor Kulaganda (Kayıp Koluktu), çevirenler: Burulkan Sıdıkova-Cıparısa Cöküşova, Çıngız Aytmatov, Altınçı Tom, Bişkek.Aytmatov, Çıngız (2009). Toolor Kulaganda (Kız Kayıp), çev. Samsak Stanaliev, Bişkek: “Turar”, “Biyiktik”. Bradatan, Costica (2018). Fikirler İçin Ölmek, çev. Büşra Oğuz, İstanbul: Can Yayınları. Reeves, Hubert (2001). Boşluk Bakışımın Biçimini Alıyor, çev. Kurtuluş Dinçer, Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları. Yücel, Tahsin (1979). Anlatı Yerlemleri, İstanbul: Oda Yayınları.
Aydın, Selma (2016). Cengiz Aytmatov’un Romanlarında Şahıslar Kadrosu, İstanbul: Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Aytmatov, Cengiz (2016). Ebedi Gelin Dağlar Yıkıldığı Zaman, çev. Prof. Dr. Ahmet Pirverdioğlu, Ankara: Elips Kitap Yayınları.
Aytmatov, Çıngız (2008). Toolor Kulaganda (Kayıp Koluktu), çevirenler: Burulkan Sıdıkova-Cıparısa Cöküşova, Çıngız Aytmatov, Altınçı Tom, Bişkek
Aytmatov, Çıngız (2009). Toolor Kulaganda (Kız Kayıp), çev. Samsak Stanaliev, Bişkek: “Turar”, “Biyiktik
“Biyiktik”. Bradatan, Costica (2018). Fikirler İçin Ölmek, çev. Büşra Oğuz, İstanbul: Can Yayınları.
Reeves, Hubert (2001). Boşluk Bakışımın Biçimini Alıyor, çev. Kurtuluş Dinçer, Ankara: Tübitak Popüler Bilim Kitapları.
Yücel, Tahsin (1979). Anlatı Yerlemleri, İstanbul: Oda Yayınları.