PROFESYONELLESME BUROKRATIKLESME VE RASYONELLESME MAX WEBER'IN GORUSLERI

Henüz yeterince bilinmiyor olsa da, Max Weber, profesyonel meslekler ve profesyonelleşme, bürokratikleşme ve rasyonelleşme arasındaki ilişki konusu üzerinde çokça durmuştur. Onun fikirleri fazlasıyla günceldir. O, profesyonelleşmenin, bürokratikleşme gibi, toplumun rasyonelleşmesinin bir boyutu olduğunu kabul etmiştir. Günümüz sosyologlarının bir kısmının aksine Weber, profesyonelleşme ve bürokratikleşmenin karşıt gelişmeler olmadığını görmüştür. Son olarak Weber, profesyonel mesleğin, yapısalcı perspektif, süreç ve güç perspektifleri çerçevesinde ele alınması gerektiğini anlamıştır. Weber’ in profesyonel mesleklere dair zengin kavrayışı iki etken ile ilişkilendirilebilir. İlk olarak O, profesyonel meslekleri rasyonelleşme sürecinin bir parçası olarak görmüştür. İkinci olarak da O’nun düşünsel süreci, Amerikan sosyologlarında görüldüğü gibi, özel muayenehanede çalışan hekimin istisnai durumunu, profesyonel mesleğin prototipi olarak ele alınışından etkilenmemiştir. Bu makale, Max Weber’in çalışmalarında yer alan profesyonel meslek kavramının şimdiye dek kavranmamış önemini ele almaktadır. Benim analizim üç bölüme ayrılmakta. İlk önce Weber’in, Batı’nın rasyonelleşmesi ve buna karşılık dünyanın geri kalanında benzer bir tür rasyonelleşmenin gerçekleşmemesi üzerine olan geniş çalışmasında, profesyonel meslek kavramının yerine değineceğim. İkinci olarak, Weber’in konu üzerindeki dağınık düşüncelerinden yola çıkarak, O’nun profesyonel meslek kavramını geliştirmem ve bu kavramı profesyonel meslekler üzerine güncel kavramlandırmalarla ilişkilendirmem söz konusu olacak. Son olarak da, Weber’in profesyonel meslekler ve bürokrasiler arasındaki ilişkiye dair fikirlerini ele alacağım. Weber’ in profesyonel meslekler ve bu mesleklerin bürokratikleşme ve rasyonelleşme durumları ile olan ilişkisi üzerine düşüncelerinin günümüz sosyolojisi açısından büyük bir öneme sahip olduğuna inanmaktayım.

PDF

___

BUCHER, R. VE J. STELLINGS. 1969. "Characteristics of Professional Organizations."
Journal of Health and Social Behavior: 3-15. CAPLOW, T. 1954. The Sociology of Work. New York: McGraw-Hill. Engel, G. 1969.
"The Effect of Bureaucracy on the Professional Authority of Physicians." Journal of Health and Social Behavior: 30-41. ENGEL, G. V., VE R. HALL. 1973. "The Growing Industrialization of the Professions." içinde Eliot Freidson, (ed.), The Professions and Their Prospects. Beverly Hills: Sage.
FREIDSON, E. 1970. Profession of Medicine: A Study of the Sociology of Applied
Knowledge. New York: Dodd, Mead. 1973. (Ed.). The Professions and Their Prospects. Beverly Hills: Sage.
GERTH, H., VE C. WRIGHT MILLS. 1958. From Max Weber. New York: Oxford University Press.
GOODE, W. 1957. "Community Within a Community: The Professions," American
Sociological Review 22: 194-200. GREENWOOD, E. 1957. "Attributes of a Profession." Social Work 2:45-55.
HALL, R. 1967. "Some Organizational Considerations in the Professional-Organizational
Relationship." Administrative Science Quarterly:461- 78. LITWAK, E. 1961. "Models of Bureaucracy Which Permit Conflict" American Journal of Sociology 67:177-84.
MONTAGNA, P. 1968. "Professionalization and Bureaucratization in Large Professional
Organizations." American Journal of Sociology:138-46. PARSONS, T. 1939. "The Professions and Social Structure." Social Forces 17(Mayıs) :457-67.
RITZER, G. 1972. Man and His Work: Conflict and Change. New York: Appleton- Century- Crofts.
1973. "Professionalism and the Individual." içinde Eliot Freidson (ed.), The Professions and Their Prospects. Beverly Hills: Sage.
SCOTT, W. R. 1966. "Professionals in Organizations -Areas of Conflict." içinde Howard
Vollmer ve Donald Mills (eds.), Professionalization. Englewood Cliffs: Prentice-Hall. SMIGEL, E. 1969. The Wall Street Lawyer: Professional Organization Man. Bloomington:
Indiana University Press. STINCHCOMBE, A. 1959. "Bureaucratic and Craft Administration of Production: A
Comparative Study." Administrative Science Quarterly 4:168- 87. WEBER, M. 1968. Economy and Society. Totowa, N.J.: Bedminster.
WILENSKY, H. 1964. "The Professionalization of Everyone?" American Journal of Sociology, 70:137-58.